چشم‌انداز تاریک بازار کار؛ نوجوانان بی‌مهارت

اکرم رضائی نژاد

«دوست دارید در آینده چه کاره شوید؟» همه ما در دوران کودکی، نوجوانی و حتی جوانی بارها در موقعیت های گوناگون به این پرسش پاسخ داده ایم و بارها درباره آن انشا نوشته ایم.

عصراقتصاد: دانستن پاسخ این پرسش می تواند به والدین و معلمان در راستای پرورش استعدادها، آموزش مهارت و دانش به کودک و نوجوان کمک کند و در کنار آن ذهن خود کودک یا نوجوان را برای موضوع یافتن شغل مناسب در آینده آماده کند.

والدین همیشه در صدد تامین نیازهای فرزندان خود از جنبه‌های گوناگون هستند و همچنین در تلاشند تا فرزندانشان با افزایش سن، رشد فکری، علمی و مهارتی داشته باشند تا در آینده بتوانند جایگاه شغلی خوبی به دست آورند. یکی از راهکارهایی که می‌توان با استفاده از آن آینده‌ای روشن برای کودکان و نوجوانان رقم زد، آموزش مهارت‌های شغلی به آنان است تا در آینده بتوانند استخدام شوند و از این مهارت‌ها برای داشتن زندگی بهتر و موفق‌تر بهره‌مند شوند.

زندگی به سرعت می گذرد، بنابراین وقت زیادی نداریم تا بخواهیم نسل آینده را ارتقا دهیم تا برای روزهای سخت آماده باشند. به همین دلیل باید از دوران نوجوانی حداکثر استفاده را کرد. برخی مهارت ها را باید الزاماتی در نظر گرفت که از شروع سن نوجوانی تا ورود به سن جوانی و برای موفقیت در زندگی آینده فرد را پرورش داد.

تا دهه ۶۰ والدین، نوجوانان خود را برای آموزش یک حرفه به شاگردی می فرستادند اما متاسفانه امروز تصورات غلطی درباره نسل جدید در زمینه دیدگاه‌های شغلی آن‌ها به وجود آمده است. والدین همه دوست دارند تا فرزندانشان حتما دکتر یا مهندس شوند در حالیکه جامعه امروز ما به هنرمند، کارمند،‌ صنعتگر، نقاش و مشاغل اینچنینی بیش از هر زمان دیگری نیاز دارد تا بتوان به تقاضاهای بی‌شمار بازار کار پاسخ داد.

اکثر کارفرمایان تایید می‌کنند که امروزه تغییر جهت قابل توجهی در شیوه‌های عملکرد و باورهای شغلی نیروی کار جوان شکل گرفته است. از سوی دیگر،‌ آنها گلایه می کنند که نیروی کار جوان فاقد دانش و مهارت‌های شغلی مورد نیاز هستند و یا مهارت‌های اجتماعی لازم برای محیط کار را ندارند. ریشه یادگیری بسیاری از این موارد در دوران کودکی و نوجوانی است و غافل ماندن از آن به امید دانشگاه حاصلی جز شرایط کنونی ندارد که جوانان با مشکل بیکاری دست به گریبانند و کارفرمایان از نبود نیروی کار ماهر و دارای اخلاق حرفه‌ای گلایه می کنند.

در حال حاضر اشتغال یکی از دغدغه‌های بزرگ خانواده‌ها و فارغ التحصیلان دانشگاهی به شمار می رود. جوانان تحصیلکرده‌ای که علیرغم داشتن مدرک دانشگاهی و تحصیلات عالیه از یافتن شغلی در خور رشته خود باز مانده و نتوانسته‌اند جذب بازار کار شوند که البته عوامل متعددی از فقدان و ضعف مهارت تا عدم پرورش استعدادهای فردی از سنین پایین در این زمینه اثرگذار بوده است.

بسیاری از کشورهای جهان این دغدغه را از سال‌های کودکی و نوجوانی برطرف کرده‌اند و با ارائه آموزش‌های مهارتی و پرورش خلاقیت‌ها و استعدادهای دانش آموزان، آنها را با محیط واقعی کسب و کار آشنا کرده و زمینه ورود به بازار کار را فراهم کرده‌اند.

آموزش‌های کارآفرینی در سنین ابتدایی زندگی می تواند، زمینه‌ساز شکوفایی استعدادها و شناسایی فرصت‌های شغلی افراد در آینده باشد. کارآفرینی برای کسانی که از سال‌های نوجوانی خود به یادگیری مهارت و ایجاد کسب و کار پرداخته‌اند، با مزایای بسیاری همراه است.

چند روز پیش محمود کریمی بیرانوند، معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزیر کار در گفت‌وگو با ایسنا، کارآفرینی را عاملی مهم در رشد و توسعه اقتصادی عنوان کرد و وجود افراد نوآور در جهان را منشأ تحولات بزرگ در حوزه‌های صنعتی، خدماتی و تولیدی دانست.

وی با بیان اینکه تنها راه نجات اقتصاد کشور، توسعه فعالیت‌های کارآفرینی و گفتمان کارآفرینی است، افزود: با توجه به تاکیدات مقام معظم رهبری در حوزه کارآفرینی و در راستای اجرای سیاست‌های ابلاغی اشتغال، ایجاد بستر لازم برای رشد و ارتقای فرهنگ کارآفرینی و مضامین آن از وظایف و رسالت‌های اصلی وزارت کار به شمار می رود.

از سوی دیگر مهارت های زندگی نیز از جمله مهارتهای ضروری است که نوجوانان باید برای زندگی بهتر در آینده آموزش ببینند. مجموعه مهارت‌های زندگی نه تنها به توانمند ساختن افراد در زندگی حال، بلکه به توانمندی آنان برای زندگی آینده نیز کمک می‌کند. یکی از مهم‌ترین دوران زندگی هر فرد دوران نوجوانی است که در آن با ویژگی‌های منحصر به فرد خود با مسائل و مشکلات تحصیلی و زندگی مواجه شده و نحوه برخورد مناسب با آن‌ها موجب ارتقای عملکرد تحصیلی و سازگاری و بهبود کیفیت زندگی او می‌شود.

نوجوانان به‌ دلیل تجربه ناکافی و عدم آگاهی از مهارت‌های لازم از جمله آسیب‌پذیرترین اقشار اجتماع هستند و به‌ رغم انرژی و استعدادهای سرشار، از چگونگی به کار بردن توانمندی‌های خود در مواجهه با مسائل و مشکلات زندگی آگاه نیستند. بنابراین، آموزش مهارت‌های زندگی، نوجوان را قادر می‌سازد که به‌ طور موثر با کشمکش‌های زندگی رو به‌ رو شود. هدف از آموزش مهارت‌های زندگی افزایش و توانایی‌های روانی-اجتماعی و در نهایت پیشگیری از ایجاد رفتارهای آسیب‌زننده به بهداشت، سلامت و ارتقای سطح سلامت روان افراد است.

هرچند در سال های اخیر، موضوع مهارت آموزی دانش آموزان در سنین کودکی و نوجوانی بسیار مورد توجه قرار گرفته است و اقدامات مناسبی نیز در این راستا از سوی آموزش و پرورش و سازمان فنی و حرفه ای با همراهی وزارت صمت صورت گرفته اما همچنان بحث یادگیری و مهارت آموزی در سنین نوجوانی از الزامات ساختن آینده ای بهتر برای کشور و آیندگان است.

چرا که یادگیری در نوجوانان از موضوعات مهم در حوزه آموزش و مهارت‌آموزی است. در سنین نوجوانی افراد بیشترین حجم آموزش تربیت و مهارت را دریافت می‌کنند. آموزش‌های این مقطع بسیار مهم است و اگر بتوانیم الگوی یادگیری‌ نوجوانان را طوری تنظیم کنیم که با سرعت بیشتر و شاید حتی راحت‌تر آموزش ببینند می‌توانند موفق‌تر باشند.