چشم بازار سرمایه به پالس‌های بودجه‌ای مجلس

اطلاعات و تحلیل آن از مهمترین پیش‌نیازهای سرمایه‌گذاری در هر بازاری است زیرا فعالان هر بازاری برای کسب سود بیشتر به داده‌های خام آن بازار برای تصمیم‌گیری نیاز دارند، بازار بورس نیز از این خصوصیت جدا نیست؛ به طوری‌که تغییر یکی از فاکتورهای تصمیم‌گیری سبب دگرگونی و موج‌های برگشتی در بورس می‌شود.

بررسی بودجه یکی از موارد تکراری است که هر سال سبب تغییرات فاکتورهای تصمیم‌گیری نزد فعالان هر بازار از جمله بورس می‌شود.

بودجه تخمینی از درآمدها و هزینه‌ها در یک دوره زمانی یک ساله است.

از آنجا که نمایندگان از حوزه‌های انتخابیه سراسر کشور انتخاب می‌شوند این شیوه تقسیم کرسی‌های پارلمان سبب می‌شود بسیاری از نمایندگان به تحقق شعارهای انتخاباتی یا رفع کاستی‌های حوزه انتخابیه خود بیشتر از مسائل کلان کشور اهمیت دهند؛ بنابراین در زمان بررسی بودجه در مجلس چانه‌زنی برای کسب سهم بیشتر از منابع افزایش می‌یابد و همین تلاش نمایندگان ساختار لایحه بودجه تقدیمی به مجلس را تغییر می‌دهد.

به عبارت دیگر، تخصیص و استفاده از بودجه برای مصارف کشور تحت‌الشعاع رفتار سلیقه‌ای و نیازهای هر حوزه قرار می‌گیرد. این تغییرات در تمام حوزه‌های نمایندگی در زمان بررسی بودجه در صحن علنی ظاهر می‎شود و به نوعی موجب تغییر جدول سودوکوی سرمایه‌گذاری می‌شود.

سودوکو در واقع نوعی جدول است که از ۹ ستون عمودی و ۹ ستون افقی تشکیل شده و البته کل جدول هم به ۹ ستون کوچکتر تقسیم می‌شود که در ستون و ردیف‌های این جدول اعداد تکراری نباید قرا بگیرد. وجه تشابه جدول سودوکو با الگوریتم تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران در این است که هر گونه تغییر در اعداد جدول سودوکو سبب تغییرات در خانه‌های دیگر این جدول می‌شود. تغییراتی نظیر انبساطی یا انقباضی بودن بودجه، تغییرات قیمت مواد خام در پتروشیمی یا صنایع مادر و میزان استفاده از تسهیلات بانکی یا منابع ارزی موجب دگرگونی در الگوریتم سرمایه‌گذاران می‌شود.

اوج این تغییر در زمان بررسی بودجه در صحن علنی یعنی در زمان چکش‌کاری و تخصیص نقدینگی رخ می‌دهد. واکاوی ۷ سال گذشته در زمان بررسی بودجه در صحن علنی مجلس نشان می‌دهد که بازار سرمایه و به تبع آن شاخص کل بورس از این بررسی بی‌تاثیر نیست.

در آغاز بررسی بودجه ۹۱ در صحن علنی مجلس که در ۲۰ اردیبهشت بود، شاخص کل بورس از ۲۹ فروردین ۹۱ وارد فاز نزولی شد. سال بعد و در زمان بررسی بودجه سال ۹۲ در صحن علنی که در ۲۲ اردیبهشت ۹۲ بود، شاخص کل بورس از ۷ اردیبهشت وارد فاز نزولی شد.در این دو سال به دلیل تاخیر دولت احمدی‌نژاد در تقدیم لایحه بودجه، مجلس ناچار به تصویب بودجه چند دوازدهم شد و بررسی لایحه بودجه به بعد از سال کشیده شد. بر اساس اصل ۵۲ قانون اساسی، بودجه حتما باید در قالب لایحه از سوی دولت به مجلس تقدیم شود و بر اساس آیین‌نامه داخلی مجلس دولت برای تقدیم این لایحه تا ۱۵ آذر هر سال مهلت دارد.

شاخص کل بورس در بررسی بودجه ۹۳ که در ۲۹ بهمن ۹۲ وارد صحن شد که کاهش شاخص کل از ۷ دی ۹۲ شروع شد. هر چند شاخص کل بورس در میانه راه نزول تحت تاثیر برجام یک هفته افزایش یافت، اما در ادامه دوباره وارد روند نزولی شد.

برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) توافقی بین‌المللی است که بر سر برنامه هسته‌ای ایران بین کشور‌های گروه ۱+۵ (آمریکا، روسیه، چین، فرانسه، انگلیس و آلمان) و ایران در تاریخ ۱۴ ژوئیه سال ۲۰۱۵ و در شهر وین اتریش رقم خورد. این مذاکرات یکی از طولانی‌ترین مذاکرات بین‌المللی بر سر یک موضوع مشخص بود که از سال ۲۰۱۳ میان ایران و ۶ قدرت جهانی آغاز شد و در نهایت در سال ۲۰۱۵ به نتیجه رسید.

بررسی بودجه ۹۴ از ۲۶ بهمن ۹۳ در صحن علنی آغاز شد که شاخص کل بورس این‌بار از نیمه دوم آبان ۹۳ به پیشواز روند نزولی رفت.

بررسی بودجه ۹۵ از ۲۲ فرودین ۹۵ شروع شد که شاخص کل بورس از ۱۴ فروردین ۹۵ وارد روند نزولی شد.

بررسی بودجه ۹۶ از ۲۳ بهمن ۹۵ شروع شد که شاخص کل بورس از ۲۱ آذر ۹۵ وارد روند نزولی شد.

بررسی بودجه ۹۷ از ۸ بهمن ۹۶ شروع شد که نزول شاخص کل از ۲۱دی شروع شد و تا نیمه اردیبهشت ۹۷ در روند اصلاحی نزولی قرار گرفت.

بررسی بودجه ۹۸ از ۲۷ بهمن ۹۷ شروع شد که شاخص کل بورس این‌بار ترک عادت کرد و وارد روند صعودی شد.

بررسی بودجه ۹۹ از ۵ اسفند ۹۹ شروع شد که شاخص کل پس از دو هفته نزول از اواخر اسفند وارد فاز صعودی شد.

دولت دوازدهم آخرین بودجه (بودجه ۱۴۰۰) خود را چهارشنبه گذشته، ۱۲ آذر تقدیم مجلس کرد. بودجه کل کشور از سوی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی تدوین می‌شود. لایحه بودجه پس از تصویب در هیات وزیران به مجلس ارائه و پس از تصویب و تأیید شورای نگهبان از مجلس به رئیس‌جمهوری ابلاغ می‌شود. طبق قانون محاسبات عمومی «این بودجه حاوی پیش‌بینی درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبار و برآورد هزینه‌ها برای انجام عملیاتی که منجر به نیل سیاست‌ها و هدف‌های قانونی می‌شود» است. پس از تقدیم بودجه به مجلس، ابتدا لایحه وارد کمیسیون‌های مجلس می‌شود و پس از چکش‌کاری اولیه آماده ورود به صحن علنی مجلس می‌شود. حال این سوال نزد فعالان بازار سرمایه مطرح است که با توجه به تغییر ترکیب نمایندگان مجلس و مباحثی مانند نظیر تک‌نرخی شدن ارز، جلوگیری از افزایش تورم، احتمال افزایش درآمدهای مالیاتی به دلیل مشکل فروش نفت، تغییرات بهره مالکانه، خوارک صنایع پتروشیمی و پالایشی و مناسبات جدید سیاسی، تاثیرپذیری بورس از این رویداد چگونه است؟

بودجه عمومی دولت شامل دو جزء است که قسمت اول به پیش‌بینی دریافت‌ها و منابع تأمین اعتبار که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم در سال مالی قانون بودجه به‌وسیله دستگاه‌ها از طریق حساب‌های خزانه‌داری کل اخذ می‌شود و در قسمت دوم به پیش‌بینی پرداخت‌هایی که از محل درآمدهای عمومی یا اختصاصی برای اعتبارات جاری و عمرانی و اختصاصی دستگاه‌های اجرایی می‌تواند در سال مالی مربوط انجام دهد، می‌پردازد.

تقابل درآمدها و مصارف از جمله مهترین موارد هر بودجه‌ای است. ناهم‌ترازی بین درآمدها و هزینه‌ها و اضافه هزینه‌کرد سبب بروز مشکلاتی نظیر کسری بودجه می‌شود که در مراحل نهایی برای تامین و پوشش این کسری بودجه معمولا دولت‌ها به فکر جبران آن از محل استقراض از شبکه بانکی داخلی یا خارجی و یا افزایش مالیات می‌شوند.