۵ مشکل عمده صنعت خودرو از نگاه معاون مرکز پژوهش‌های مجلس

 معاون مرکز پژوهش‌های مجلس گفت: مشکلات صنعت خودرو فقط مربوط به تحریم و قیمت‌گذاری نیست بلکه پنج عامل دیگر نقش اصلی را در تضعیف صنعت خودروی کشور داشته‌اند.

صنعت خودرو یکی از صنایع مادر و استراتژیک محسوب می‌شود که همواره مورد توجه و حمایت سیاست‌گذاران قرار گرفته است. با این حال نگاه‌های غیرکارشناسی و کوتاه‌مدت باعث شده این صنعت استراتژیک با مشکلات جدی مواجه باشد و خودروهای تولیدی از جهات مختلفی مانند کیفیت، تنوع، ایمنی و قیمت در وضع نامطلوبی به سر ببرند و روز به روز به نارضایتی مصرف‌کنندگان دامن بزنند.

وضع در صنعت خودروسازی کشورمان به شکلی پیش رفته که اگرچه ظرفیت بالقوه تولید ۲میلیون و ۲۰۰هزار دستگاه خودرو در کشور وجود دارد اما در سال گذشته حدود ۹۰۰ هزار دستگاه خودرو از سوی دو خودروساز بزرگ کشور تولید شد. همچنین طبق آخرین آمار در بهار سال جاری که قرار بود موانع از سر راه صنعت برداشته شود ۲۱۳ هزار و ۵۰۰ دستگاه انواع خودرو سواری در کشور تولید شده که نسبت به بهار پارسال تنها رشد ۶.۵ درصدی را تجربه کرده است.

نکته قابل توجه آنکه، خودروسازان و سیاست‌گذاران متهم توسعه نیافتن صنعت خودرو را «تحریم» و «سرکوب قیمت توسط دولت» می‌دانند و مشکلات و زیان‌های پیش‌آمده برای مصرف‌کننده و تولیدکننده را ناشی از این دو عامل معرفی می‌کنند و معتقدند تا زمانی که این دو مساله حل نشود صنعت خودرو توسعه نخواهد یافت.

در این رابطه امیررضا شاهانی در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر، اظهار کرد: این روزها از طرف دولت صحبت می‌شود که مشکل صنعت خودرو تحریم و قیمت‌گذاری است و خودروسازان در مجلس به دنبال حذف شورای رقابت هستند و می‌گویند حاشیه ایجادشده بین شورای رقابت و بازار را خودمان در اختیار می‌گیریم و عرضه و تقاضا به تعادل می‌رسد.

معاون مطالعات تولیدی مرکز پژوهش‌های مجلس افزود: نکته نخست اینکه صنعت خودرو یک صنعت بزرگ و باسابقه در کشور است و ۱۴درصد از کل آورده صنعت و ۲درصد کل تولید ناخالص داخلی را در اختیار دارد منتهی واقعیت این است که تا پایان سال ۹۷ یعنی در زمانی که تحریم‌ها هنوز شدت زیادی نیافته بود، این صنعت ۲۴هزار میلیارد تومان زیان انباشته داشته است؛ بنابراین تا قبل از تشدید تحریم‌ها خودروسازان ۲۴ هزار میلیارد تومان زیان انباشته داشتند.

راهکارهایی برای دولت سیزدهم

او با اشاره به عوامل چالش‌زا در صنعت خودرو، گفت: یکی از اصلی‌ترین عوامل مشکل‌زا در صنعت خودرو سومدیریت است. همچنین مورد دوم مربوط به مالکیت صنعت خودرو می‌شود؛ یعنی اینکه دولت در صنعت خودروی ما تأثیرگذار است و خلاف گفته متولیان این صنعت آنچنان خصوصی نشده است. هم وزارت صمت در این صنعت سهم دارد و هم اعمال سلیقه و مدیریت می‌کند و اجازه نمی‌دهد با روال بازار عرضه و تقاضا فعالیت کنند. تعارض منافع در این صنعت کاملاً محرز است. وزارت صمت از طرفی مالک و دارای منافع است و از طرفی دیگر می‌خواهد کار تنظیم‌گری، نظارت و سیاست‌گذاری را در صنعت خودرو اعمال کند. جمع این دو مورد قابل توجیه نیست.

شاهانی افزود: مشکل سوم بهره‌وری پایین صنعت خودرو است. باید بهره‌وری در این صنعت افزایش یابد به این مفهوم که به مقدار مشخصی که هزینه می‌کنیم تولید بیشتری داشته باشیم. مشکل چهارم نیروهای استخدام شده نامتناسب با مأموریت‌هاست. حجم خودروسازهای ما بسیار بزرگ است و از لحاظ زمین و امکانات و نیرو بسیار گسترده بوده و اغلب نیروها نیز متخصص نیستند.

معاون مطالعات تولیدی مرکز پژوهش‌های مجلس گفت: چالش پنجم فقدان «استراتژی توسعه» مصوب در صنعت خودرو است. در همین زمینه‌ ایدرو موظف شده طرح جامع صنعت خودرو را مدون کند. حسن داشتن طرح جامع هدفمند این است که هم شاخص‌های مهم و محل تأمین مالی تعیین خواهد شد، هم مأموریت صنایع در وضع و میزان تولید مشخص می‌شود.

او افزود: در این طرح باید مقاوم‌سازی زنجیره تأمین قطعات خودرو نیز شفاف‌سازی شود، یعنی قطعات با کیفیت بالا در داخل تولید شوند تا از شوک‌های تحریم و سیاسی دچار زیان نشوند.

شاهانی تصریح کرد: در چند سال اخیر به دلیل بی‌مهری‌ها برخی از قطعه‌سازان داخلی ورشکست شده‌اند. یکی از مباحثی که قطعه‌سازان عنوان می‌کنند این است که اکنون خودروسازان مشکل دارند و می‌گویند شما برای ما کار کنید اما اگر دوباره پای خارجی‌ها باز شود، تکلیف ما چیست. اگر در این طرح جامع شاخصی برای داخلی‌سازی قطعات در نظر بگیریم و به صنایع قطعه‌سازی و زنجیره تأمین قطعات بها دهیم هم مشکل خودروسازان حل می‌شود و هم صنعت قطعه‌سازی احیا و توسعه می‌یابد و تبدیل به پیشران اقتصاد کشور می‌شود.

او یادآور شد: در صنعت قطعه‌سازی رشد خوبی کرده و حتی به جایی رسیده بودیم که به کشورهای اروپایی صادر هم می‌کردیم اما عقب گرد داشته‌ایم.

باید تیراژ تولید افزایش یابد

معاون مطالعات تولیدی مرکز پژوهش‌های مجلس تاکید کرد: ما خودروی باکیفیت و با قیمت مناسب نمی‌توانیم تولید کنیم مگر اینکه تیراژ تولید را بالا ببریم. اکنون مجموع تولید دو خودروساز بزرگ کشور ۹۰۰ هزار دستگاه است در حالی که هدف‌گذاری افق ۱۴۰۴ تولید ۳ میلیون دستگاه خودرو بود.

شاهانی گفت: اگر زیرساخت‌های لازم را در خودروسازی ایجاد کنیم و با استراتژی طرح جامع هدفمند، تولید خودرو را افزایش دهیم هم کیفیت ارتقا می‌یابد و هم قیمت کاهشی می‌شود.