کلید ژاپنی برای قفل دیپلماسی!

فاطمه محمدی پور

«جفری کارلینر» معتقد است که ترامپ همان اهدافی را خواهد داشت که در دوره اول ریاست جمهوری خود داشت و احتمالا تحریم های آمریکا علیه تهران را ادامه خواهد داد مگر اینکه به اهداف خود دست پیدا کند.

تقابل ایران و آمریکا در سال های اخیر تشدید شده و پیش بینی می‌شود با آغاز دولت ترامپ، این تقابل به نقطه «حاد بحرانی» برسد. بسیاری از تحلیلگران معتقدند، جمهوری اسلامی ایران دیگر نباید با الگوی «نه مذاکره مستقیم و نه جنگ» که برای مواجهه با فشارهای آمریکا در دوران بایدن برگزیده بود، به مصاف دولت ترامپ برود بلکه باید خود را با الگوی «هم مذاکره و هم جنگ» آماده کند.

طبیعی است که رسیدن به توافق عزتمندانه، عقلایی ترین و کم هزینه ترین راه برای مدیریت تنش موجود میان ایران و آمریکا است، چه اینکه افزایش تنش با دولت ترامپ، تشدید تحریم ها و احتمال وقوع جنگ را به همراه خواهد داشت.

اخیرا خبرگزاری کیودو ژاپن مدعی شد دولت ایران در حال بررسی میانجیگری ژاپن در مذاکرات پشت پرده با دولت بعدی «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور منتخب آمریکا درباره موضوع هسته‌ای است.

خبرگزاری کیودو با انتشار این مطلب گزارش داد: دولت قبلی ترامپ رویکرد سختگیرانه‌ای نسبت به موضوع برنامه هسته‌ای ایران داشت که موجب افزایش تنش‌ها در روابط ایران و آمریکا شد. ژاپن کشور دوست ایران محسوب می‌شود و در صورت میانجیگری، انتظار می‌رود در کاهش تنش‌ها میان آمریکا و ایران درباره برنامه هسته‌ای آن و موضوع تحریم‌ها ایفای نقش کند.

تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه ایران بسیار محدود هستند و تأثیر چندانی بر مذاکرات احتمالی ایران و آمریکا نخواهد داشت

در این راستا خبرنگار عصر اقتصاد گفتگویی با «پروفسور جفری کارلینر» استاد دانشگاه بوستون آمریکا تنظیم نموده که در ادامه می‌آید.

در طول دولت‌های کارتر و ریگان، کارلینر به عنوان اقتصاددان ارشد و مدیر ستادی در شورای مشاوران اقتصادی رئیس جمهور خدمت کرد. او همچنین به عنوان مدیر اجرایی دفتر ملی تحقیقات اقتصادی در کمبریج، ماساچوست و معاون مدیر موسسه اقتصاد بین‌الملل پترسون در واشنگتن دی سی خدمت کرده است.

*اکنون وضعیت برای هرگونه توافق و رفع تحریم ایران بسیار سخت‌تر از هر زمانی شده است، زیرا اروپا به سبب اتهام کمک ایران به روسیه در جنگ اوکراین تحریم‌های جدیدی علیه تهران وضع کرده است و با گرفتن ابتکار عمل به تصویب قطعنامه علیه ایران در شورای حکام مباردت کرد و مهم‌تر از همه تلاش فزاینده‌ای برای فعال کردن مکانیسم ماشه در پیش گرفته است. نظر شما در این ارتباط چیست؟

تحریم‌های کمیسیون اروپا علیه ایران برای جلوگیری از خرید قطعات هواپیماهای بدون سرنشین و موشک‌هایی که تولید می‌کند و برای استفاده در اوکراین به روسیه منتقل می‌کند، مورد استفاده قرار می گیرد. این تحریم‌ها بسیار محدود هستند و تأثیر چندانی بر مذاکرات احتمالی ایران و آمریکا نخواهد داشت.

ژاپن متحد نزدیک آمریکاست و شاید ژاپنی ها بتوانند در مذاکرات پشت پرده بین ایران و آمریکا کمک کنند اما این کمک منوط به این است که آمریکا و ایران خودشان بخواهند

ترامپ پس از خروج از برجام، سیاست فشار حداکثری را با هدف منزوی کردن جمهوری اسلامی هم از نظر اقتصادی و هم از نظر دیپلماتیک به اجرا گذاشت.  سیاست فشار حداکثری ترامپ – که تا حد زیادی توسط دولت بایدن نیز ادامه یافت – در نهایت نتوانست برنامه هسته‌ای تهران را مهار کند. با توجه به این موضوع آیا ترامپ متمایل به مذاکره و رسیدن به توافق با ایران است؟

ترامپ ممکن است علاقه مند به مذاکره بر سر یک توافق جدید با ایران باشد، اما بعید است که تحریم های آمریکا را لغو کند، زیرا آنها نتوانسته اند ایران را متقاعد کنند که برنامه هسته ای خود یا مخالفت خود با اسرائیل را کنار بگذارد. او همان اهدافی را خواهد داشت که در دوره اول ریاست جمهوری خود داشت و احتمالا تحریم های آمریکا را ادامه خواهد داد مگر اینکه به اهداف خود دست پیدا کند. تحریم های آمریکا علیه ایران هیچ هزینه ای برای آمریکا ندارد، بنابراین ترامپ انگیزه کمی برای پایان دادن به آنها دارد مگر اینکه در ازای آن امتیاز خوبی دریافت کند.

تحریم های آمریکا علیه ایران هیچ هزینه ای برای آمریکا ندارد، بنابراین ترامپ انگیزه کمی برای پایان دادن به آنها دارد مگر اینکه در ازای آن امتیاز خوبی دریافت کند

خبرگزاری کیودو ژاپن اعلام کرده که ایران در حال بررسی میانجیگری ژاپن در مذاکرات پشت پرده با دولت بعدی دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب آمریکا در موضوع هسته‌ای است. نظر شما در این ارتباط چیست؟

ژاپن متحد نزدیک آمریکاست و شاید ژاپنی ها بتوانند در مذاکرات پشت پرده بین ایران و آمریکا کمک کنند. ژاپن می تواند نقش مفیدی به عنوان میانجی داشته باشد اگر دو کشور تمایل داشته باشند. اما ژاپن هیچ تاثیری بر نحوه رفتار آمریکا و ایران با یکدیگر ندارد. اگر ایران و آمریکا علاقه مند به دستیابی به توافقی برای رفع تحریم ها هستند، می توانند راهی برای برقراری ارتباط حتی بدون کمک ژاپن بیابند.

با توجه به این موضوع که ژاپن روابط خوبی با ایران دارد و متحد آمریکاست، آیا می توان به نقش میانجی آن امید داشت؟

هانطور که در پاسخ به سوال قبل بیان کردم ایران و آمریکا اگر بخواهند با یکدیگر به توافق برسند حتما این کار را انجام خواهند داد. نقش میانجی فقط روند مذاکرات را تسهیل می کند و بدنه اصلی مذاکرات بر عهده طرفین و امتیازاتی که به یکدیگر خواهند داد بستگی دارد.