کژ راهه باستانی تورم

زهرا ترابی

تورم، واژه ایی که در این چند دهه اخیر توانسته جای خود را به خوبی در معیشت و همچنین در تولید باز کند و هر روز نیز شاهد بزرگتر شدن درصدهای تورم در جامعه هستیم. متاسفانه تورم از ۳۵ درصد نیز رد شده و دولت نتوانسته ترمز این موضوع را بکشد گرچه دولت و تیم اقتصادی براین باور است که توانسته به شیوه خود مهار کند ولی آن چیزی که در سفره مردم و در کف خیابان دیده می شود چنین چیزی صحت ندارد.

عصراقتصاد- تورم کلید واژه ای است که خیلی ها توانسته اند به کسب و کار سودمندی برسند و خیلی ها نیز سرازیر شدند اما دولت همچنان با اظهار نظراتش معتقد است که در حال کنترل کردن آن است.

در گزارش امروز سعی داریم به این سئوال پاسخ دهیم که چرا میان نظر دولت و مردم در خصوص گرانی ها فاصله عمیقی وجود دارد و چرا تورم به تدریج به میراث باستانی در اقتصاد ایران بدل می شود؟

افقه: دولت برای کنترل تورم به خطا رفته است وبا توجه به اینکه دست به ریشه ها نزده هر لحظه این نرخ تورم امادگی حرکت رو به بالا را دارد. از نظر من، ریشه تورم، کسری بودجه است و کسری بودجه نیز در هزینه های زائد ریشه دارد

دولت تعریف تورم را اشتباه متوجه شده است

مرتضی افقه کارشناس اقتصادی در این باره به خبرنگار عصر اقتصاد گفت: دولت تلاش های زیادی کرده اما چون دلیل تورم را اشتباه گرفته در نتیجه تلاش خود را بیشتر بر روی همان اشتباه خود گذاشته است. اقتصادخوانده ها مانند رئیس بانک مرکزی و وزیر اقتصاد طبق ادبیات اقتصادی فرض شان بر این است که ریشه تورم نقدینگی است. بنابراین، تمام دولت تلاش خود را کرده تا نقدینگی را کم کند تا تورم را کاهش بدهد.

وی ادامه داد: دولت مدعی است نقدینگی را بسیار کاهش داده و از بالای ۳۰ درصد به حدود ۲۰ درصد رسانده است. همچنین معتقد تورم نقطه به نقطه را کم کرده و ادعا دارد این کاهش تورم نقطه به نقطه منجر به کاهش تورم اصلی که میانگین سال است، می شود. به نظر من، دلیل تورم کشور ایران در شرایط فعلی الزاما نقدینگی نیست عوامل دیگری که خودشان نقدینگی را زیاد می کنند؛ هستند.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: دولت برای کنترل تورم به خطا رفته است. بنابراین، آنگونه که وعده داده بود نتوانسته تورم را کاهش بدهد. البته توانسته کمی سرعت تورم را کم کند اما با توجه به اینکه دست به ریشه ها نزده هر لحظه این نرخ تورم امادگی حرگت رو به بالا را دارد. از نظر من، ریشه تورم، کسری بودجه است و کسری بودجه نیز در هزینه های زائد ریشه دارد.

با توجه به اینکه قیمت ارز بالا رفته است در نتیجه ۸۰ درصد واردات همان مواد اولیه و واسطه ای و سرمایه ای هستند که در تولید کالاهای داخلی صرف می شود. بنابراین، هر افزایشی در نرخ ارز موجب افزایش قیمت کالاهای داخلی هم می شود. فلذا مجموعه اینها دلیل تورم است نه نقدینگی.

افقه اضافه کرد: دولت مدعی است نقدینگی را کم کرده که درست هم می گوید اما این کاهش نقدینگی چون موانع تولید را برطرف نکرده است همان نقدینگی موجود هم به بخش مولد و دلالی می رود و این میان سیاست انقباضی دولت یا همان کاهش نقدینگی باعث شده بنگاه های کوچک و متوسط که از قبل هم از کمبود نقدینگی رنج می بردند دچار فشار بیشتر و ورشکستگی شوند. این سیاست که از آن طرف بام است، تولید را پایین می اندازد.

او با اشاره به اینکه نوسان قیمت ارز چقدر بر روی تورم اثر می گذار پاسخ داد: افزایش نرخ ارز تاثیر مستقیم روی تورم دارد؛ یکی اثر روانی و انتظاری دارد و دیگری با توجه به اینکه کالاهای ما یا تولید داخل یا وارداتی هستند، وارداتی ها با افزایش قیمت ارز قیمت شان بالا می رود، آنهایی هم که در داخل تولید می شوند از آنجایی که بالای ۸۰ درصد واردات ما کالاهای سرمایه ای و واسطه ای برای تولید کالاهای دیگر است با افزایش ارز قیمت کالاهای تولیدی هم افزایش می یابد. بنابراین، افزایش قیمت ارز مستقیما و بلافاصله موجب افزایش تورم خواهد شد.

آقابزرگی :آنچه انتظار داریم و آنچه دولت از خودش تعریف می کند با هم مغایرت دارد. به طور مثال ۴۰ درصد افزایش هزینه و ۲۰ درصد افزایش حقوق داریم لذا مسلم است که مردم ضعیف می شوند و نگاه دولت و مردم نسبت به گرانی ها و بهبود معیشت و وضعیت اقتصادی مردم متفوات است

امسال افزایش تورم داریم

فردین آقابزرگی کارشناس بازار سرمایه در گفت گو با عصر اقتصادی درباره مهار تورم گفت: در قالب گفته و شنیده و از جانب خود دولت مانند مدیری که از شرکت خودش تعریف می کند مسلما صحبت ها و تعاریف وزیر اقتصاد، رئیس بانک مرکزی و سایر مسئولین مبنی بر این است که رشد اقتصادی داشتیم و سرعت تورم را کاهش داده اند و از ۴۵ درصد به ۴۰ درصد رسیده است. اما آنچه مشهود است نه صرفا کالاهای مصرفی و اساسی بلکه برآیند و جمیع درآمد و هزینه معیشت مردم کاهش پیدا کرده است.

وی ادامه داد: آنچه انتظار داریم و آنچه دولت از خودش تعریف می کند با هم مغایرت دارد. به طور مثال ۴۰ درصد افزایش هزینه و ۲۰ درصد افزایش حقوق داریم لذا مسلم است که مردم ضعیف می شوند و نگاه دولت و مردم نسبت به گرانی ها و بهبود معیشت و وضعیت اقتصادی مردم متفوات است.

وی اضافه کرد: اشخاصی که در این مورد بعد از مردم باید قضاوت کنند گروه ها و اقتصاددان مستقل هستند نه کسانی که در دستگاه های دولتی کار می کنند. دولتی ها براین باور هستند، کسری بودجه ۳۰۰ هزار میلیارد تومان است در صورتی که کسری بودجه ساختاری در بودجه ۱۴۰۳ حداقل ۶۰۰ همت است. به طنز یا کنایه بگوییم آقایانی که این توصیفات را می کنند گویا در کشوری دیگر زندگی می کنند و آنچه لمس می شود چیز دیگری است.

این کارشناس با اشاره به اینکه آیا افزایش تورم داریم؛ پاسخ داد: باید ببینیم عوامل ایجاد تورم چیست. رشد نقدینگی غیر همسو با رشد اقتصادی است. آقایان می گویند ۶ درصد رشد اقتصادی داشته ایم با فرض اینکه محاسبات درست باشد اگر سرعت رشد نقدینگی بیش از سرعت رشد اقتصادی باشد، تورم است. لذا انضباط مالی، کوچک سازی دولت و ساماندهی ساختار اداره مالی کشور مادامی که اصلاح نشود نقدینگی رو به رشد است و در حال حاضر بالغ بر ۸ هزار همت است.

آقابزرگی اضافه کرد: متاسفانه سرعت رشد نقدینگی افزایش پیدا کرده، نرخ بهره بانکی یکی از نمونه های بارز ایجاد تورم است. متغیرهای کلان اقتصادی اگر کنترل نشود تورم کماکان ادامه دارد که نمونه کوچک آن در قالب شاخص ارزیابی قدرت پول ملی می بینیم مانند درهم ۸۰۰ تومانی اکنون حدود ۱۸ هزار تومان شده است.

وی با اشاره به اینکه آیا نوسان های نرخ ارز در تورم تاثیرگذار است؛ گفت: انضباط مالی نداریم و گشایش اعتبار ارز ۴۲۰۰ تومانی داشتیم و سپس گشایش اعتبار ۲۸۵۰۰ تومانی داشتیم که منتهی به چای دبش شد. مادامی که چنین فضای رانتی وجود دارد یعنی زمینه فساد را ایجاد کردیم. آن افرادی که امکان استفاده از آن را دارند از هم سبقت می گیرند تا بیشترین منفعت را ببرند.

افرادی می توانند از این رانت استفاده کنند که به نوعی به مراجع تصمیم گیری وصل باشند، تمام این افرادی که به نوعی پرونده های قضایی افشا شده دارند اکثرشان مربوط به دستگاه های تصمیم گیر سه قوه بوده اند؛ از معاون قوه قضاییه گرفته تا معاون رئیس جمهور! بیشترین استفاده را از نوسان و افزایش نرخ ارز را دولت می برد چرا که بیشترین مصرف کننده و بیشترین دارنده ارزی، دولت بشمار می اید.

او در پایان خاطرنشان کرد: با این وضعیت تردید نداشته باشید که افزایش تورم خواهیم داشت. با فرض ثابت بودن شرایط حال حاضر حداقل تورم ما برابر ۱۴۰۲ خواهد بود. اگر مخاصمات سیاسی و نظامی افزایش یابد و گشایش های ارزی اتفاق نیفتد بدتر هم می شود.

بهرامی: مردم با قیمت کالا و خدمات سر و کار دارند. تورم تولیدکننده کاهش یافته که می تواند توجیه رکود باشد که در کانال ۲۰ درصد است و به عنوان یک موفقیت قابل فاکتور کردن نیست و نه تنها تورم پایین نیامده رکود هم به آن اضافه شده است

دولت تورم را انتخاب کرده است

عطا بهرامی کارشناس اقتصادی نیز درباره مهار تورم اشاره کرد: عدد تورم بالای ۴۰ است، فرقی نکرده که بگویند کاهش داده اند. کاهش رشد پایه پولی و رشد نقدینگی به کار مردم نمی آید، مردم با قیمت کالا و خدمات سر و کار دارند. تورم تولیدکننده کاهش یافته که می تواند توجیه رکود باشد که در کانال ۲۰ درصد است و به عنوان یک موفقیت قابل فاکتور کردن نیست.

از این جهت موفقیتی نمی بینیم، برای پنجمین سال تورم در کانال ۴۰ درصد است و کاهش نیافته ضمن اینکه رشد صنعت و کشاورزی منفی شده که عملا کابوس است. نه تنها تورم پایین نیامده رکود هم به آن اضافه شده است. این اثرش را روی فقر عمومی می گذارد چرا که دستمزدها پایین می آید.

او با اشاره به ناتوانی دولت در مهار تورم بیان کرد: یکی از دلایلش این است که دولت ارز ترجیحی تخصیص می دهد که باعث می شود انتظارات تورمی بالا برود و بازار پرنوسان شود و تورم پایین نمی آید.

بازار ارز نوسانی به انتظارات تورمی دامن می زند. مساله دوم این است که قیمت انرژی تقریبا صفر شده و دولت باید با خلق پول درامد کسب کند در حالی که باید بنزین را به قیمت بفروشد،حالا که انرژی را مفت می فروشد، به جای آن اوراق می فروشد یا خلق پول می کند و باعث تولید تورم می شود. به نظر من، این دو فاکتور ریشه های اصلی دارد البته ریز گروه هایی هم است مانند قیمت گذاری شدید در کالاها باعث می شود تولیدکنندگان ضرر کنند و از بازار حذف شود و جانب عرضه کوچک شود. عرضه کمتر باز هم یک عنصر تورم ساز است. قیمت انرژی و ارز ترجیحی دو مساله مهم است اما اراده ای در آن نمی بینیم.

اینکه بگوییم به شکلی تورم به وجود می آید که خبر نداریم اینطور نیست و چنین چیزی در دنیا نداریم. تورم را انتخاب می کنیم و ترجیح خودمان در سیاست گذاری است که تورم در اقتصاد ماندگارباشد

این کارشناس گفت: بزرگترین نهاد، دولت است. به نظر من، دو مشکل را با هم دارد هم موضوع را درست تشخیص نمی دهد و هم اینکه ناکارآمدی و نادانی ترکیب شده و تمام مشکلاتی که روز اول داشت همچنان سال آخر هم دارد که کسی را خوشحال نمی کند.

بهرامی با اشاره به اینکه ایا کاهش تورم خواهیم داشت خاطرنشان کرد: فکر نمی کنم افزایش داشته باشیم،بلکه کاهش مختصر نرخ رشد تورم در حد ۵ درصد را شاید داشته باشیم.

اما اینها باعث نمی شود مشکل حل شود. کاهش مختصری است ولی معنی دار نیست. تورم اتفاق نیست انتخاب است. اینکه بگوییم به شکلی تورم به وجود می آید که خبر نداریم اینطور نیست و چنین چیزی در دنیا نداریم. تورم را انتخاب می کنیم و ترجیح خودمان در سیاست گذاری است که تورم در اقتصاد ماندگارباشد.