پایان رویکرد «امروز بخرم فردا سود کنم» در بازار ارز

سیاست‌های جدیدی در بخش ارزی بانک مرکزی آغاز شده که اجرای کامل آن به ثبات نرخ ارز در بازار منجر خواهد شد.

محمدرضا رنجبرفلاح؛ اقتصاددان در گفت‌وگو با خبرنگار ایبِنا با تاکید براینکه نرخ با ثبات با نرخ ثابت مفهوم بسیار متفاوتی دارد، گفت: برداشتی که از اظهارات اخیر رئیس کل بانک مرکزی درباره یک نرخ ثابت شده، درست نیست و منظور اصلی تثبیت و ثبات نرخ در بازار در کانال تعیین شده، است.

وی تاکید کرد: نرخ ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی که رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرد به معنای یک نرخ ثابت نیست بلکه از عبارت «متوسط» برای این نرخ استفاده کردند و بر «تثبیت نرخ ارز» تاکید داشتند که با مفهوم ثابت متفاوت است.

رنجبرفلاح ادامه داد: در واقع اشاره بانک مرکزی به مبحث «شناور مدیریت شده» است که در این شرایط بانک مرکزی نقش فعالی در مدیریت نرخ ارز ایفا می‌کند؛ به نحوی که نرخ ارز در کانالی نوسان پیدا کند که برای ثبات اقتصادی کشور مناسب است.

مدیرعامل اسبق بانک تجارت با اشاره به نکته مهمی که در سیاست‌های جدید بانک مرکزی وجود دارد، گفت: بانک مرکزی استفاده از اهرم‌ها و ابزار‌های قانون بازار و خود صرافی و بازار‌هایی که در خارج از کشور شکل می‌گیرد را برای مدیریت نرخ ارز به کار خواهد گرفت.

او اظهار کرد: در حال حاضر به دلیل درآمد‌های خوب ارزی کشور که ناشی از رشد صادرات غیرنفتی و نفتی است، عرضه ارز به قدری وجود دارد که بانک مرکزی بتواند تخصیص‌های ارزی برای واردات را به سادگی انجام دهد. آنچه مهم جلوه می‌کند این است که باید مراقب بود تا به صادرکننده فشاری وارد نشود تا ارز خود را در نرخ پایین بفروشد و دولت هم با همان نرخ پایین به واردکننده تخصیص دهد و واردکننده کالای وارد شده خود را با نرخ بازار آزاد بفروشد.

به گفته این اقتصاددان، سیاست گذاری نباید به گونه‌ای باشد که یک رانتی به نفع واردکننده در اقتصاد کشور ایجاد کنیم.

رنجبرفلاح افزود: به عبارت دیگر ما باید بتوانیم نرخ بازار آزاد را به سمت پایین هدایت کنیم و از سوی دیگر نرخ ارز صادراتی نیز به تدریج و ملایم افزایش پیدا کند تا هر دو به هم نزدیک شوند و در یک کانال معقولی نزدیک به حالت یک نرخی شدن، بتواند نوسانات ملایمی در این کانال داشته باشد.

در بازار جدید متقاضی غیرواقعی ارز ضرر می‌کند

وی همچنین با اشاره به اظهارات رئیس کل بانک مرکزی مبنی بر تامین همه نیاز‌های ارزی در سازکاری جدید، تاکید کرد: استفاده از بازار آزاد به این شکل است که براساس سیاست حراج نزولی یا حراج هلندی عمل خواهد شد به این صورت که بانک مرکزی تقاضای متقاضیانی که در نرخ‌های بالا تقاضا دارند را پاسخ می‌دهد و بعد از آن روی منحنی تقاضا، از قیمت‌های بالا و پاسخ دادن به تقاضا‌های با نرخ‌های بالا به تدریج به سمت نرخ‌های پایین‌تر حرکت می‌کند.

این اقتصاددان تصریح کرد: در این صورت انتظارات و الگوی انتظارات در جامعه تغییر می‌کند و برخلاف گذشته که کسی ارز می‌خرید و فردای آن روز با نرخ بالاتر سود می‌کرد، نخواهد بود.

رنجبر فلاح گفت: در این سازکار جدید ابتدا به تقاضای افرادی که با نرخ‌های بالاتر متقاضی هستند، از طریق بازار آزاد و صرافی‌ها پاسخ داده می‌شود و بعد از آن هم به تدریج در روز‌ها و هفته‌های بعد روی منحنی تقاضا، نرخ‌ها پایین‌تر می‌آید و متقاضیان با نرخ‌های پایین‌تر تقاضایشان تامین خواهد شد.

او تاکید کرد: در این شرایط نرخ ارز به تدریج و ملایم به سمت پایین هدایت خواهد شد تا در کانال معقولی که برای ثبات اقتصادی و بازار ارز مفید است؛ قرار بگیرد. در نتیجه خریدار امروز ارز در دو سه هفته بعد می‌بیند که نرخ پایین آمده است. با این سیاست در واقع سفته بازی و سوداگری در بازار ارز به حداقل می‌رسد و افرادی که به دنبال نوسان‌گیری بودند در بازار ارز متضرر خواهند شد.

هدف؛ ارز تک نرخی است

 به گفته این اقتصاددان که در جلسه اخیر محمدرضا فرزین؛ رئیس کل بانک مرکزی با اقتصاددانان حضور داشت، این موضوع، سیاست جدیدی است که بانک مرکزی دنبال می‌کند و یک نوع حراج نزولی است که از یک نقطه در بالا شروع می‌شود و به سمت پایین حرکت می‌کند.

در واقع سیاستی که بانک مرکزی دنبال می‌کند این است که چند نرخ در بازار آزاد نداشته باشیم بلکه یک نرخ با مدیریت بانک مرکزی داشته باشیم که به تدریج یک روند نزولی را طی خواهد کرد و در این شرایط قطعا شاهد کوچک شدن بازار آزاد و غیررسمی خواهیم بود.

رنجبر فلاح معتقد است در بخشی از بازار آزاد تقاضای واقعی اعم از دانشجویی و مسافری و … وجود دارد که مقادیر محدودی است و پاسخ‌دهی به این تقاضای واقعی به دلیل اینکه حجم بالایی نیست هم اصلا کار سختی به حساب نمی‌آید.

اما زمانی که تقاضا‌های سوداگری وارد بازار می‌شود که ناشی از جو روانی و هیجانات کاذب است شاهد التهابات و افزایش قیمت‌ها هستیم که با سیاست حراج نزولی به تدریج انتظارات معکوس خواهد شد.

انتظاراتی که در آن هر فرد فکر می‌کرد، چون نرخ ارز بالا می‌رود زودتر بخرم تا فردا سود کنم؛ برعکس خواهد شد و کسی که بدون نیاز واقعی زودتر خریداری کند ضرر خواهد کرد.

از سوی دیگر، با توجه به تخصیصی که بانک مرکزی خواهد داشت روند حرکتی قیمت‌ها را در بازار مبادله معکوس می‌کند؛ براساس عرضه و تقاضایی که در بازار شکل می‌گیرد نرخ ارز پایین می‌آید و به سمت نرخ نیما حرکت می‌کند.

این نکته‌ای است که رنجبر فلاح به آن اشاره کرد و گفت: ضمن اینکه لزومی به این نیست که ارز در بازار نیما حتما روی نرخ ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان به عنوان یک نرخ ثابت وجود داشته باشد.

بلکه آن هم می‌تواند به صورت ملایم تغییر یابد به نحوی که نرخ‌ها با یک فاصله معقولی می‌توانند به هم نزدیک شود. در این راستا به سیاست‌گذاری حمایتی دولت نیز نیاز داریم.

وی با بیان اینکه رویکرد جدید این است که حداکثر یک دو نرخی ارز را در اقتصاد داشته باشیم تا با ثبات بیشتر این دو نرخ به یک نرخی برسد، تاکید کرد: همانطور که در حال حاضر شاهد روند نزولی نرخ ارز هستیم، با اجرای کامل سیاست جدید بانک مرکزی نرخ‌های ارز ریزش بیشتری خواهد داشت و قطعا خریداران ارز در نرخ‌های بالا متضرر خواهند شد.