تحول دیجیتال

مرتضی ایراندوست/ کارشناس ارشد مدیریت صنعتی

تحول دیجیتال (Digital Transformation) که گاهی با عنوان دیجیتالی شدن و دگردیسی دیجیتال هم از آن نام برده می‌شود، از واژه‌های رایج سال های اخیر است.

اگر بخواهیم یک تعریف برای آن ارائه دهیم، باید گفت تحول دیجیتال عبارت است از تغییرات فرهنگی، سازمانی و عملیاتی در یک کسب و کار، سازمان، صنعت یا اکوسیستم از طریق ادغام هوشمندانه فناوری‌ها، فرایندها و شایستگی‌های دیجیتال در تمامی زمینه‌ها و سطوح به صورت مرحله‌ای و کاملاً استراتژیک.

به باور جورج وسترمن، استاد دانشگاه MIT، تحول دیجیتال نشان دهنده یک بازاندیشی اساسی درباره چگونگی استفاده سازمان‌ها از تکنولوژی، اشخاص و فرآیندها به منظور ایجاد تغییرات اساسی در عملکرد کسب و کار است.

امروزه تحول دیجیتال از عناوین مهم در پیشینه تحول سازمانی است و تحقق آن برای سازمان،علاوه بر برتری فناورانه، مزیت راهبردی و رقابتی را درپی‌دارد.که،اجرا نوآورانه فناوریهای جدید دیجیتال با هدف تأثیرگذاری بر بهبود کسب وکار سازمان محسوب میشود..تحول دیجیتال تغییر اساسی در نحوه ارائه ارزش یک سازمان به مشتریان خود است.

که نشان‌دهنده بازنگری در مورد نحوه استفاده سازمان از فناوریها، افراد و فرایندها در یک مدل جدید کسب و کار است که جریانهای درآمدی جدیدی را ایجاد کرده و خدمات و محصولات بهتری را به مشتریان ارائه می‌دهد.‌

امروزه، همه شرکتها و مدیران رویکرد فناورانه دارند؛ تحول دیجیتال، فناوری را در هسته استراتژی کسب‌وکار قرار میدهد این رویکرد میتواند هزینه‌های عملیاتی و ناکارآمدی را کاهش دهدحتی میتواند مسیر کسب‌وکار را تغییر دهد.

در طی تحول دیجیتال شرکتها، فناوری‌ها را در سراسر کسب‌وکار خود تعبیه می‌کنند تا تغییراتی اساسی به وجود آورند.که مزایای آن افزایش بهره‌وری، چابکی بیشتر کسب‌وکار و نهایتا ایجاد ارزش جدید برای کارکنان، مشتریان و سهامداران است.

این اصطلاح همچنین به استفاده از فناوریهای تحول افرین همچون،  اینترنت اشیا، رایانش ابری، اپلیکیشن‌های موبایل، رسانه‌های اجتماعی، واقعیت مجازی و افزوده، تحلیل‌گری داده، هوش مصنوعی و بلاکچین  به منظور خلق مشترک، طراحی مشترک، تولید و توزیع مشترک محصولات در تعامل با مشتریان و شرکا در عصر اینترنت گفته میشود که رقابت‌پذیری سازمان را درپی‌دارد.

تحول دیجیتال، یک تغییر فرهنگی، سازمانی و عملیاتی در یک صنعت، سازمان یا اکوسیستم از طریق یکپارچه‌سازی هوشمندانه فنا‌وری‌های دیجیتال، فرآیندها و شایستگیهای در تمام سطوح و عملکردی همگرا در یک مسیر استراتژیک مشخص می‌باشد.

به باور بسیاری از صاحبنظران این حوزه،تحول دیجیتال بیش ازآنکه چالشی فناورانه برای سازمان ‌ها باشد، چالشی انسانی است. مطالعات متعدد توسط شرکت‌های مشاوره مدیریتِ مطرح نشان می‌دهد که مهم‌ترین مانع موفقیت تحول دیجیتال فرهنگ و مهارتهای دیجیتال می‌باشد.

درواقع تحول دیجیتال تبدیل عمیق فعالیت‌های تجاری و سازمانی، فرآیندها، توانمندی‌ها و مدل‌ها برای بهره‌برداری کامل از تغییرات و فرصت‌ها با ترکیب نمودن آن‌ها با فن‌آوری‌های دیجیتال می‌باشد که البته این مسیر نیاز به یک نقشه استراتژیک و یا نقشه راه تحول دیجیتال دارد که در آن اولویت‌ها بر اساس شرایط کنونی و نگاه به آینده انتخاب‌ شده است.

تحول دیجیتال عنصر اساسی برای انقلاب صنعتی نسل چهارم است. به علاوه، به ایجاد تغییرات فرهنگی سازمانی که برای مقابله با چالش‌های وضع موجود نیاز است می‌ پردازد. تحول دیجیتال از ضروریات برای انواع کسب‌وکارها محسوب میشود. که در کسب و کارها به معنای ساخت سازمانی در تراز عصر دیجیتال است. به بیان دیگر، ایجاد قابلیتهای سازمانی جدید که بتواند موفقیت سازمان را در عصر دیجیتال تضمین نماید.

برای اینکه بتوانیم تحول دیجیتال را در یک سازمان پیاده‌سازی کنیم، باید برخی ابزارهای مناسب را در این زمینه مورد استفاده قرار دهیم . این ابزارها با ما کمک می‌کنند تا بتوانیم فرایندهای تحول دیجیتال را به‌شکل راحت‌تری دنبال کنیم و عملکرد بهتری را در این زمینه داشته باشیم. اما پیش از ان باید به عنوان یک مدیر به دو نکته توجه کنیم :

۱- احساس نیاز پرسنل: یعنی اینکه پرسنل چقدر باور دارند که تحول دیجیتال و ایجاد این دیدگاه، برایشان کارساز و ارزشمند خواهد بود.

۲- ظرفیت کارکنان: یعنی اینکه پرسنل چقدر خود را توانمند و با اعتمادبه‌نفس می‌بینند که بتوانند از پس این تغییر برآیند.

– سامانه مدیریت روابط با مشتریان : این سامانه‌ به سازمان‌ها کمک می‌کنند تا بتوانند اطلاعات مشتریان خود را در یک پایگاه داده مرکزی جمع ‌آوری کرده و با ارائه خدمات بهتر، پاسخگویی سریع‌تر و تعاملات سازنده‌تر، فرایند ارتباط با مشتریان خود را بهبود ببخشند.

– سامانه مدیریت منابع انسانی: این سامانه با استفاده از فناوری‌های نوین، به سازمان‌ها کمک می‌کند تا فرایندهای مدیریتی مربوط به منابع انسانی مثل فرایندهای استخدام، آموزش، اریابی عملکرد و پرداخت حقوق و مزایای کارکنان را بهبود بخشند.

– سیستم‌ برنامه‌ریزی منابع سازمانی: این سیستم با یکپارچه کردن تمامی فرایندهای کسب و کار، امکان مدیریت بهتر و کارآمدتر را فراهم می‌کند.

– سامانه مدیریت ارتباط با همکاران: این سامانه‌ به سازمان ها کمک می‌کنند تا ارتباطات داخلی خود را بهبود ببخشند. با استفاده از سامانه کارکنان می‌توانند با هم در ارتباط باشند، فایل ها و اطلاعات را به اشتراک بگذارند و روی پروژه‌های مشترک کار کنند.

– سامانه مدیریت فرایندها : با استفاده از این سامانه، سازمان‌ها می‌توانند فرایندهای خود را شناسایی و بهینه‌سازی کنند.

– سامانه مدیریت داده‌ها : این سامانه شامل مجموعه‌ای از فناوری‌ها و روش‌هایی است که به سازمان ها کمک می کند تا داده‌های خود را به‌صورت مرتب و سازماندهی شده مدیریت کرده و از آنها برای تصمیم‌گیری استفاده کنند.

مزایای تحول دیجیتال : برای بسیاری  سازمان‌ها تحول دیجیتال با هدف کاهش هزینه‌ها و انتقال داده‌ها به فضای ابری و به حداقل رساندن هزینه‌های عملیاتی انجام می‌شود. که علاوه ‌بر کاهش هزینه‌ها، زمان در دسترس تیم‌های کاری را نیز افزایش می‌دهد تا کار روی سایر پروژه‌ها را با فراق بال بیش‌تری انجام شود. از مزایای تحول دیجیتال می‌توان به این موارد نیز اشاره کرد:

– بهبود فرایند جمع‌آوری اطلاعات: کسب‌وکارها داده‌های بسیار زیادی را از مشتریان خود جمع‌آوری می‌کنند، این داده‌ها زمانی کارآمد می‌شوند که برای استفاده در سازمان بهینه‌سازی شوند. قطعا پردازش و بهینه‌سازی داده‌ها در حجم و ابعاد گسترده از عهده‌ هیچ فردی برنمی‌آید؛ پس نیاز به تحول دیجیتال و استفاده از نرم‌افزارهای تحلیل داده و یادگیری ماشینی در سازمان‌ها اهمیت دوچندانی پیدا می‌کند.

– مدیریت منابع قوی‌تر: تحول دیجیتال منابع و اطلاعات را برای استفاده بهینه ابزارها و نرم‌افزارهای سازمانی از طریق یکپارچه کردن نرم‌افزارهای پراکنده تثبیت می‌کند.

تحول دیجیتال تمام این برنامه‌ها را در یک چارچوب مشخص و هماهنگ کنار یکدیگر قرار میدهد و سرعت فرایندهای سازمان را به شکل چشمگیری افزایش می‌دهد. از سوی دیگر نیاز به منابع نرم‌افزاری و سخت‌افزاری را کاهش می‌دهد و مدیریت منابع را قدرتمند و پرسرعت می‌کند.

– افزایش چابکی سازمانی : مزیت تحول دیجیتال، چابکی سازمانی کنار ویژگی‌هایی مثل سرعت، انعطاف و کاهش هزینه‌هاست. چابکی به سازمان‌ها اجازه می‌دهد استراتژی‌های بهبود مستمر را در فرایندهای‌ خود پیاده‌سازی کنند و نوآوری در فرایندها و چابک‌سازی آن‌ها را در داخل کسب ‌و کار خود نهادینه کنند.

– افزایش بهره‌وری : استفاده‌ درست از ابزارهای فناوری می‌تواند جریان‌های کاری را خودکارسازی و بهره‌وری را بهبود دهد. نرم‌افزارهای دیجیتال با خودکارسازی وظایف روزمره که به‌صورت دستی انجام می‌شوند هم کار تیمی اعضای سازمان را بهبود می‌بخشد، هم خروجی آن‌ها را در راستای به ثمر رساندن اهداف سازمانی بهینه می‌کند.

تحول دیجیتال در سازمانها عامل بقا سازمان در بازارهای رقابتی امروز در دنیا کسب و کار خواهد بود. همراه با تحول دیجیتال لزوم تغییرات اساسی در نوع حکمرانی سازمانی اهمیت بالایی دارد. در کنار همه این مسائل نباید از فرهنگ سازمانی غافل شویم.

اصلاح فرهنگ سازمانی و همراه کردن سازمان با طرح های تحول دیجیتال نکته  بسیار مهم خواهد بود.. سازمانی که تک تک کارکنانش با تحول و تغییرهای بنیادی سازمان همراه نباشد نمیتواند سمفونی تغییر را به درستی اجرا نماید.پیش نیاز و الزام تحول دیجیتال فرهنگ سازمانی نوین و هم جهت با عصر دیجیتال است.

ضمن آنکه تغییر استراتژیها ، اهداف و ماموریتهای سازمان بر مبنا تحول دیجیتال نیز به تنهایی در تغییر فرهنگ سازمانی موثر نخواهد بود. پس در نهایت توصیه می شود به مقوله توسعه فرهنگی سازمان و تغییرات فرهنگی ، همراه یا قبل از اجرای طرح تحول دیجیتال توجه جدی شود.