۸اهمیت سواد رسانه‌ای در زندگی امروز
در حال حاضر همه ما به شکلی با رسانه‌های مختلف و شبکه‌های اجتماعی درگیر هستیم. در گذشته شاید تنها رسانه‌هایی که وجود داشتند، روزنامه‌ها، تلویزیون و رادیو بود. اما درصورتی‌که امروزه رادیو و تلویزیون نیز خاموش کنید، باز هم رسانه‌ها شما را احاطه کردند. به همین دلیل بسیاری از رفتارهای ما در طول روز، سخنان و یا افکار و ایده‌هایی که داریم از رسانه‌ها تاثیر می‌گیرند.
این تاثیر می‌تواند از جنبه‌هایی مثبت باشد و از سوی دیگر تاثیرات مخربی داشته باشد. به‌خصوص زمانی که کودکان تحت تاثیر رسانه‌های مختلف و شبکه‌های اجتماعی قرار می‌گیرند.
با بروز بیماری کرونا در تمام جهان، تحصیل و آموزش به‌صورت آنلاین، تبدیل به امری کاملا عادی شد. خانواده‌ها با خرید بسته‌های اینترنت مختلف، گوشی هوشمند را در اختیار کودکان قرار می‌دادند تا امور آموزشی خود را در خانه و به‌صورت آنلاین بگذرانند. این موضوع باعث شد که کودکان به شکل بسیار بیشتری در معرض شبکه‌های اجتماعی قرار بگیرند.
در این میان خانواده‌ها باید سعی کنند استفاده از رسانه‌ها و اطلاعات مختلفی که از طریق آن‌ها منتشر می‌شود، برای کودکان خود مدیریت کنند. با توجه به اهمیت این موضوع، در این نوشتار قصد داریم، زوایای مختلف سواد رسانه‌ای را بررسی کنیم.
سواد رسانه‌ای چیست؟
سواد رسانه‌ای به‌عنوان یکی از آموزش‌های مهم در قرن ۲۱ محسوب می‌شود. در تعریف این نوع آموزش می‌توان گفت که سواد رسانه توانایی دسترسی، تجزیه و تحلیل، ارزیابی و ایجاد رسانه‌ها در اشکال مختلف است. البته تعاریف آن در طول زمان تغییراتی می‌کند؛ اما به‌هرحال همیشه اهمیت آن باقی است.
این اهمیت در ارتباط با کودکان بسیار بیشتر است و سواد رسانه‌ای می‌تواند از کوکان و دانش آموزان در برابر پیام‌های ناخواسته محافظت کند. در حال حاضر اپراتورهای برتر تلفن همراه بسته‌های اینترنتی مناسبی را در اختیار ما قرار می‌دهند. به‌طور مثال با تنظیمات اینترنت همراه اول و دریافت اینترنت رایگان همراه اول در کنار برخورداری از یک گوشی هوشمند و یا تبلت، می‌توان به دنیای نامحدود اینترنت و رسانه‌های مختلف متصل شد.
در این شرایط، حتی اگر تلویزیون هم خاموش باشد، بازهم فرهنگ رسانه‌ای شبکه‌های اجتماعی در زندگی ما اثرگذار است. به همین دلیل در این شرایط با داشتن سواد رسانه‌ای می‌توان به شکل بهتری از رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی استفاده کرد و از اثرات مخرب آن در رفتار و افکار جلوگیری کرد. در ادامه چند نمونه از موارد اهمیت سواد رسانه‌ای را بیان می‌کنیم.
- ۱-سواد رسانه رویکردی مهم د قرن ۲۱ به بعد محسوب می‌شود و گزینه بسیار مهمی در آموزش کودکان و دانش آموزان به حساب می‌آید. همه ما روزانه بیشتر از ۱۱ ساعت را در شبکه‌های اجتماعی مختلف می‌گذرانیم و به همین دلیل تمامی افراد شامل بزرگ‌سالان و کودکان باید در استفاده از این فناوری دیجیتال آگاهی لازم را داشته باشند و آن را مدیریت کنند.
- ۲-با داشتن سواد رسانه‌ای که مانند یک تغذیه فکری محسوب می‌شود، می‌توان قدرت تجزیه و تحلیل رسانه را به دست آورد. همچنین تعیین نمود که به چه میزان از این خوراک تغذیه کرد. علاوه بر آن، در صورتی که بزرگ‌سالان و کودکان بدون شناخت از این خوراک تغذیه کنند، دچار مسمومیت‌های فکری خواهند شد و در تشخیص بسیاری از موارد دچار اشتباه می‌شوند.
- ۳-رسانه جذابیت‌های زیادی برای همه ما دارد. با خرید یک بسته اینترنتی از اپراتورهای مختلف و تنظیمات آن می‌توانیم به دنیای گسترده شبکه دسترسی پیدا کنیم. به‌طور مثال با تنظیمات اینترنت همراه اول ، وارد جهان بی‌انتهای رسانه و شبکه‌های اجتماعی می‌شویم. همچنین خودمان نیز می‌توانیم تبدیل به یک رسانه شویم و افکار و اعتقادات خود را با دیگران به اشتراک بگذاریم. در این میان هیجانات مختلفی که رسانه به ما انتقال می‌دهد، ممکن است مخرب باشد و تبعات خطرناکی در تصمیم‌گیری‌های بعدی ما در خانواده و جامعه داشته باشد.
- ۴-اگرچه داشتن سواد رسانه‌ای برای تمامی افراد در تمامی سنین اهمیت دارد؛ اما این موضوع در ارتباط با کودکان اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. به عبارت بهتر کودکان به‌عنوان نقش‌آفرینان جامعه در آینده محسوب می‌شوند و افکار و اعتقادات آن‌ها می‌تواند در سطح کلات روی جامعه و مردم تاثیرگذار باشد. بنابراین با کنترل درست و مدیریت اصولی استفاده آن‌ها از رسانه‌های مختلف، می‌توان تاثیرات مخرب آن را کاهش داد و از تاثیرات مثبت آن بیشتر بهره برد.
- ۵-سواد رسانه در انواع مختلف بصری، شنیداری، چاپی و… مطرح است. اما در حال حاضر بیش از هر چیز با رسانه‌های دیداری که به‌طور همزمان شنیداری هستند، روبرو هستیم. گوشی‌های هوشمند و تبلت‌هایی که در دست داریم، مهم‌ترین بخش رسانه‌های امروز را تشکیل می‌دهند. بنابراین بیش از سایر رسانه‌ها باید مورد توجه و ارزیابی قرار بگیرند و خانواده‌ها بیشترین کنترل و مدیریت را در استفاده از آن‌ها داشته باشند.
- ۶-با تسلط بر این نوع آموزش می‌توان با فرمت‌های ارتباطی جدید سازگار شد و روش‌های برخورد و استفاده درست از آن را آموخت.
- ۷-سواد رسانه‌ای توانایی درک درست و تجزیه و تحلیل اطلاعات را به ما می‌دهد و با بمباران اخبار مختلف فریب نمی‌خوریم و گزینه درست را انتخاب می‌کنیم.
- ۸-سواد رسانه‌ای به کودکان ، نوجوانان و تمامی دانش آموزان کمک می‌کند که بهتر از گذشته بتوانند تفاوت میان دنیای واقعی و مجازی را تشخیص دهند و فریب درخشش آن را نخورند. به‌طور مثال هنگام بازی‌های کامپیوتری، ممکن است قهرمانان بازی‌های کامپیوتری را برای خودشان الگو قرار دهند. اما بزرگ‌سالان باید به شکل اصولی به آن‌ها بیاموزند که قهرمانان دنیای بازی‌های کامپیوتری کاملا تخیلی هستند و کودکان را به سمت شناخت قهرمانان واقعی در دنیای واقعی هدایت کنند.
رسانه‌های به شکل عجیبی همه ما را احاطه کردند. در این شرایط تفاوتی نمی‌کند که در یک شهر بزرگ، کوچک و یا روستایی دورافتاده زندگی می‌کنید؛ به‌هرحال رسانه‌ها در تمام زندگی ما رسوخ کردند و فرار از این فناوری دیجیتال، به معنای فرار و رها کردن زندگی روزمره است. تنها با در اختیار داشتن یک گوشی هوشمند و خرید بسته‌های اینترنتی مناسب و ارزان قیمت مانند تنظیمات اینترنت همراه اول و دریافت اینترنت رایگان همراه اول به‌راحتی و سرعت می‌توان به دنیای گسترده شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها متصل شد.
در این میان با توجه به میزان رسوخ رسانه‌ها در زندگی روزمره، آگاهی از نحوه استفاده از آن‌ها اهمیت زیادی دارد. مدیریت رسانه‌ها به معنای مدیریت درست افکار، اعتقادات و رفتارها است که در آینده روی سایر ارکان زندگی تاثیرگذار هستند. این مدیریت در ارتباط با کودکان و نوجوانان اهمیت بیشتری پیدا می‌کند و آینده آن‌ها را می‌آفریند.
شما به چه میزان استفاده از رسانه را برای کودکان خود مدیریت می‌کنید؟ آیا به سواد رسانه‌ای اعتقاد دارید؟
