وعده دولت رونمایی شد: تغییر در روش توزیع بنزین بدون افزایش قیمت

محمد ارفع

در روزی که مجلس ایران با درخواست کمیسیون انرژی برای تحقیق و تفحص از عملکرد وزارت نفت در دوره ریاست جمهوری هشت ساله حسن روحانی موافقت کرد، همزمان دولت سیزدهم نیز از جزئیات اختصاص بنزین به خانوارها رونمایی کرد.

روز گذشته در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی براساس نظر کمیسیون انرژی، وزارت نفت دولت دوازدهم متهم شده که  «خسارات فراوان مالی و پولی به نظام اقتصادی کشور» وارد کرده از سویی دیگر در همان روز دولت سیزدهم و نمایندگان مجلس بیش از پیش به جزئیات طرح اختصاص بنزین به هر فرد براساس کدملی را تشریح کردند.

در همین زمینه سخنگوی دولت با رد افزایش قیمت بنزین در کنایه‌ای به دولت حسن روحانی گفت: «دولت سیزدهم اهل خبرهای تلخ صبح جمعه‌ای نیست. چون دولت مردمی است؛ نه امنیتی.»

این سخنان کنایه به حسن روحانی است که پس از اعتراضات آبان ۹۸ به افزایش قیمت بنزین گفته بود که از زمان اجرای طرح سهمیه بندی و افزایش قیمت بنزین اطلاع نداشته و او هم مانند سایر شهروندان ایران متوجه آغاز اجرای این طرح از صبح جمعه بیست و چهارم آبان شده است.

علی بهادری جهرمی روز سه شنبه در نشست خبری اعلام کرد که نامه منتشر شده در اینباره مربوط به طرح آزمایشی پرداخت یارانه بنزین در دو جزیره کیش و قشم بوده است نه افزایش قیمت بنزین.

دولت با مصوبه نشست اقتصادی سران سه قوه و از دی ماه اجرای طرحی با عنوان «بنزین برای همه» را در جزایر کیش و قشم آغاز کرده است. بر اساس این طرح به هر نفر ۲۰ لیتر بنزین سهمیه‌ای اختصاص پیدا می‌کند و افرادی که خودرو ندارند می‌توانند آن را در یک اپلیکیشین بفروشند.

در همین حال روزنامه همشهری در شماره روز سه شنبه خود بر اساس سخنان مقامات دولتی نوشت که در این طرح به افراد فاقد خودرو در ازای هر لیتر بنزین ۱۵۰۰ تومان پرداخت می‌شود. به نوشته این روزنامه پول به‌ حساب سرپرستان خانوار واریز خواهد شد که رقم آن معادل نصف مبلغ یارانه نقدی است.

در نامه محسن رضایی، معاون اقتصادی رئیس‌جمهوری، اعلام شده که قرار است پس از اجرای آزمایشی این طرح هیات دولت درباره اجرای آن در کل کشور تصمیم گیری کند.

در روزهای گذشته نیز مقامات دولتی و نمایندگان مجلس افزایش قیمت بنزین در سال جاری را تکذیب کرده بودند ولی این تکذیب‌ها در سطح جامعه آنچنان بازتاب نداشت و همچنین وضع افزایش قیمت بنزین در سال آینده مشخص نیست.

با این حال فریدون حسنوند، رئیس کمیسیون انرژی مجلس، روز سه شنبه در گفت‌‌و گو با خبرگزاری دانشجو اعلام کرد که دولت و مجلس در بودجه سال ۱۴۰۱ هیچ برنامه‌ای برای افزایش قیمت بنزین ندارند.

به گفته او قرار است وزیر نفت هفته آینده در جلسه کمیسیون انرژی مجلس درباره اجرای طرح آزمایشی دولت در جزایر کیش و قشم توضیح دهد.

رئیس کمیسیون انرژی مجلس اعلام کرد که اجرای طرح جدید بنزینی به سال ۱۴۰۰ نمی رسد.

او اضافه کرد: هنوز مدل جدید بنزین برای همه در کیش و قشم اجرا نشده است. هنوز مجلس در رابطه با این طرح هیچ نظری نداده است.

وزیر نفت هفته آینده به مجلس می آید تا طرح «بنزین برای همه» را تشریح کند. مردم این طرح را بسترسازی برای افزایش بنزین تلقی می کنند، اما بنزین گران نمی شود.

البته طبق گفته مسئولان، در طرح آزمایشی جدید این موضوع در حال بررسی است که اگر خانواده‌ای پیشتر سهمیه بنزین ۶۰ لیتر داشته و الان کمتر شده، با تمهیداتی این میزان سهمیه برای آن خانواده حفظ شود.

بر مبنی آنچه ایسنا گزارش کرده است، دولت سیزدهم مصمم است به آن دسته از افرادی که صاحب خودرو نیستند و تاکنون از یارانه بنزین بی‌بهره مانده‌اند، یارانه بدهد. درحقیقت دولت قصد دارد که بنزین را به صورت عادلانه بین همه مردم توزیع کند و همه هموطنان از این نعمت بهره‌مند شوند.

طبق اظهارات وزیر نفت که تاکید کرده دولت سیزدهم قصد افزایش قیمت بنزین را ندارد، اقدامات کارشناسی این طرح در دست انجام بوده و قرار است در ابتدا این طرح در جزایر کیش و قشم به صورت پایلوت و آزمایشی اجرا و پس از آن نیز در سراسر کشور اجرا شود.

بر این اساس، هیچ افزایش قیمتی در کار نیست و تمام مردم چه کسانی که صاحب خودرو هستند و چه کسانی که خودرو ندارند، بر حسب کارت ملی و با شرط اینکه یک سال در ایران اقامت داشته باشند، در ابتدای این طرح، ماهانه ۱۵ لیتر بنزین ۱۵۰۰ تومانی به آنها تعلق می‌گیرد و دریافت کنندگان می‌توانند آن را استفاده کرده و یا به‌صورت اعتباری از بخش ریالی آن استفاده کنند.

جواد اوجی همچنین در پاسخ به این سوال که آیا این طرح برای دولت بار مالی ندارد، گفته است که قرار است در این طرح همه مردم از یارانه بنزین استفاده کنند و جزو طرح‌هایی است که برای دولت هزینه دارد ولی در نهایت همه مردم بهره‌مند خواهند شد. از سوی دیگر جلیل سالاری هم درباره طرح تخصیص بنزین به هر فرد به جای هر خودرو اظهار کرده است: براساس مصوبه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت این طرح ابتدا به صورت آزمایشی در سه جایگاه در کیش انجام خواهد شد.

مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فراورده‌های نفتی، با بیان اینکه قبل از ارائه طرح جدید عرض می‌کنم که ذخیره بنزین سهمیه‌ای که در کارت سوخت خودروها و موتورسیکلت‌ها وجود دارد، حفظ خواهد شد و مردم از این بابت نگرانی‌ نداشته باشند، گفت: طبق این طرح سهمیه بنزین خودروهای عمومی تغییر نخواهد کرد و به جای واریز به کارت سوخت، به حساب بانکی صاحب آن خودرو واریز می‌شود. برای خودروهای شخصی سهمیه‌ای معادل ۱۵ لیتر به ازای هر فرد به حساب سرپرست خانواده واریز می‌شود.

بر این اساس در این طرح امکان خرید و فروش سهمیه کارت وجود خواهد داشت. همچنین این موضوع به گفته سالاری در حال بررسی است که بتوانیم در طرح آزمایشی اگر خانواده‌ای قبلا سهمیه بنزین ۶۰ لیتر داشته و الان کمتر شده، با تمهیداتی این سهمیه ۶۰ لیتر را برای آن خانواده حفظ کنیم.

همچنین در این طرح یک سامانه مبادله بنزین پیش‌بینی شده است که افرادی که خودرو ندارند، می‌توانند سهمیه خود را به سایر افراد بفروشند و در واقع سهمیه خود را نقد کنند.

در خصوص افزایش قیمت بنزین هیچ بحثی نه در کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی و نه در سایر کمیسیون های مجلس مطرح نشده است. مجلس و دولت تصمیمی برای افزایش قیمت بنزین ندارند. اما دولت برای عادلانه کردن توزیع یارانه سوخت تصمیمی را اتخاذ کرده که به گفته بیگی نژاد از اعضای کمیسیون انرژی مجلس عده ای مغرضانه آن را بسیار بد به مردم منتقل کردند.

به گفته وی امروز عده ای در جامعه اصلا خودرویی ندارند و به دنبال آن یارانه بنزین نیز دریافت نمی کنند که این امر ناعادلانه است. دولت تصمیم گرفت مقدار معینی بنزین یارانه ای را توزیع کرده تا به سرپرست خانوار هایی که خودرو ندارند نیز یارانه بنزین داده شود.

دولت تصمیم گرفت در منطقه ای کوچک این طرح را اجرا کند تا ببیند از پس اجرای آن برمی آید یا نه. تصمیم فقط این بود به جای آنکه یارانه بنزین به خودروها داده شود به سرپرست خانوارها داده شود. اینگونه افرادی که خودرو دارند و افرادی که خودرو ندارند، هر دو از یارانه بنزین بهره مند می شوند.

۵ لیتر از سهمیه بنزین طرح جدید سهمیه بندی کم شد

اما تنها چند روز پس از زمزمه ها و تایید رسمی دیروز از سوی سخنگوی دولا ۵ لیتر از سهمیه بنزین طرح جدید سهمیه بندی کم شد.

وزیر نفت دوشنبه در حاشیه بازدید از نمایشگاه توانمندی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها و دستاوردهای جهاد‌دانشگاهی اعلام کرد که در طرح آزمایشی بنزینی که در جزیره کیش و سپس قشم برگزار می‌شود، به هر فرد ۱۵ لیتر بنزین ۱۵۰۰ تومانی داده خواهد شد. این در حالی است که پیش از این، مجری این طرح و سرپرست منطقه آزاد کیش گفته بودند قرار است ماهانه ۲۰ لیتر به شهروندان اعطا شود.

جواد اوجی وزیر نفت ، افزود: دولت سیزدهم تصمیمی برای افزایش قیمت بنزین ندارد و در تلاش است یارانه را به جای خودروها به افراد بدهد.

کاهش سهمیه بنزین افراد از ۲۰ به ۱۵ لیتر

براساس آنچه ایرنا اعلام کرده بود پیش از این و در روز پنج‌شنبه گذشته حسین شمسیان، مجری این طرح در کیش به خبرنگاران گفته بود به هر فرد ۲۰لیتر بنزین ماهانه اختصاص خواهد یافت. محمدرضا لواسانی، سرپرست منطقه آزاد کیش هم قبل از شمسیان این رقم را اعلام کرده بود. به این ترتیب، مشخص نیست به چه دلیلی یکباره ۵ لیتر بنزین از سهمیه بنزین شهروندی افراد در این طرح آزمایشی کاسته شده است.

البته طبق محاسبات صورت گرفته از سوی خبرنگار عصر اقتصاد به نظر می‌رسد اشتباه در محاسبه دلیل این اختلاف است و خطای محاسباتی این بوده که کل بنزین سهمیه‌ای روزانه یعنی حدود ۵۵ میلیون لیتر (سهمیه وسایل نقلیه شخصی و عمومی) بر ۸۵ میلیون نفر تقسیم شده و سهمیه ماهیانه هر نفر بصورت رُند ۲۰ لیتر تعیین و اعلام شده است، درحالیکه باید فقط سهمیه اختصاصی به وسایل نقلیه شخصی بین افراد توزیع می‌شد.

در صورت در نظر گرفتن خانوار استاندارد با ۳۶/ ۳نفر جمعیت، سهمیه ۱۵ لیتری به معنای ۵۰ لیتر بنزین ماهانه برای خانوار است. این در حالی است که سهمیه ۲۰ لیتری منجر به سهمیه ۶۷ لیتری برای هر خانوار استاندارد می‌شد. به همین ترتیب، خانوار سه نفره ۴۵ لیتر بنزین ماهانه و خانوار ۴ نفره ۶۰لیتر بنزین دریافت خواهند کرد. در حال‌حاضر هر خودرو سواری ماهانه ۶۰ لیتر بنزین سهمیه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای با نرخ ۱۵۰۰ تومانی دریافت می‌کند.

طرح جدید سهمیه بنزین موجب شکل‌گیری مافیای قاچاق سوخت می‌شود

همه این صحبت ها در حالی است که بسیاری از منتقدان طرح مذکور این گونه سهمیه بندی بنزین را ناقص و دارای مشکلات فراوان دانسته و عدالت محوری آن را زیر سوال برده و تنها آن را بهانه ای می دانند که به وسیله ان دولت تلاش دارد تا سهمیه بنزین را کاهش داده و با آزادسازی قیمت بنزین درامدی جدید برای بودجه خود به دست اورد.

به طور طور مثال جواد نوفرستی استاد دانشگاه در گفت‌وگو با ایلنا در این زمینه گفته است:راهکار پیشنهاد شده اشتباه و خطاست. هم به ضرر کم مصرف‌ها و بنفع پرمصرف‌ها و حتی بنفع باندهای قاچاق و ضد اهداف عدالت‌ و کاهش مصرف است، زیرا طبق آمار رسمی، حدود  ۴۵درصد خانوار کشور، هیچ وسیله نقلیه‌ای ندارند درنتیجه فروشنده سهمیه اعضای خانوار خود خواهند بود.

این استاد دانشگاه بیان کرد: بعلت فشار عرضه و صف فروش عظیم فروشندگان سهمیه مازاد، چنانچه نظارتی نباشد و در ظاهر طبق اظهارنظرات، قیمت خرید و فروش سهمیه بنزین بخواهد بدون دخالت دولت در مواجهه عرضه و تقاضا و مثلا در بازار آزاد کشف و تعیین شود، قیمت‌گذاری توسط خریداران در حداقل ممکن به ضرر کم‌مصرف‌ها صورت خواهد گرفت‌، چون فشار عرضه باعث شکست قیمت می‌شود و همان سقوطی که سهام عدالت در بورس سال گذشته رخ داد برای سهمیه مازاد بنزین رخ خواهد داد.

نظر فوق را رحیم بنامولایی عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی استان البرز نیز تایید می‌کند او درمورد طرح جدید دولت سیزدهم برای بنزین یارانه ای به خبرگزاری برنا گفت: مشخص است که در این زمینه مافیایی در حال شکل گیری است که بنزین را از دست مردم جمع کرده و قاچاق کنند، در کشورمان متاسفانه به جای اینکه از سوی دولت و مجلس خدمات رایگان آموزشی و درمانی به جامعه ارائه شود، درگیر اموری مانند گرم کردن سر مردم و ایجاد مافیاهای بزرگتر هستیم، از سویی دیگر به جای تفکر مولدی، تفکر دلال پروری تقویت می شود.