گل گاوزبان در بازارهای بین المللی مغفول مانده است

مرضیه امیری

عصراقتصاد: گل گاوزبان از گیاهان دارویی بسیار مهمی بوده و دارای خواص درمانی فراوانی است به طوری که از گذشته تا کنون ایرانی ها به خواص گل گاو زبان آشنا هستند و برای بهره بردن از خواص درمانی آن گل ها و برگ های گل گاو زبان را خشک می کنند و از آن برای تهیه چای، دمنوش و عرق گل گاو زبان استفاده می کنند. این گیاه بومی استان های مازندران، گیلان و اردبیل بوده و بخشی از آن هم در کرمانشاه و ایلام نیز کشت می شود.

بنا به گفته رئیس سازمان منابع طبیعی کشور در حوزه گیاهان دارویی و امور اقتصادی به راحتی می توان با سرمایه ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیون تومان یک کارگاه فرآوری مناسب در فضای ۶۰۰ متر مربع با دستگاه های فعلی موجود در کشور راه اندازی کرد. اگر طی شش ماه تمام کارهای آن انجام شود بعد از یک و نیم سال نه تنها سرمایه اولیه با سود بانکی معقول بازگردانده می شود حتی سود بالاتری هم خواهد داشت. وی معتقدست این گیاه پتانسیل بالایی برای صادرات دارد اما در بازارهای بین المللی برای این گیاهان دارویی کاری انجام نشده است.

پیمان یوسفی آذر، مشاور رئیس سازمان منابع طبیعی کشور در حوزه گیاهان دارویی و امور اقتصادی در برنامه تلویزیونی بارکد درباره کشت و پرورش گل گاو زبان گفت: گیاه گل گاو زبان سابقه بسیار دیرینه در کشور دارد، این گیاه سود بالایی داشته و صرفه اقتصادی دارد و صادر می شود؛ البته هنوز برای بسته بندی خوب در داخل کشور سرمایه گذاری خوبی انجام نشده است.

وی افزود: گیاه گل گاو زبان بومی استان های مازندران، گیلان، اردبیل و بخشی هم در کرمانشاه و ایلام کشت می شود. این گیاه بیشتر در گیلان، مازندران و ارتفاعات بیش از یک هزار متر به شکل خود رو و طبیعی یافت می شود. هم اکنون در گیلان به شکل گسترده ای کشت می شود. به طوری که این استان با بیش از ۸۰۰ هکتار، بیشترین سطح کشت گل گاو زبان را به خود اختصاص داده است.

یوسفی آذر تصریح کرد: این گیاه پتانسیل بالایی برای صادرات دارد اما در بازارهای بین المللی برای این گیاهان دارویی کاری انجام ندادیم. گل گاوزبان خاصیت های بی شماری مانند زداینده غم ، نشاط آور ، تصفیه کننده و رقیق کننده خون دارد؛ وزارت بهداشت طی ۱۰ سال گذشته ۲ رشته پزشکی «طب سنتی» و «داروسازی گیاهی» ایجاد کرده است که این دو بال گیاهان دارویی ایران هستند که در کنار یکدیگر می توانند انقلاب کنند.

رئیس سازمان منابع طبیعی کشور در حوزه گیاهان دارویی و امور اقتصادی بیان کرد: این پتانسیل را داریم که یک برند جدید در دنیا با طعم جدید و ذائقه خودمان ایجاد کنیم. بخش خصوصی تا به امروز به شکل جدی وارد سرمایه گذاری در بخش گیاهان دارویی نشده است. مطالعات نشان می دهد که اثر گلاب و بابونه برای آرامش و خواب حتی از داروهای اعصاب خواب آور بیشتر است.

وی ادامه داد: اگر اصول کاشت ، کود دهی و آبیاری رعایت شود بالاترین عملکرد را در مزرعه گل گاو زبان خواهیم داشت و حدود ۴ تا ۵ سال زمان می برد تا برداشت کنیم همچنین طی ۵ سال هر هکتار حدود ۱۰۰ میلیون درآمد می تواند داشته باشد. بیشترین هزینه برای تولید این محصول در سال اول بوده که شامل کاشت ، تولید نشاء و آبیاری است.

یوسفی آذر تصریح کرد: به طور متوسط ۳۵ تا ۴۰ میلیون هزینه برای کاشت اول نیاز است. نخستین حلقه ای که ما در تمام ایران با آن مشکل روبرو هستیم، فرآوری اولیه است. متأسفانه خشک کن های استانداردی که بتواند گیاهان دارویی را خشک کند، نداریم. برای خشک کردن گیاه باید رنگ گیاه، عصاره، مواد موثر گیاه و رطوبت گیاه در نظر گرفته شود. این ۳ موارد برای بازار پسندی گیاهان دارویی بسیار مهم است؛ به این دلیل زارعان باید بسیار دقت کنند و حداقل ماهی یک بار به مراکز آموزشی مراجعه کنند و دوره های کاشت ، داشت و برداشت را طی کنند.

رئیس سازمان منابع طبیعی کشور در حوزه گیاهان دارویی و امور اقتصادی اظهار کرد: به راحتی می توان با سرمایه ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیون تومان یک کارگاه فرآوری مناسب در فضای ۶۰۰ متر مربع با دستگاه های فعلی موجود در کشور راه اندازی کرد. اگر طی شش ماه تمام کارهای آن انجام و راه اندازی شود بعد از یک و نیم سال نه تنها سرمایه اولیه با سود بانکی معقول بازگردانده می شود حتی سود بالاتری هم خواهد داشت.

وی افزود: اگر تولید کننده استاندارد تولید و دستور العمل ها و نیازهای جامعه جهانی را برآورده کند صادرات افزایش می یابد. زارعان باید به ۲ موضوع توجه کنند یکی در مورد استفاده از حشره کش ها و آفت کش ها در حد استاندارد توجه کنند تا هم سلامتی گیاه با خطر روبرو نشود و هم بتوانیم صادرات داشته باشیم. و موضوع بعدی میزان استفاده از کود در حد استاندارد است اگر رعایت نشود خاک مسموم می شود و عملکرد آن در آینده پایین می آید.

یوسفی آذر بیان کرد: متاسفانه یکی از بدترین کشور ها در حوزه خاک هستیم. یک حلقه گمشده بین مصرف کننده نهایی و زارعان وجود دارد به طوری که زارعان می توانند با فن آوری های جدید به بازار مرتبط شوند. سازمانی مانند سازمان تعاون روستایی کارکردهای قدیمی دارند و کارکرد خود را از دست دادند و ساختارهای قدیمی که متناسب با تقاضا و نیاز روز باشد، ندارند. در این گونه سازمان ها ما نیازمند تجدید ساختار و از نو نوشتن شرح وظایف هستیم.

وی افزود: نیازمند نهادی هدایت گر هستیم، باید نهاد هایی ایجاد شود که نگرش ها ، پتانسیل ها و تقاضاهایی که در کشور وجود دارد را بتواند هدایت کند. حتی می تواند این نهاد بخش خصوصی باشد ما می توانیم با واگذاری تعدادی از وظایف به بخش خصوصی و اتحادیه ها آنها را تقویت و با حذف بسیاری از سازمان های غیر موثر و قدیمی اقدام به نهاد سازی جدید کنیم.

رئیس سازمان منابع طبیعی کشور در حوزه گیاهان دارویی و امور اقتصادی بیان کرد: برای صادرات سه راه کار ساده داریم، نخست تولیدات باید برابر استانداردهای جهانی باشد، تولید کننده ها باید برای بسته بندی و عرضه محصول در نمایشگاه های مختلف شرکت کنند و از هزینه کردن در این بخش خسته نشوند.

علی پاکزاد، کارشناس و مجری برنامه در ادامه افزود: گل گاو زبان دارویی است که می تواند صادرات و اشتغال زایی خوبی داشته باشد. اگر سرمایه گذاری مناسبی برای این گیاه انجام شود می تواند برای صاحبان سرمایه بازدهی قابل توجهی داشته باشد.

وی اظهار کرد: طی ۱۰ ماهه نخست سال ۹۷، صادرات این محصول به کشور ویتنام و تنها از منطقه رامسر بیش از ۱۷ تن به ارزش ۲ میلیارد تومان بوده است. ۲ راه کار برای تجدید ساختار هایی مانند سازمان تعاون روستایی وجود دارد، نخست این که سازمان ها خودشان را اصلاح کنند به نظر راه کار بعیدی است زیرا آنها مقاومت سازمانی می کنند و حاضر به تغییر ساختارهای خود نیستند، راهکار دوم به مردم و زارعان باز می گردد که باید انگیزه پیدا کنند تا مشکلات را خود رفع کنند. پتانسیل های زیادی در عرصه اقتصادی کشور وجود دارد که اگر به دقت سرمایه گذاری ، برنامه سازی و نهاد سازی شود می توانیم از یک اقتصاد تک محصولی نفتی به سرعت فاصله بگیریم.

گل گاوزبان گیاهی علفی و یک ساله بوده که ارتفاع ساقه آن تا ۶۰ سانتی متر می رسد، ساقه آن شیاردار، خاردار و برگ های آن ساده، مخملی و پوشیده از تارهای خشن است که هنگام چیدن گیاه، گزیدگی ملایمی در دست ها احساس می شود. این گیاه خودرو بوده که در دامنه کوه های البرز می روید و دارای گونه های زیادی است.

طبیعت گل گاوزبان گرم و تر بوده و سرشار از آنتی اکسیدان، فلاونوئید، آنتو سیانین، اسید گاما لینولئیک، کولین، ویتامین های B، ویتامین C، منیزیم، کلسیم، آهن و پتاسیم است. برای بهره بردن از خواص درمانی این گیاه، گل ها و برگ های گل گاو زبان را خشک می کنند و از آن برای تهیه چای، دمنوش و عرق گل گاو زبان استفاده می کنند. همچنین دمنوش گل گاو زبان تقویت کننده اعصاب و روان و حواس پنجگانه بوده و نشاط آور است.