کرسی ایران‌شناسی در حال از دست رفتن است
بنابر اعلام رییس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، حضور باستان‌شناسان خارجی در ایران با مشکل روبه رو شده اند. ایتالیایی ها خواهان آمدن به ایران هستند اما ریجکت شدند میگویند اگر ایران نمیخواهد بروند ارمنستان کار کنند حتی باستانشناس ژاپنی نیز ریجکت شد. کرسی های ایران شناسی را در حال از دست دادن هستیم و جهان عرب و جهان ترک و جهان چین در حال گسترش است.
به گزارش عصراقتصاد، مصطفی ده‌پهلوان، رییس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، در نشست خبری که روزگذشته برگزار شد به ۲۰ اولویت مد نظر برای پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، اشاره و از مسائل حوزه اداری و مالی به عنوان مشکلات اصلی پژوهشگاه یاد کرد و گفت: زمان بندی خاصی برای انجام برنامه‌ها در نظر گرفتم چنانکه طی ۳ ماه آسیب شناسی دقیقی با توجه به نیازهای وزارتخانه و کشور انجام شده. همچنین بهبود ساختار اداری و شرایط مالی ترمیم و ارتقای شبکه دوران و برون سازمانی مد نظر است.
این درحالی است که ۴ و نیم میلیارد تومان بودجه پژوهشی داریم که بسیار ناچیز است و نمی‌توان پروژه‌های ملی و پژوهشهای پرسش محور را با این بودجه پیش برد. ضمن آنکه بسیاری از پژوهشکده‌ها مانند باستانشناسی از استعلامات پروژه‌های عمرانی و نجات بخشی‌ها خسته هستند و نتوانسته‌اند به نیازهای پژوهشی پاسخ دهند.
او ادامه داد: در بازدیدها متوجه شدم که باید به پژوهشگران و هیات علمی دست مریزاد بگویم چراکه با حداقل امکانات کار می‌کنند. گفته می‌شود پژوهشگاه ۱۴۰ میلیارد اعتبار دارد در حالی که ۱۱۷ میلیارد آن صرف حقوق می‌شود. ما برای این بخش درآمد ۱۳ و نیم میلیارد پیش‌بینی کردیم. ساختمان پژوهشگاه نیز فرسوده است و نیازمند بازسازی است.
در حالی که قرار بود پژوهشکده حفاظت و مرمت باشد نه کل پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری و اکنون تمام پژوهشکده‌ها در این ساختمان فعال هستند.
ده‌پهلوان تصریح کرد: نیازمند تسریع پژوهشهای میان دانشی، کاربردی و آزمایشگاهی هستیم. دسترسی به مواد و منابع علمی بسیار کند است و خساستی برای دادن اطلاعات وجود دارد.
در بریتانیا طی یک روز توانستم به سکه‌های مد نظر دسترسی داشته باشم اما در موزه ملی ۶ ماه طول کشید تا بتوانم سکه‌های سلوکی را ببینم البته اکنون بعد از حضور جبرئیل نوکنده روند کار تسهیل شده. در حوزه باستان شناسی نیز اینگونه است و برای بررسی آزمایشگاهی با مشکل روبه رو هستیم.
محوطه‌های باستانی را قاچاقچیان غارت می‌کنند و اشیا را خارج می‌کنند اما من به عنوان باستانشناس نمی‌توانم برای انجام موارد آزمایشگاهی روی چند تکه سفال آنها را به ایتالیا بفرستم.
وی بر لزوم راه اندازی پژوهشکده گردشگری و صنایع دستی تاکید کرد و گفت: مد نظر داریم تا یک سال آینده این پژوهشکده را راه اندازی کنیم. همچنین نیاز است تا میراث دیجیتال، میراث فناورانه و گردشگری را فعال کرد. شعارمان آن است که میراث‌فرهنگی و میراث مردمی در خدمت گردشگری و صنایع‌دستی باشد. تهیه و تکمیل اطلسها و بانک‌های اطلاعاتی را نیز مدنظر داریم.
تسریع روند پژوهش، برون سپاری آنالیزهای عمومی و راه‌اندازی آزمایشگاه‌های بنیادی، راه اندازی آرشیو بقایای زیستی و… ازجمله فعالیت‌های پژوهشگاه است.
ده‌پهلوان افزود: ما طی سال‌های گذشته بیش از ۴۰هزار گور را باز کردیم اما استخراج دی ان ای و اسکلت را نداریم و جایی برای نگهداری آن را نداریم. حتا بقایای جانوری را از دست داده‌ایم و آرشیو نداریم. سازمان یافته پیش نرفته‌ایم.
استخراج دی ان ای باستانی هیچ آزمایشگاهی نداریم و مواد از کشور خارج می‌شود. ژنوم باستانی ایران در خارج از کشور منتشر می‌شود و آرشیوی در این خصوص نداریم و البته که در ساختمان فعلی پژوهشگاه جایی برای هیچیک از این کارها نداریم.
وی از نبود جا و امکانات برای پژوهشگران انتقاد کرد و گفت: همین که در شرایط گرما و وضعیت فعلی توانسته‌اند زنده بمانند جای تشکر دارد. ما نیازمند راه‌اندازی پژوهشکده گردشگری، موزه شناسی، هنرهای سنتی هستیم، درحالی که کتابخانه موزه داری نداریم. حتا ایکوم کار خاصی در حوزه علمی و پژوهشی انجام نداده و در حوزه موزه داری کار پژوهشی انجام نمی‌شود.
در یکی از موزه‌ها دیدم که لعاب‌های آجرهای هخامنشی ریخته و حتا مرمتگر نداشتند. اینکه آیا همه این کارها را پژوهشگاه باید انجام دهد؟ قطعا در توان ما نیست.
رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری تاکید کرد: نیازمند ساماندهی مواد مطالعاتی کاوش‌ها با همکاری اداره کل موزه‌ها هستیم، چراکه بعد از انجام کار مطالعاتی و کاوش باستان‌شناس‌ها مواد به حال خود رها می‌شوند.
و درحالی باید به امین اموال استان تحویل داده شوند که باستان شناسان سرخود مواد را از استان‌ها خارج می‌کنند و به تهران می‌آوردند حتا برخی در خانه خود جا ندارند و مواد را به سطل آشغال می‌اندازند. حال آنکه بسیاری از مواد بقایای جانوری هستند و باید با ساز و کار اجرا، تحویل مواد مطالعاتی باستانشناسی عملیاتی شوند.
وی ادامه داد: با برگزاری تورهای گردشگری و بازدیدهای میدانی از پژوهشهای میدانی می‌توان درآمدزایی کرد. اما موانع اداری وجود دارد. برای مثال می‌توان کاوش شهر سوخته که الان با اعتبار ۲۰۰ میلیون تومانی انجام می‌شود را با توسعه گردشگری و تورهای بازدید با بودجه یک میلیارد تومانی پیش برد.
ده‌پهلوان از ایجاد ۱۰پایگاه پژوهشی بین المللی پویا با همکاری امور پایگاه ها خبر داد و گفت: حضور باستان‌شناسان خارجی در ایران با مشکل روبه رو شده ایتالیایی ها خواهان آمدن به ایران هستند اما ریجکت شدند میگویند اگر ایران نمیخواهد بروند ارمنستان کار کنند حتا باستانشناس ژاپنی نیز ریجکت شد.
کرسی های ایران شناسی را در حال از دست دادن هستیم و جهان عرب و جهان ترک و جهان چین در حال گسترش است. برخی درحال شیطنت هستند و بلکه به باستان‌شناسان انگ جاسوس می‌زنند. باید گفتگو کرد و تعامل ایجاد کرد. بسیاری از ایران شناسان دلسوز هستند و نباید توهین آمیز رفتار کرد.
وی اذعان کرد: ایجاد ۳ پایگاه بین‌المللی پویا در حوزه ایران فرهنگی شاید در عراق، افغانستان، ارمنستان یا جای دیگر را مد نظر داریم.
ده‌پهلوان درخصوص پروژه‌های عمرانی و کاوش‌های نجات بخشی گفت: جلسه‌ای با آبفا و آب منطقه‌ای داشتیم. دو نکته وجود دارد زمان طلایی را از دست می‌دهیم. ممکن است دوستان اقدام کنند و اداره کل میراث را در جریان نگذاشته باشند و پروژه ۶۰ درصد پیش می‌رود و ما نهایتا ۲ ماه برای کاوش زمان خواهیم داشت. یا ممکن است زود اطلاع داده باشند اما در بروکراسی و مسائل پژوهشگاه درگیر می‌شوند و دیر می‌شود.
در برنامه هفتم توسعه خواهان آن شدیم که نهادهای اجرایی در مرحله امکان سنجی به ما مراجعه کنند. بدترین خاطره ما از سیمره است که با وجود آنکه ما در صلح هستیم اما کار تا جایی پیش رفته بود که باستان شناس ما تا کمر در آب بود و گچ بری ساسانی را بیرون می‌کشید.
رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری همچنین از قرار دادن PDF ۱۰۰جلد کتاب به صورت رایگان روی وبسایت این پژوهشگاه خبر داد و گفت: این کتاب‌ها از بین کتاب‌های خاص و قابل توجه که در هر دوره ای برای خوانش مناسب خواهد بود، انتخاب می‌شوند.
