نگاه بدلی به صنایع تبدیلی

در حالی که به گفته کارشناسان، در زنجیره تولید، صنایع تبدیلی و تکمیلی جایگاه ویژه ای دارد و از یکسو موجب کاهش ضایعات می شود و از سوی دیگر موجب افزایش تولید و ایجاد ارزش افزوده می شود، اما اصولا در صنایع غذایی کشور در این حوزه آنطور که شایسته است سرمایه گذاری صورت نگرفته است.

عصر اقتصاد: شاید بتوان اینگونه گفت که با ضعیف نگه داشتن صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش قابل توجهی از تولیدات محصولات غذایی و کشاورزی دور ریخته می شود و تبدیل به زباله می گردد. به ویژه اینکه طبق آمارها از ۱۲۵ میلیون تن محصولات کشاورزی که در کشور سالانه تولید می گردد ۳۰ تا ۳۵ درصد آن تبدیل به ضایعات می گردد و این رقم بسیار بالا است.

با این وجود انتظار می رود حداقل در مورد برخی محصولات به ویژه محصولاتی همچون خرما که بازارهای صادراتی مستعدی برای آن فراهم است با سرمایه گذاری هرچه بیشتر در بخش صنایع تبدیلی و تکمیلی و تکمیل سبد فرآورده های خرما هرچه بیشتر برای تولید کنندگان این حوزه ارزش آفرینی کرد.

سید معراج میرجعفری، دبیر صنایع تبدیلی انجمن خرمای ملی ایران در گفت و گو با خبرنگار عصر اقتصاد در این خصوص گفت: به طور کلی صنایع تبدیلی در همه بخش‌ ها مهم ‌ترین قسمت ایجاد ارزش افزوده و جلوگیری از هدر رفت است و در مورد خرما و خشکبار هم جزو مهمترین ها است. چون الان در حال خام فروشی هستیم و هنوز این مشکل کامل حل نشده است.

با اینکه در صنعت بستنی‌سازی این اتفاق افتاده است و می بینیم در صنایع لبنی انواع و اقسام محصولات با طعم‌ های گوناگون تولید شده اما هنوز در بحث محصولات خرمایی و خشکبار شاهد هستیم که یا دور ریز می شود و یا به صورت فله‌ای سنتی بسته بندی می شود به خارج از ایران ارسال می شود و در آنجا تبدیل به فرآورده های بسیار جذاب می شود و در بازارهای بین المللی توزیع می شود.

اگر بتوانیم هم قسمت توسعه و تولید را علمی تر دنبال کنیم، همچنین برداشت خود محصول را با کیفیت تر و با حساسیت بیشتر انجام دهیم و هم رساندن محصول به کارگاه‌ها و کارخانجاتی که نزدیک باغات است به درستی صورت بگیرد و سریعا به فرآورده های جذاب با بسته بندی های شکیل تبدیل شود، قطعا شاهد تحولات عظیمی خواهیم بود

دو مشکل اصلی صنایع تبدیلی در بازارهای داخلی و خارجی

میر جعفری افزود: مشکل اصلی که همیشه وجود دارد برداشت محصول به صورت درست و رساندن آن به کارخانه ‌هایی که نزدیک محل‌ هایی است که محصولات کشت می ‌شود. در حالی که باید به درستی برداشت شود و در این کارخانجات تبدیل به فرآورده‌ هایی شود که ارزش افزوده داشته باشد. چرا که تنها در این صورت است که قیمت آن افزایش پیدا کند و می‌ توان در بازارهای صادراتی با قیمت های جذاب فروخته شود.

وی خاطرنشان کرد: از دیگر مسائلی که در حوزه صنایع تبدیلی و تکمیلی داریم بحث مسائل فنی است؛ مسائل فنی در درست کردن فرآورده های جذاب و خوشمزه است چون برای صادرات باید ذائقه را مد نظر قرار داد. بعضی مواقع حتی ممکن است در ذائقه شناسی اشتباهاتی داشته باشیم لذا باید تیمی وجود داشته باشد که بتوانند محصولاتی را از خرما درست کند که برای کودکان و یا برای عامه مردم جذاب باشد، ضمن اینکه سلامت آن نیز باید حفظ شود. به عنوان مثال در حال حاضر در بازار محصولاتی همچون نوتلا و انواع نوشابه‌ هایی با طعم های عام پسند وجود دارد اما مضر هستند چون تماما قندی هستند.

وی ادامه داد: لذا اگر بتوانیم با محصولات سالم یک سری مواد غذایی جذاب را درست کنیم کما اینکه چند برند مطرح وجود دارد در کشور که با افزودن موادی همچون کاکائو و کنجد به خرما اینها را به فرآورده های خوشمزه و با قند طبیعی تبدیل می کنند که برای بازار اروپا مناسب است زیرا غالب مردم اروپا به دنبال محصولاتی ارگانیک و فاقد قند طبیعی هستند.

دبیر صنایع تبدیلی انجمن خرمای ملی ایران افزود: با این تفاسیر اگر بتوانیم هم قسمت توسعه و تولید را علمی تر دنبال کنیم، همچنین برداشت خود محصول را با کیفیت تر و با حساسیت بیشتر انجام دهیم و هم رساندن محصول به کارگاه‌ها و کارخانجاتی که نزدیک باغات است به درستی صورت بگیرد و سریعا به فرآورده های جذاب با بسته بندی های شکیل تبدیل شود، قطعا شاهد تحولات عظیمی خواهیم بود.

مجموع سرمایه گذاری ها در صنایع تبدیلی خرما کمتر از ۳۰۰ میلیارد تومان است!

میرجعفری در پاسخ به این سوال که در حوزه صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش خرما چقدر سرمایه گذاری شده است گفت: اکثر سرمایه‌ گذاری‌ها توسط بخش خصوصی بوده است به طوری که در سال های ۹۰-۸۹ دو سه کارخانه که به صورت تعاونی بوده با سرمایه‌گذاری ‌هایی با بودجه یک میلیارد تومانی از جمله در آبادان راه اندازی شده، ضمن اینکه کارگاه‌ هایی حتی با ۵۰۰ میلیون تومان بودجه در بوشهر و بهبهان در صنایع بسته ‌بندی توسط بخش خصوصی راه‌ اندازی شده است. الان هزینه راه‌ اندازی کارخانه در این حوزه در منطقه اروند بین ۳۰ تا ۴۰ میلیارد تومان است اما تعداد این کارخانجات بسیار کم است. بنابراین جمع سرمایه ‌گذاری در قسمت صنایع تبدیلی با وام‌ هایی که بانک ها داده اند شاید ۳۰۰ میلیارد تومان هم نشود.

وی خاطرنشان کرد: با این وجود یکی از اقدامات خوب انجمن خرمای ملی ایران طی سال های اخیر این بود که شرکت هایی که صنایع تبدیلی دارند را جمع کرده که تعداد آنها بین ۱۰ تا ۱۲ شرکت است و آنها را در نمایشگاه های بین المللی شرکت می دهند.

میرجعفری با بیان اینکه شرکت های بسته بندی البته تا ۲۰۰ شرکت هم می رسند، افزود: انجمن ملی خرمای ایران در بخش های مربوط به صنایع تبدیلی حتی با شرکت ها و برندهایی که شکلات یا مواد غذایی دیگر تولید می کنند ارتباط گرفته است تا بتوانند یک بخش تحت عنوان تولید مواد غذایی با خرما به محصولات خود اضافه کنند.

دولت در همه بخش‌ های اقتصادی فقط باید بسترسازی کند؛ یعنی راه‌ های فروش جنس به خارج کشور را هموار سازد، قیمت ارز را ثابت نگه دارد و از همه مهم‌تر اینکه تعادلی بین قیمت ارز و تورم داشته باشیم

نقش دولت در توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی

دبیر صنایع تبدیلی انجمن خرمای ملی ایران در پاسخ به این سوال که نقش دولت در بحث توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی به طور کلی در صنعت غذایی چه می تواند باشد، گفت: دولت در همه بخش‌ های اقتصادی فقط باید بسترسازی کند؛ یعنی راه‌ های فروش جنس به خارج کشور را هموار سازد، قیمت ارز را ثابت نگه دارد و از همه مهم‌تر اینکه تعادلی بین قیمت ارز و تورم داشته باشیم. الان قیمت ارز بالقوه عدد دیگری است و تورم بسیار بالاتر است اما عدد واقعی ارز به صورت بالفعل پایین تر است.

به طوری که وقتی فرآورده تولید و آماده صادرات می شود می بینیم که در صادرات ضرر می کنیم چون دولت ساده ترین کاری که باید انجام بدهد و تنظیم قیمت ارز در بازار است را نمی تواند انجام دهد. لذا اگر دولت این کار را انجام دهد و بگذارد انجمن ها و کارخانجات کار صادرات را انجام دهند و در قسمت صدور مجوزها و برگشت ارز تسهیل سازی کند چیز دیگری از دولت نمی خواهیم. در حقیقت هرچه دخالت دولت در قسمت های تجاری کمتر باشد قطعا نتایج بیشتری رقم خواهد خورد.