هجوم گاز برای فتح زمستان
آیدا برخورداری، گروه انرژی – در آستانه فصل سرد، وزارت نفت با رکورد تزریق گاز، تعمیرات گسترده پالایشگاه‌ها و دو برابر کردن ذخایر سوخت، نبردی ملی را برای عبور بی‌بحران از زمستان آغاز کرده است؛ تلاشی که با بسیج خانوارها و صنایع تکمیل می‌شود تا شبکه انرژی کشور در اوج سرما بی‌وقفه بماند.
به گزارش عصراقتصاد، در آستانه فصل سرد سال، وزارت نفت و شرکت ملی گاز ایران با اجرای مجموعه‌ای از اقدامات عملیاتی، برنامه‌ریزی دقیق و بسیج منابع انسانی و فنی، هدف خود را بر تضمین پایداری انرژی کشور متمرکز کرده‌اند. این اقدامات از افزایش ظرفیت ذخیره‌سازی گاز و تعمیرات اساسی پالایشگاه‌ها تا رشد تحویل سوخت نیروگاهی و ارتقای سطح آمادگی ملی برای صرفه‌جویی را شامل می‌شود.
در نیمه نخست سال ۱۴۰۴، وزارت نفت تعمیرات اساسی پالایشگاه‌های گازی بزرگ کشور را طبق برنامه زمان‌بندی‌شده و با رعایت استانداردهای ایمنی و زیست‌محیطی به انجام رساند. پالایشگاه‌های بیدبلند، ایلام، پارسیان، سرخون و قشم به‌طور کامل بازسازی شده‌اند و پالایشگاه هاشمی‌نژاد در آستانه تکمیل عملیات قرار دارد. در مجتمع گاز پارس جنوبی، تعمیرات پالایشگاه‌های اول تا یازدهم پایان یافته و دوم و دوازدهم نیز تا پایان مهر آماده خواهند شد. پالایشگاه فجر جم نیز علاوه بر تعمیرات عمومی، احیای واحد آسیب‌دیده از جنگ ۱۲ روزه اخیر را در دست دارد که پیش‌بینی می‌شود تا پایان پاییز به مدار تولید بازگردد.
اجرای این عملیات در کنار حفظ تأمین بی‌وقفه گاز نیروگاه‌های کشور در تابستان، بیانگر توان بالای فنی، مدیریت هوشمند و عزم وزارت نفت برای پایداری تولید در روزهای سرد سال است.
داده‌های رسمی نشان می‌دهد تزریق گاز به دو مخزن فعال سراجه قم و شوریجه سرخس، در سال جاری ۱۳ درصد افزایش یافته است. این مخازن که نقش کلیدی در مدیریت نوسانات شبکه دارند، اکنون با سطح بالاتری از آماده‌به‌کار می‌توانند در اوج مصرف زمستانی به کمک شبکه بیایند. مدیریت بهینه تزریق و برداشت، نه‌تنها بهره‌وری منابع را افزایش داده بلکه ریسک قطع یا افت فشار گاز در مناطق حساس کشور را به شدت کاهش داده است.
با رشد تقاضای برق در تابستان، نیروگاه‌ها نیازمند حجم بالایی گاز بودند. آمار شرکت ملی گاز نشان می‌دهد در نیمه نخست سال ۱۴۰۴، مجموع تحویل گاز به نیروگاه‌ها از ۴۸.۲ میلیارد مترمکعب در مدت مشابه پارسال به ۵۰.۲ میلیارد مترمکعب رسیده که ۲ میلیارد مترمکعب افزایش را ثبت کرده است. رکورد مصرف روزانه گاز نیروگاهی، در ۱۳ مرداد به ۳۱۲ میلیون مترمکعب رسید؛ بالاترین رقم سال جاری. این رشد مصرف در اوج گرما بدون بروز اختلال، نتیجه هماهنگی تولید، انتقال و مدیریت هوشمند سوخت‌رسانی بوده و زمینه ایجاد ذخایر سوخت مایع زمستانی را فراهم ساخته است.
وزارت نفت با تعمیرات اساسی، افزایش ۱۳ درصدی ذخیره‌سازی و رشد تحویل گاز، به همراه همکاری خانوارها و صنایع، زمستانی پایدار و بی‌بحران را هدف گرفته است
ذخایر سوخت مایع نیروگاهی نسبت به سال گذشته بیش از دو برابر شده و این امر، انعطاف سبد سوختی نیروگاه‌ها را در فصل سرد افزایش می‌دهد. با این ذخایر، مدیریت مصرف گاز در روزهای اوج سرما ساده‌تر شده و ضمن حفظ تولید برق پایدار، شبکه انتقال فشار کمتری را تجربه خواهد کرد.
صرفه‌جویی و مسئولیت ملی؛ مکمل اقدامات فنی
با وجود این موفقیت‌ها، کارشناسان تأکید دارند که اتکای صرف به اقدامات فنی کافی نیست و مدیریت مصرف گاز در سطح ملی یک ضرورت قطعی است. بررسی‌ها نشان می‌دهد در روزهای سرد، مصرف خانگی و صنعتی به سرعت از ظرفیت شبکه فراتر می‌رود و بخشی از فشار ناشی از الگوی غیربهینه مصرف و راندمان پایین تجهیزات است.
امین عربی، پژوهشگر اقتصادی، می‌گوید: «تنظیم دمای منازل بین ۱۸ تا ۲۱ درجه، عایق‌کاری مؤثر و کاهش استفاده از وسایل پرمصرف غیرضروری، اقداماتی ساده اما کلیدی برای کاهش فشار بر شبکه و ذخایر ملی هستند.» این اقدامات علاوه بر کاهش هزینه‌های خانوار، فرهنگ مدیریت منابع ملی را تقویت می‌کند.
انتقال فرهنگ صرفه‌جویی نیازمند مشارکت نهادهای آموزشی و فرهنگی است. آموزش دانش‌آموزان در مدارس، تبیین ضرورت صرفه‌جویی در خطبه‌های نماز جمعه توسط روحانیون، و اجرای کمپین‌های رسانه‌ای گسترده می‌تواند رفتار مصرفی جامعه را اصلاح کند. ترکیب آموزش رسمی و پیام‌های فرهنگی–مذهبی، با انگیزه‌سازی اجتماعی، می‌تواند بخش مهمی از پازل مدیریت مصرف را تکمیل کند.
وظایف صنایع در کاهش فشار بر شبکه
صنایع بزرگ به‌عنوان مصرف‌کنندگان عمده، باید با پایش و بهینه‌سازی مصرف در خطوط تولید، نصب تجهیزات کم‌مصرف و بازیافت حرارت، هم هزینه‌های خود را کاهش دهند و هم فشار بر شبکه را کمتر کنند. برنامه‌ریزی تولید و اجتناب از فرآیندهای غیربهره‌ور، از اقدامات حیاتی برای تخصیص عادلانه سهمیه گاز به همه بخش‌هاست. همکاری مستمر صنایع با وزارت نفت و تبادل داده‌های دقیق نیاز و مصرف، به مدیریت بهتر منابع و جلوگیری از اختلال در زنجیره تأمین کمک می‌کند.
در کنار صنایع و خانوارها، شرکت ملی گاز و نهادهای دولتی مسئول ایجاد هماهنگی ملی هستند. اطلاع‌رسانی شفاف درباره وضعیت ذخایر و محدودیت‌ها، تدوین طرح‌های تشویقی برای صرفه‌جویی، سرمایه‌گذاری در توسعه شبکه، و گسترش انرژی‌های جایگزین از وظایف اصلی آنهاست. فرهنگ‌سازی از طریق همکاری با رسانه‌ها، مدارس و مساجد نیز باید به‌طور جدی دنبال شود تا حس مسئولیت جمعی نسبت به منابع محدود گاز، در سطح جامعه نهادینه شود.
مسیر عبور از زمستان
ترکیب اقدامات فنی وزارت نفت با مسئولیت‌پذیری ملی، کلید عبور موفق از زمستان پیش‌روست. تعمیرات اساسی پالایشگاه‌ها، افزایش ذخیره‌سازی گاز، دو برابر شدن ذخایر سوخت مایع نیروگاه‌ها و رشد تحویل گاز نیروگاهی، ستون فنی این راهبرد را تشکیل می‌دهند. در کنار آن، فرهنگ صرفه‌جویی در خانواده‌ها، بهینه‌سازی مصرف در صنایع، هماهنگی ملی به رهبری شرکت ملی گاز و مشارکت فعال رسانه‌ها و نهادهای فرهنگی، ستون اجتماعی مدیریت انرژی در فصل سرد است.
با اجرای این راهبرد دو‌محوره، ایران می‌تواند به جای مواجهه با بحران، زمستان را به فرصتی برای ارتقای بهره‌وری، همبستگی ملی و تثبیت امنیت انرژی تبدیل کند.
