واکسن کرونا گرفتار بروکراسی داخلی

حسین سلاح‌ورزی، نایب‌رئیس اتاق ایران

فعالان بخش خصوصی سرمایه و اعتبار خود را برای تسهیل در روند واردات واکسن کرونا به کار گرفته‌اند اما مورد آماج حملات فرافکنانه سازمان غذا و دارو قرار گرفته‌اند.برای درک آنچه این روزها در بزرگترین پروژه زنجیره تامین دارو و تجهیزات پزشکی جهان، یعنی تامین و توزیع واکسن کرونا، می‌گذرد، باید قادر باشیم مسائل فنی و اقتصادی و ملاحظات اجتماعی و سیاسی را در یک قاب واحد ببینیم.

به‌طور خلاصه مهم‌ترین گلوگاه‌های تولید و توزیع واکسن کرونا در مقیاس بین‌المللی، به خصوص برای آن دسته از کشورها که محدودیت عمده‌ای در تامین زنجیره سرد و خدمات پزشکی برای استفاده از واکسن ندارند، ظرفیت بسیار محدود پلتفرم‌های تولیدی و زمان طولانی مورد نیاز برای ساخت و راه‌اندازی پلتفرم‌های جدید با کیفیت مطلوب است.

این گلوگاه، صحنه تولید و توزیع واکسن را به عرصه کشمکش قدرت‌های سیاسی و اقتصادی و اجتماعی گوناگون تبدیل کرده است.

طبیعی است که همه کشورها، با توجه به اثرات مثبت اجتماعی و اقتصادی ایجاد ایمنی نسبت به کووید-۱۹ برای دریافت این واکسن عجله دارند و برای کسب سهمیه‌ای از این ظرفیت عرضه محدود با یکدیگر در ستیزاند و طبیعتا در این اوضاع، فارغ از شعارها و آرمان‌ها، کشورهای قدرتمندتر و ثروتمندتر دست بالا را خواهند داشت.

در مورد ایران اما، نگاهی به جایگاه کشور در رتبه‌بندی سرانه تولید ناخالص داخلی بر حسب قدرت خرید (که نمادی از قدرت و ثروت ملی است) و جایگاه ما در رتبه‌بندی میزان تامین واکسن و انجام واکسیناسیون نشان‌دهنده یک تضاد عجیب است.

در حالی‌که که ایران در شاخص سرانه تولید ناخالص داخلی بر حسب قدرت خرید در یک سوم بالایی جدول رتبه‌بندی کشورها قرار دارد؛ در شاخص تامین قطعی واکسن و انجام واکسیناسیون در یک سوم پایینی جدول رده‌بندی کشورها جا خوش کرده است.

این موضوع به‌طور خلاصه نشان‌دهنده این واقعیت است که در میدانی که بنا به ماهیت و طبیعت آن، محل ورود بازیگران دولتی برای تبدیل مزایای ناشی از قدرت و ثروت ملی به دسترسی به امکانات درمانی و بهداشتی بوده، نهاد متولی این امر در دولت، یعنی وزارت بهداشت و به طور مشخص سازمان غذا و دارو عملکرد قابل قبولی نداشته است. این عملکرد ضعیف در کنار نبود شفافیت و اظهارات ضد و نقیض مسئولان مربوطه سبب شده است تا نارضایتی‌های اجتماعی روزبه‌روز ابعاد بزرگتری پیدا کنند.

در این میان فعالان بخش خصوصی نیز که سرمایه، اعتبار و ارتباطات شخصی خود را برای تسهیل و تسریع روند واردات واکسن به کار گرفته‌اند تا با توجه به اوضاع خاص کشور و پاسخگو نبودن مسئولان، لااقل دسترسی بدنه اصلی نیروی کار کشور را به واکسن کرونا تامین کنند؛ آماج حملات فرافکنانه مسئولان و سخنگویان سازمان غذا و دارو قرار می‌گیرند.

کاش برای عبور هر چه سریعتر کشور از این بحران، مسئولان سازمان غذا و دارو، به‌جای مانورهای تبلیغاتی بیهوده و مقصر شمردن این و آن در مورد ناکامی‌هایشان در اجرای ماموریت ذاتی این سازمان، چند وقتی به قول رئیس‌جمهوری محترم «تاجرمسلک» شوند و مانند فعالان بخش خصوصی، با عملگرایی و جدیت و شفافیت، تامین ملزومات سلامت مردم را بر هر ملاحظه و اولویت دیگری مرجح بدانند.