کاربرد سیاست‌های پولی در انضباط مالی
حیدر مستخدمین حسینی
سیاست پولی به مجموعه اقداماتی گفته می‌شود که توسط بانک مرکزی یا نهاد پولی کشور برای تنظیم نقدینگی، کنترل تورم و تثبیت اقتصاد کلان اتخاذ می‌شود.
انضباط مالی نیز به معنای مدیریت سالم و قانونمند منابع و مصارف دولت و جلوگیری از کسری بودجه، بدهی‌های غیرقابل کنترل و بی‌ثباتی مالی است.
سیاست پولی و انضباط مالی ارتباطی دوسویه دارند؛ سیاست‌های پولی قوی می‌توانند دولت را به رعایت انضباط مالی وادارند و برعکس، بی‌نظمی مالی می‌تواند اثربخشی سیاست پولی را تضعیف کند.
نقش سیاست پولی در تقویت انضباط مالی
۱. کنترل تورم، مهار هزینه‌های نامنظم: وقتی سیاست پولی انقباضی (افزایش نرخ بهره، کاهش پایه پولی) اجرا می‌شود، دولت‌ها مجبور به کنترل هزینه‌های خود می‌شوند تا فشار تورمی مضاعف ایجاد نکنند.
جلوگیری از چاپ بی‌رویه پول مانع تأمین مالی تورم‌زا می‌شود.
۲. محدودسازی کسری بودجه از طریق نرخ بهره: افزایش نرخ بهره می‌تواند هزینه استقراض دولت را بالا ببرد و دولت را به مدیریت بهتر مخارج و بدهی سوق دهد.
۳. افزایش شفافیت و پاسخگویی مالی: بانک مرکزی مستقل و سیاست پولی شفاف، دولت را وادار می‌کند که به جای اتکا به پول‌پاشی، به دنبال راهکارهای مالی پایدار و شفاف باشد.
۴. تشویق به برنامه‌ریزی مالی بلندمدت: ثبات در سیاست‌های پولی، امکان برنامه‌ریزی میان‌مدت و بلندمدت را برای دولت‌ها فراهم می‌کند، و از تصمیم‌های مقطعی و پرهزینه جلوگیری می‌کند.
۵. کاهش فشار بر بودجه دولت از طریق کنترل انتظارات تورمی: وقتی مردم و بازارها به سیاست پولی اعتماد دارند، انتظارات تورمی کنترل می‌شود و دولت مجبور به افزایش مداوم حقوق، یارانه و کمک‌های نقدی نخواهد بود.
الزامات موفقیت سیاست پولی در ایجاد انضباط مالی:
– استقلال بانک مرکزی تصمیم‌گیری حرفه‌ای و دور از ملاحظات سیاسی
– هماهنگی سیاست‌های مالی و پولی بودجه‌ریزی منطقی در کنار سیاست پولی منضبط
– شفافیت اطلاعات مالی جلوگیری از بدهی‌های پنهان یا بودجه‌ریزی خوش‌بینانه
عدم استفاده از سیاست پولی برای جبران ناکارآمدی مالی بانک مرکزی نباید صرفاً تأمین‌کننده منابع دولت باشد.
سیاست پولی به‌عنوان ابزاری مؤثر برای تثبیت اقتصاد کلان، نقش مهمی در تحمیل و حفظ انضباط مالی دارد.
بانک مرکزی با استفاده از ابزارهایی مانند کنترل نرخ بهره، مدیریت نقدینگی و نظارت بر نظام بانکی می‌تواند دولت را به اتخاذ سیاست‌های مالی مسئولانه‌تر و پایدارتر وادار کند.
در عین حال، موفقیت این نقش وابسته به استقلال بانک مرکزی، شفافیت مالی و همکاری کامل با سیاست‌های مالی است.
