پایان وابستگی صادرات نفت به تنگه هرمز!

سکینه مهرایی

صنعت نفت ایران در حالی به استقبال زمستان رفت که این صنعت همچنان با مشکلاتی از جمله افت تولید میدان‌های نفت و گاز، تحریم‌ها، کمبود منابع مالی و دسترسی محدود به فناوری‌های پیشرفته مواجه است.

در این میان، نقش فناوری و نوآوری در عبور از این چالش‌ها و حرکت به سمت توسعه پایدار بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. در این میان مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس از دستاوردهای اجرای پروژه خط لوله انتقال نفت خام گوره به جاسک به عنوانی جهشی فناورانه و ایجاد ظرفیت صادرات روزانه یک میلیون بشکه نفت بدون نیاز به عبور از تنگه هرمز خبر داد.

به گزارش عصراقتصاد، تورج دهقانی، مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس، در آیین گشایش سومین همایش پتروتک، به طرح خط لوله انتقال نفت خام از گوره به جاسک اشاره کرد و گفت: این طرح دو میلیارد دلاری، که استراتژیک بود، قرار بود یک میلیون بشکه نفت خام را از گوره به جاسک برای صادرات و سایر موارد منتقل کند.

وی با اشاره به چالش‌های پیش روی این طرح، از جمله عدم تأمین لوله مورد نیاز، گفت: ما توانستیم متریال مورد نظر را به دست بیاوریم و این سرآغاز جهشی فناورانه توسط متخصصان داخلی بود. دهقانی افزود که این طرح توانست در اقتصادی که آسیب‌پذیر بود، به صورت مستقیم و غیر مستقیم ۲۰ هزار فرصت شغلی ایجاد کند.

دهقانی افزود: در این پروژه بیش از ۵۰ کالای ساخت اول بار از سوی همکاران ما در صنعت نفت تولید شد. این دستاورد بزرگ نشان‌دهنده توانمندی‌های صنعت نفت ایران است و باید به‌عنوان یک معیار برای ارزیابی پروژه‌های آینده مورد استفاده قرار گیرد.

مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس، با بیان اینکه بیش از ۹۵ درصد تجهیزات و کالاهای مورد نیاز این طرح از داخل کشور تأمین شد، گفت: این پروژه نه‌تنها از توان داخلی بهره گرفت، بلکه زمینه توسعه و ارتباط بیشتر ظرفیت‌های داخلی را نیز فراهم کرد.

دهقانی یکی از مهم‌ترین دستاوردهای این طرح را ایجاد ظرفیت صادرات روزانه یک میلیون بشکه نفت بدون نیاز به عبور از تنگه هرمز دانست و افزود: با وجود این، معرفی و تمرکز کافی بر این پروژه انجام نشده است، در حالی که طبق چشم‌انداز ۲۰ ساله کشور، ایران باید رتبه نخست منطقه را در صنعت نفت کسب می‌کرد، تاکنون این هدف محقق نشده است.

وی دامه داد: بررسی‌ها نشان می‌دهد برای رسیدن به این هدف، رشد سالانه اقتصادی به میزان مشخصی باید تعریف و دنبال می‌شد.

در صورتی که ایران برای توسعه اقتصادی خود یک هدف‌گذاری مشخص انجام می‌داد و به ‌جای اولویت‌بندی‌های کلی، روی افزایش درآمد سالانه تمرکز می‌کرد، امروز اقتصاد کشور باید بیش از ۱.۵ تریلیون دلار ارزش ‌داشت.

اقتصادهای بزرگ دنیا از طریق ترکیب صحیح منابع، فناوری، سرمایه و مدیریت به رشد پایدار دست می‌یابند. با این حال در ایران بسیاری از این منابع تحت کنترل دولت قرار گرفته و همین مسئله موانعی در مسیر توسعه ایجاد کرده است.

مدیریت سوخت زمستانی و چالش‌های پیش رو

امید شاکری، معاون امور مهندسی، پژوهش و فناوری وزیر نفت، نیز در این همایش، مدیریت وزارت نفت در تأمین سوخت زمستانی را مطلوب توصیف کرد.

وی با اشاره به چالش‌های پیش روی صنعت نفت ایران، از جمله افت تولید میدان‌های نفت و گاز، تحریم‌ها و کمبود منابع مالی، تأکید کرد که این صنعت نیازمند سرمایه‌گذاری‌های کلان و دسترسی به فناوری‌های پیشرفته است.

شاکری همچنین به نقش مهندسان در توسعه پایدار و گذار از سوخت‌های فسیلی به انرژی‌های تجدیدپذیر اشاره کرد و گفت: مهندسی در توسعه پایدار و گذار از سوخت‌های فسیلی به انرژی‌های تجدیدپذیر نقش مهمی دارد.

گذار به سمت انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر

شاکری با اشاره به افزایش مصرف انرژی در جهان از سال ۱۹۵۰ به بعد، خاطرنشان کرد که این افزایش مصرف تأثیرات زیست‌محیطی قابل توجهی داشته است. وی افزود: از سال ۱۹۷۵ به بعد، افزایش مصرف انرژی تأثیرات زیست‌محیطی خود را نشان داده و این موضوع سبب شده است کشورها به‌دنبال تغییر مسیر از سوخت‌های فسیلی سنتی به سمت انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر باشند.

هدف اصلی این گذار، مقابله با تغییرات آب‌وهوایی و ایجاد یک سیستم انرژی پایدار در کره زمین است. شاکری توسعه فناوری‌های ذخیره‌سازی انرژی، خودروهای برقی و زیرساخت‌های مرتبط با هیدروژن را از جمله عوامل کلیدی در تحقق این هدف دانست.

فناوری‌های پیشرفته در صنعت نفت و گاز

معاون امور مهندسی، پژوهش و فناوری وزیر نفت با اشاره به پیشرفت‌های فناورانه در حوزه نفت و گاز، گفت: در سال ۲۰۲۵، فناوری‌های پیشرفته در حوزه نفت و گاز تأثیر بسزایی در آینده دنیا خواهند داشت.

وی افزود: پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد تا سال ۲۰۴۰، ۳۳ درصد گاز دنیا از فناوری‌های پیشرفته از محل شیل‌های گازی به‌دست می‌آید.

شاکری همچنین به موفقیت‌های ایران در ساخت کاتالیست‌های نفت و گاز و کاهش وابستگی به واردات اشاره کرد و گفت: شرکت‌های ایرانی در سال‌های اخیر در حوزه فناوری و نوآوری در صنعت نفت دستاوردهای زیادی داشته‌اند.

هوش مصنوعی و تحول در صنعت نفت

حمید بورد، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران، نیز در این همایش بر لزوم بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته برای عبور از چالش‌های اقتصادی کشور تأکید کرد.

وی گفت: راه میانبر برای عبور از چالش‌های اقتصادی کشور، بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته است.

بورد از برنامه‌ریزی‌های شرکت ملی نفت ایران در زمینه استفاده از هوش مصنوعی در مدیریت مخازن نفتی خبر داد و افزود: یکی از مهم‌ترین پروژه‌ها، استفاده از هوش مصنوعی در مدیریت مخازن نفتی است.

وی با اشاره به موفقیت‌های کشورهای همسایه در این زمینه، ابراز امیدواری کرد که ایران نیز به‌زودی شاهد اجرای چنین طرح‌هایی باشد.

ضرورت هوشمندسازی صنعت نفت

همچنین مهدی محمدی، رئیس انجمن مدیریت فناوری ایران، در این همایش با اشاره به تحولات فناوری در جهان، گفت: هوش مصنوعی همه چیز را هوشمند کرده است.

وی تأکید کرد که صنعت نفت ایران باید خود را با این تحولات هماهنگ کند تا بتواند در عرصه جهانی رقابت کند. محمدی افزود: «هوش‌مصنوعی در انقلاب صنعتی چهارم نقش مهمی ایفا می‌کند و باید بتوانیم از این فناوری‌ها به بهترین شکل استفاده کنیم.» وی با اشاره به نرخ پایین پذیرش هوش مصنوعی در ایران، خواستار تحولات جدی در این حوزه شد.

از مدیریت سوخت زمستانی تا هوشمندسازی و توسعه فناوری‌های پیشرفته، صنعت نفت ایران در مسیر تحول فناورانه گام برمی‌دارد. با این حال، برای دستیابی به اهداف بلندمدت، نیاز به سرمایه‌گذاری‌های کلان، همکاری‌های بین‌المللی و توسعه اکوسیستم فناوری در داخل کشور احساس می‌شود.

در این مسیر، نقش مهندسان، پژوهشگران و شرکت‌های دانش‌بنیان در توسعه فناوری‌های بومی و کاهش وابستگی به واردات بسیار حیاتی است.