گزیر بانکی؛ گام مستقیم برای کنترل تورم
محمود بهمنی؛ ریئس سابق بانک مرکزی
سال‌هاست درباره ناترازی بانک‌ها، زیان انباشته، کفایت سرمایه پایین و تداوم فشار نقدینگی هشدار داده‌ام. هر بانکی که در ترازنامه خود دچار شکاف جدی در سمت دارایی و بدهی باشد، دیر یا زود به نقطه‌ای می‌رسد که ادامه فعالیت آن هزینه‌ای مضاعف بر کل اقتصاد تحمیل می‌کند.
از همین رو، تعیین تکلیف بانک آینده و آغاز اجرای فرایند گزیر اقدامی ضروری محسوب می‌شود؛ اقدامی که اگر با برنامه دقیق و نظارت مستمر همراه شود، می‌تواند به کاهش فشار تورمی، مهار رشد نقدینگی و تقویت سلامت نظام بانکی منجر شود.
گزیر یک عملیات پیچیده است و فقط با حذف یا ادغام یک بانک پایان نمی‌یابد. من همواره تأکید کرده‌ام که اصلاح ساختاری باید در داخل شبکه بانکی تعبیه شود تا نظام بانکی از درون ترمیم شود.
افزایش سرمایه یکی از مهم‌ترین ابزارهای این اصلاح است: اقدامی که در بانک‌های دولتی باید با تزریق واقعی سرمایه و در بانک‌های خصوصی با الزام سهامداران یا عرضه عمومی سهام پیگیری شود.
بالا بردن ارزش دفتری دارایی‌ها بدون ورود نقدینگی واقعی تنها یک اصلاح ظاهری ایجاد می‌کند و نمی‌تواند توان وام‌دهی بانک را تقویت کند. بانک زمانی قادر به حمایت از تولید خواهد بود که سرمایه کافی، قدرت تسهیلات‌دهی و مدیریت ریسک مؤثر داشته باشد.
اجرای گزیر باید با اصلاح نظام حاکمیت شرکتی، بهبود نظارت بر تسهیلات‌دهی، شفافیت در صورت‌های مالی و مدیریت حرفه‌ای همراه شود. اگر این اجزا در کنار هم قرار نگیرند، نتیجه تنها تغییرات شکلی خواهد بود و عملکرد بانک‌ها هیچ بهبود پایداری نخواهد یافت. بنابراین استمرار نظارت، پایبندی به ضوابط و برخورد با تخلفات عناصر جدایی‌ناپذیر اصلاحات بانکی محسوب می‌شوند.
در خصوص بانک آینده، اقدام اخیر بانک مرکزی را می‌توان نقطه شروع اصلاحات ضروری دانست. اما موفقیت این روند وابسته به تداوم اجرای برنامه، گزارش‌دهی شفاف و ارزیابی مرحله‌ای عملکرد خواهد بود. اگر اصلاحات با دقت پیش رود، می‌تواند به الگویی برای بانک‌های دیگر تبدیل شود و مسیر اصلاح ناترازی در سراسر شبکه بانکی هموار شود. این فرایند باید تدریجی و هدفمند اجرا شود تا هم از تضعیف بانک‌های دیگر جلوگیری شود و هم نگرانی سپرده‌گذاران افزایش نیابد.
ثبات تصمیم‌گیری، پرهیز از اقدامات هیجانی و پایبندی به اصول فنی سه رکن اصلی اصلاحات بانکی محسوب می‌شوند. گزیر بانک آینده اگر در کنار افزایش سرمایه، شفافیت و نظارت قوی اجرا شود، می‌تواند به مهار نقدینگی، کاهش فشار تورمی و بازگشت سلامت مالی به نظام بانکی منجر شود. اصلاحات واقعی زمان می‌طلبد؛ اما اگر مسیر درست طی شود، نتایج آن در عمل خود را نشان خواهد داد.
در مورد بانک آینده، اجرای گزیر را می‌توان آغاز اصلاحات جدی دانست؛ اما این مسیر باید بدون تزلزل، همراه با گزارش‌دهی شفاف و پایش فنی ادامه یابد. اصلاح نظام بانکی اقدامی تدریجی است و باید با هدف جلوگیری از نگرانی سپرده‌گذاران و پیشگیری از انتقال بحران انجام شود. اگر روند اصلاحات صحیح و مداوم باشد، شبکه بانکی می‌تواند به الگویی از سلامت مالی و انضباط عملیاتی تبدیل شود.
