هوش مصنوعی به کمک اسناد آمد؛ ۳۰۰ هزار پایان‌نامه پردازش شد
زینب غضنفری
غلامرضا امیرخانی، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، از آغاز فاز نخست پروژه بهره‌گیری از هوش مصنوعی برای دسته‌بندی اسناد علمی خبر داد و اعلام کرد که تاکنون بیش از ۳۰۰ هزار پایان‌نامه با استفاده از فناوری هوشمند پردازش شده‌اند؛ اقدامی که گامی مهم در دیجیتالی‌سازی و دسترس‌پذیر کردن منابع پژوهشی کشور به شمار می‌رود.
به گزارش عصر اقتصاد، در آستانه روز ملی اسناد نشست خبری غلامرضا امیرخانی، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، با حضور خبرنگاران برگزار شد.
امیرخانی در ابتدای این نشست با اشاره به نقش اسناد در حیات فرهنگی، اجتماعی و حتی حکمرانی کشور، گفت: اسناد ملی باید از حالت حبس در آرشیوها خارج شوند و به مدار زندگی مردم بازگردند. این اسناد متعلق به مردم‌اند و نباید تنها در گنجه‌های تاریخی باقی بمانند.
وی با اذعان به ضعف‌های گذشته در حوزه اطلاع‌رسانی تصریح کرد:در معرفی فعالیت‌های سازمان، به‌ویژه در حوزه اسناد ملی، کوتاهی‌هایی داشته‌ایم. حتی بسیاری از مسئولان از وظایف بخش اسناد سازمان آگاه نیستند. عمده اسناد ما مربوط به نظام اداری کشور طی ۱۳۰ سال اخیر است، نه فقط تاریخ سیاسی یا پادشاهی‌ها.
امیرخانی در ادامه از ازدحام در سالن‌های مطالعه و محدودیت امکانات کتابخانه ملی ابراز نگرانی کرد و گفت:«ما از خدا می‌خواهیم که کتابخانه ملی محل رجوع همه مردم باشد، اما گاهی به دلیل محدودیت فضا شرمنده مراجعان می‌شویم. بعضاً حتی افراد روی زمین می‌نشینند تا مطالعه کنند. همین محدودیت‌ها باعث شده عضویت فقط برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی فعال باشد.
رئیس سازمان اسناد با تأکید بر لزوم ارتقای «سواد آرشیوی» در سطح عمومی جامعه افزود:همان‌طور که سواد رسانه‌ای تبدیل به دغدغه عمومی شده، باید سواد آرشیوی نیز به زبان ساده برای مردم تبیین شود تا ارزش اسناد را درک کنند و مطالبه‌گر حفظ آن باشند.
وی از راه‌اندازی کارزار ملی «ارتقای سواد آرشیوی» به مناسبت روز ملی اسناد خبر داد و گفت: در قالب این کارزار، آموزش، اطلاع‌رسانی و تولید محتوای جذاب برای عموم مردم برنامه‌ریزی شده تا جایگاه آرشیو در ذهنیت عمومی ارتقا یابد.
امیرخانی همچنین به استفاده از فناوری‌های نوین در مدیریت اسناد اشاره کرد و از آغاز به‌کار فاز نخست پروژه هوش مصنوعی برای دسته‌بندی پایان‌نامه‌ها خبر داد. او گفت: پایان‌نامه‌ها به‌دلیل تایپ بودن، بهترین گزینه برای ورود به این پروژه هستند و تاکنون حدود ۳۰۰ هزار نسخه پایان‌نامه تحت پردازش قرار گرفته‌اند.
در ادامه این نشست، امیرخانی به بازگشایی قریب‌الوقوع «سرای پژوهش» نیز اشاره کرد و افزود: در مورد نحوه تخصیص اتاق‌ها هنوز جمع‌بندی نهایی نشده است. یک دیدگاه بر دریافت هزینه از متقاضیان تأکید دارد و دیدگاه دیگر، تداوم رایگان بودن خدمات پژوهشی را پیشنهاد می‌دهد.
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی همچنین درباره همکاری‌های بین‌المللی در حوزه اسناد توضیح داد: «در مواردی مانند فرانسه موفق به تبادل سند شده‌ایم، اما در کشورهایی نظیر هند و آذربایجان با چالش‌های جدی روبه‌رو هستیم. متأسفانه در برخی کشورها اسناد زبان فارسی به‌درستی نگهداری نمی‌شوند و حتی در حال نابودی‌اند.
او در همین راستا بر ضرورت بازتعریف ابزارهای معرفی اسناد ملی از طریق رسانه، مستندسازی، هنرهای نمایشی و سینما تأکید کرد و گفت:ما حتی زمانی از مرحوم عباس کیارستمی برای ساخت مستندی درباره کتابخانه ملی دعوت کردیم که از آن استقبال کرد اما این پروژه به سرانجام نرسید.
امیرخانی شایعات مربوط به حذف یا نابودی برخی اسناد را نیز قویاً تکذیب کرد و گفت: هیچ سند یا کتابی از بین نرفته است. از اسناد دوره پهلوی تا شب‌نامه‌های گروه‌های مخالف، همه در آرشیو ملی محفوظ است؛ حتی اعلامیه‌هایی که علیه شخصیت‌های فعلی صادر شده‌اند.
وی در پایان با اشاره به چالش‌های اجرای قوانین در حوزه اسناد خاطرنشان کرد: اساسنامه سازمان مصوب سال ۱۳۶۹، قانونی جامع و کامل است. مشکل ما در اجراست. هنوز برخی دستگاه‌ها اسناد خود را به موقع منتقل نمی‌کنند. هرچند وضعیت نسبت به گذشته بهتر شده، اما همچنان نیازمند فرهنگ‌سازی گسترده در این حوزه هستیم.
