چنبره دلار روی طلای ایران؛ آرامش ممنوع!

مریم غدیرپور

از ابتدای مرداد ۱۴۰۳، بازار جهانی طلا در محدوده ۳۳۵۰ دلار در هر اونس حرکت می‌کرد. نرخ‌های بهره بالای فدرال رزرو و رشد شاخص دلار، فضای کم‌رمقی ایجاد کرده بود و سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دادند به سود بدون ریسک تکیه کنند تا خرید طلا. همین امر باعث شد قیمت‌ها در هفته‌های اول ماه بیشتر درجا بزنند یا اندکی افت کنند.

با گذر به میانه مرداد، ورق برگشت. داده‌های اقتصادی آمریکا از کندی رشد حکایت داشت و تورم کمی پایین‌تر از انتظار بود. این شرایط، احتمال کاهش نرخ بهره تا پایان سال را تقویت کرد و طلا دوباره به عنوان دارایی امن مطرح شد. در نتیجه، قیمت آن به تدریج به محدوده ۳۴۵۰ دلار رسید.

شهریور ماه اما پرهیجان‌تر بود. تنش‌های ژئوپلیتیک در شرق اروپا و خاورمیانه، افت شاخص‌های سهام جهانی و ادامه خرید سنگین طلا توسط بانک‌های مرکزی – به‌ویژه چین – موج جدیدی از تقاضا ایجاد کرد. افت نسبی ارزش دلار هم به این روند دامن زد.

تا ۲۲ شهریور، طلا توانست سقف‌های کوتاه‌مدت را بشکند و حوالی ۳۴۸۰ دلار معامله شود. این رشد حاصل ترکیب سیاست پولی نرم‌تر، افزایش ریسک‌های سیاسی و استمرار انباشت طلا توسط بانک‌های مرکزی بود. به بیان ساده، مرداد ماه زمان رکود خسته‌کننده قیمت‌ها بود، اما شهریور صحنه بازگشت پرقدرت این فلز زرد در بازارهای جهانی شد.

آینده فلز زرد

تحلیلگران بازار جهانی، آینده طلا را در کوتاه‌مدت تا میان‌مدت با نگاهی نسبتاً صعودی ارزیابی می‌کنند، اما با احتیاط. مهم‌ترین محرک پیش‌رو، سیاست پولی فدرال رزرو است؛ اگر کاهش نرخ بهره در ماه‌های آتی آغاز شود، هزینه فرصت نگهداری طلا کاهش یافته و احتمال عبور از مرز روانی ۲۵۰۰ دلار وجود دارد.

وقتی قیمت جهانی و دلار داخلی هم‌سو حرکت کنند، شتاب بازار طلا می‌تواند به شکستن رکوردها منجر شود، حتی در بازه‌ای کمتر از دو ماه

همچنین، داوم خرید طلا توسط بانک‌های مرکزی– به‌ویژه چین، ترکیه و هند – روند تقاضای فیزیکی را تثبیت می‌کند. از سوی دیگر، تنش‌های ژئوپلیتیک و رکود احتمالی در برخی اقتصادهای بزرگ، همچنان نقش «پناهگاه امن» طلا را برجسته نگه می‌دارد.

در بازار ایران بر فلز زرد چه گذشت

از ابتدای مرداد تا ۲۲ شهریور ۱۴۰۴، بازار طلای داخلی شاهد دو فاز مشخص بود: آماده‌سازی و شتاب. مرداد با قیمت حدود ۷,۳۵۰,۰۰۰ تومان برای هر گرم طلای ۱۸ عیار آغاز شد. آرامش نسبی نرخ ارز و اصلاح اونس جهانی موجب شد هفته‌های نخست بدون تغییر چشمگیر سپری شود. اما از ۲۵ مرداد، با صعود دلار آزاد و بازگشت اونس به بالای ۲۵۰۰ دلار، جهت بازار تغییر کرد و قیمت به ۷,۶۰۰,۰۰۰ تومان رسید.

شهریور ماه، نقطه اوج حرکت بود. در ۴ شهریور، هم‌زمان با نگرانی‌های تورمی و افزایش تقاضای سفته‌بازانه، طلا به ۷,۸۶۰,۰۰۰ تومان رسید که معادل رشد حدود ۱۱.۹ درصدی ماهانه بود. این رشد به واسطه همگرایی دو موتور محرک افزایش نرخ ارز داخلی و تقویت بازار جهانی رخ داد. در اواسط شهریور، قیمت‌ها در بازه ۷,۸۰۰,۰۰۰ تا ۸,۰۰۰,۰۰۰ تومان نوسان داشتند و بازار کمی از تب‌وتاب افتاد.

اما نیمه دوم ماه دوباره صحنه جهش شد؛ دلار آزاد بی‌وقفه بالا رفت و جو روانی ناشی از خبرهای بین‌المللی، سرمایه‌ها را به سمت طلا سوق داد. نتیجه این شرایط، ثبت رکورد جدید ۸,۶۰۰,۰۰۰ تومان در ۲۲ شهریور بود که نقطه عطفی در تاریخ کوتاه‌مدت بازار داخلی به شمار می‌رود.

این دوره نشان داد وقتی قیمت جهانی و دلار داخلی هم‌سو حرکت کنند، شتاب بازار طلا می‌تواند به شکستن رکوردها منجر شود، حتی در بازه‌ای کمتر از دو ماه.

 تبعیت طلا از افزایش نرخ دلار در ایران

نادر بذرافشان، رئیس اتحادیه صنف سازندگان و فروشندگان طلا و جواهر تهران، در گفت وگو با خبرنگار عصر اقتصاد عنوان کرد: بازار طلای ایران این روزها بیش از هر زمان دیگری تحت تأثیر نوسانات نرخ ارز داخلی قرار دارد.

 او معتقد است که با وجود اهمیت قیمت اونس جهانی در تعیین نرخ طلا، محرک اصلی این روزها در بازار داخلی، دلار آزاد است. بذرافشان می‌گوید: «هر چند طلا ذاتاً کالایی بین‌المللی است، اما در ایران اثر تغییرات دلار گاهی تا دو برابر سریع‌تر و بیشتر از تحولات بازار جهانی بروز می‌کند.»

وی توضیح می‌دهد که در هفته‌های اخیر، افزایش نرخ دلار آزاد باعث شده هر رشد کوچک در اونس جهانی با ضریب بیشتری در بازار داخلی منعکس شود. به عنوان نمونه، در شرایط عادی، افزایش ۱۰ دلاری اونس ممکن است تنها چند هزار تومان به قیمت هر گرم طلا بیفزاید، اما اکنون همین تغییر همراه با نوسان دلار می‌تواند رشد صدها هزار تومانی ایجاد کند.

بذرافشان همچنین بر نقش انتظارات تورمی و رفتار هیجانی خریداران تأکید می‌کند. به گفته او، هر بار که اخبار سیاسی یا اقتصادی منفی منتشر می‌شود، هم‌زمان با رشد دلار، تقاضا برای طلا بالا می‌گیرد و این هم‌جهتی، بازار را مستعد رکوردشکنی می‌کند. او بازار کنونی را «حساس و واکنش‌پذیر» می‌داند و هشدار می‌دهد که معامله‌گران و مصرف‌کنندگان باید از خریدهای هیجانی پرهیز کنند.

به باور بذرافشان، تا زمانی که دلار آزاد پرنوسان و بدون ثبات باشد، نمی‌توان انتظار داشت طلا در ایران مسیر آرام‌تری را تجربه کند؛ چرا که وابستگی قیمتی این دو، اکنون به اوج خود رسیده است.

 حراج سکه مسکن موقت

بذرافشان، رئیس اتحادیه طلا و جواهر تهران، درباره حراج سکه در بانک بازار مبادلات ارز و سکه می‌گوید : این اقدام در کوتاه‌مدت می‌تواند هیجان بازار را کاهش دهد و تا حدی جلوی رشد بی‌رویه قیمت‌ها را بگیرد، اما اثر آن معمولاً موقتی است. او تأکید می‌کند که عرضه محدود سکه تنها می‌تواند تقاضای فوری را پاسخ دهد و در صورتی که عوامل اصلی بازاربه‌ویژه نرخ ارزکنترل نشوند، قیمت‌ها دوباره روند صعودی خواهند گرفت.

به گفته بذرافشان، تجربه سال‌های گذشته نشان می‌دهد که حراج سکه هرچند در روزهای نخست موجب افت جزئی نرخ‌ها می‌شود، اما با پایان عرضه و بازگشت بازار به شرایط عادی، حتی ممکن است باعث جهش دوباره قیمت‌ها شود. او معتقد است که برای مدیریت پایدار بازار، سیاست‌های ارزی و کنترل نقدینگی اهمیت بسیار بیشتری نسبت به اقدامات مقطعی مانند حراج سکه دارند.

بی تاثیری کاهش قیمت جهانی بر بازار داخل

بذرافشان، رئیس اتحادیه طلا و جواهر تهران، آینده قیمت طلا در ایران را به شدت وابسته به رفتار نرخ ارز و تحولات جهانی می‌داند. او معتقد است با توجه به شرایط پرنوسان دلار آزاد، پیش‌بینی سطوح قیمتی با قطعیت ممکن نیست، اما جهت کلی بازار همچنان صعودی خواهد بود اگر رشد ارز ادامه یابد.

بدون ثبات در بازار ارز، حتی کاهش قیمت جهانی طلا نیز تضمینی برای افت قیمت داخلی نخواهد بود

 به گفته او، هرچند کاهش احتمالی قیمت اونس جهانی می‌تواند اثر کاهشی داشته باشد، ولی در ایران این اثر معمولاً با یک ضریب تأخیری و کمتر از تأثیر دلار بروز می‌کند. بذرافشان بر نقش انتظارات تورمی و فضای روانی جامعه تأکید می‌کند و هشدار می‌دهد که اخبار سیاسی و اقتصادی می‌توانند در کوتاه‌مدت شوک‌های شدیدی ایجاد کنند. در مجموع، او آینده بازار را «حساس و واکنش‌پذیر» می‌بیند و تأکید دارد که بدون ثبات در بازار ارز، حتی کاهش قیمت جهانی طلا نیز تضمینی برای افت قیمت داخلی نخواهد بود.

کلام آخر

با این حال، برخی تحلیلگران هشدار می‌دهند که اگر داده‌های تورمی به شکل غیرمنتظره‌ای بالا برود و فدرال رزرو نرخ بهره را حفظ یا حتی افزایش دهد، قیمت طلا ممکن است برای مدتی در محدوده  ۳۴۸۰ تا ۴۴۵۰ دلار نوسان کند. رشد شاخص دلار نیز در این سناریو می‌تواند مانع جهش‌های بعدی شود.

در مجموع، اجماع فعلی در وال‌استریت و مراکز تحلیل کالایی این است که ریسک‌های صعودی بر ریسک‌های نزولی غالب‌اند، اما مسیر حرکت طلا در ماه‌های آتی بیش از هر چیز به «بازی نرخ بهره» و «شتاب خرید بانک‌های مرکزی» در بازارهای جهانی و عملکرد بانک مرکزی ایران در کنترل نرخ ارز گره خورده است.