وام مسکن بی فایده؛ قسط های سر به فلک کشیده!

اکرم رضائی نژاد

در شرایطی که وام‌های مسکن به امیدی برای خانه‌دار شدن تبدیل شده‌اند، واقعیت‌های تلخ این تسهیلات نشان می‌دهد که آنها بیشتر به بار اضافی بر دوش متقاضیان تبدیل شده‌اند. با هزینه‌های سرسام‌آور، اقساط سنگین و عملکرد نامناسب بانک‌ها، آیا وام مسکن به واقع می‌تواند گره‌گشای معضل مسکن باشد؟

به گزارش عصراقتصاد، وام مسکن که زمانی کلید خانه‌دار شدن بسیاری از خانواده‌ها بود، به دلیل اقساط سنگین و هزینه‌های جانبی بالا، به تسهیلاتی پرهزینه و کم‌اثر تبدیل شده است. برای دریافت این وام، متقاضیان باید حدود ۲۲۰ میلیون تومان صرف خرید اوراق حق تقدم کنند و سپس با اقساط ماهانه ۱۹ میلیون و ۳۰۰ هزار تومانی مواجه شوند. با نرخ سود ۲۲.۵ درصد و بازپرداخت ۱۲ ساله، کل مبلغ بازپرداخت به بیش از ۲ میلیارد و ۷۸۰ میلیون تومان می‌رسد، این عدد به معنای این است که متقاضیان باید حدود ۱.۸ میلیارد تومان سود بپردازند؛ رقمی که به نظر می‌رسد فراتر از قدرت خرید قشر متوسط است.

علیرضا نوین، عضو کمیسیون عمران مجلس، به عنوان یکی از منتقدان این وضعیت، می‌گوید: خانه‌دار کردن مردم با این سودهای هنگفت غیر ممکن است و فقط افراد خاص می‌توانند از این طرح‌ها بهره‌مند شوند. با توجه به عملکرد ضعیف بانک‌ها در اعطای تسهیلات و عدم پایبندی به قوانین، وضعیت نامناسب در بازار مسکن به شدت تشدید شده است. نوین اشاره می‌کند که از مجموع ۱۷ هزار همت منابع بانکی، تنها ۵۴۰ همت به حوزه مسکن اختصاص یافته است.

از سوی دیگر، آمارهای ارائه شده نشان می‌دهد که تنها ۵۰۰ هزار نفر از بین یک میلیون و ۷۰۰ هزار متقاضی، موفق به دریافت وام شده‌اند. این آمار نشان‌دهنده ناکارآمدی سیاست‌های فعلی در مواجهه با بحران مسکن است و نشان می‌دهد که وام‌های مسکن نتوانسته‌اند امید به خانه‌دار شدن را برای بسیاری از خانواده‌ها محقق کنند.

برخی کارشناسان، همچون علیرضا مهدی‌زاده، اعتقاد دارند که وام مسکن از ابتدا نیز تأثیر چندانی بر تقاضای واقعی مردم نداشته و تنها می‌توان با فروش متری مسکن به سمت حل مشکل خانه‌دار شدن پیش رفت. به گفته وی، این طرح می‌تواند به مردم این امکان را بدهد که متناسب با توان مالی خود اقدام به خرید خانه کنند و از تورم ملکی عقب نمانند.

آلبرت بغزیان، کارشناس مسکن، نیز در مورد پرداخت وام مسکن خاطر نشان کرده است: تسهیلات مسکن در کشورهای پیشرفته تا ۸۰ درصد هزینه خرید مسکن را تامین می کند و با سودهای ناچیز و بازپرداخت کوتاه مدت،‌ افراد را برای خانه دار شدن کمک می کند اما در کشور ما اقساط، نرخ بهره و مدت بازپرداخت این تسهیلات به گونه ای است که اگر افراد کل درآمد ماهیانه خود را به پرداخت اقساط این وام های پر بهره اختصاص دهند باز هم کافی نیست و این تسهیلات فقط برای افرادی که درآمد بالایی دارند و مایل هستند که خانه خود را کمی بزرگ تر کنند مناسب است وگرنه با این تسهیلات کسی نمی تواند خانه بخرد، از این رو مردم تمایلی برای اخذ این وام ها نشان نمی دهند.

داوود بیگی‌نژاد نایب رئیس اول اتحادیه املاک نیز با بیان اینکه خرید و فروش بازار مسکن با توجه به کاهش قدرت خرید مستأجران به سمت واحدهای کوچک مقیاس حرکت کرده است، گفت: اگر یک فرد بخواهد از بانک مسکن وام بگیرد، مبلغ واقعی که به متقاضی وام پرداخت می‌شود، با توجه به قیمت میانگین هر متر مربع ملک در تهران، ممکن است حتی پاسخگوی خرید ۹ متر مربع مسکن نیز نباشد. در نتیجه، این وام فقط می‌تواند فشار مالی سنگینی را برای متقاضیان ایجاد کند.

این نگرانی‌ها تنها به مسائل مالی محدود نمی‌شود. افزایش بی‌رویه قیمت‌ها و فشارهای تورمی باعث شده تا بسیاری از خانواده‌ها به حاشیه نشینی سوق یابند. اظهارات بغزیان، در این باره نیز قابل تأمل است: تاثیر سیاست‌های دولت برای نجات بازار مسکن فقط در بلندمدت ظاهر می‌شود و برای بازدهی در کوتاه‌مدت به نظارت دقیق و دستورات قاطع نیاز است.

عبور از این معضل نیازمند تجدیدنظر در سیاست‌های بانکی و مالی و ایجاد شرایطی است که به واقعیات بازار مسکن نزدیک‌تر باشد. در این میان، به نظر می‌رسد که وام‌های مسکن فعلی، نه تنها راهگشا نیستند، بلکه به نوعی به باری سنگین بر دوش متقاضیان تبدیل شده‌اند. آیا زمان آن نرسیده است که برای خانه‌دار شدن واقعی، به راهکارهای جدید و کارآمدتری روی آوریم؟