وزارت نفت پاتوق دانش بنیان ها

مسعود شریعت زاده

صنعت نفت بزرگ‌ترین فرصت برای دانش‌بنیان‌شدن اقتصاد کشور است و مجموعه وزارت نفت در ماه های اخیر با اهتمام ویژه وزیر نفت و همراهانش در چهار شرکت و مراکز تحقیقاتی و پژوهشی وابسته به آن کانون توجه شرکت های دانش بنیان شده است به نحوی که به گفته اوجی «وزارت نفت با اتکا به شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی، برنامه‌های افزایش تولید نفت، گاز و فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی را در دستور کار خود داشته است و هزار قرارداد با بیش از ۶۷۰ شرکت دانش‌بنیان به ارزش یک میلیارد دلار امضا کرده‌ است.»

وزارت نفت اکنون در مقابل خود ۱۳۰ میلیارد دلار پروژه نیمه‌تمام (۳۰۰ پروژه) و جدید (۱۰۰ پروژه) دارد، ازاین‌رو می توان آغوش باز کردن وزارت نفت در شرایط ایجاد محدودیت های موجود بین المللی می تواند نه تنها صنعت نفت را احیا کند که نیروهای متخصص داخلی و شرکت های دانش بنیان را به خدمت بیشتر در کشور امیدوار ترو مانع از مهاجرت آنها شود.

در این مسیر نیز به گفته معاون مهندسی، پژوهش و فناوری وزیر نفت و به‌منظور کاهش خطر تجاری‌سازی محصولات دانش‌بنیان و جبران خسارت‌های احتمالی ناشی از به‌کارگیری این محصولات دستورالعمل صدور ضمانت و بیمه مسئولیت کالای صنعت نفت تدوین و اجرا شده است.

به گزارش عصر اقتصاد در این گزارش به اقدامات وزارت نفت در استقبال از دانش بنیان ها و تحقق جهش تولید با همکاری آنها و فرصت هایی که برای دانش بنیان ها فراهم شده می پردازیم .

۲.۵ میلیارد دلار فرصت همکاری برای دانش بنیان ها

زیدی‌فرد معاون مهندسی، پژوهش و فناوری وزیر نفت چندی پیش با بیان اینکه به‌منظور بومی‌سازی و ساخت تجهیزات گلوگاهی مورد نیاز صنعت نفت تاکنون موافقتنامه‌هایی به ارزش بازار ۲.۵ میلیارد دلار بین وزارت نفت و معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری امضا شده است، گفته بود: بومی‌سازی دکل‌های حفاری آب‌های کم‌عمق، بومی‌سازی و توسعه فناوری مایع‌سازی گاز طبیعی کوچک‌مقیاس و متوسط (Mini-LNG)، بومی‌سازی ساخت Coil Tubing، بومی‌سازی فناوری لوله‌های مغزی سیار، بومی‌سازی ساخت تجهیزات حفاری جهت‌دار، توسعه دانش فنی طراحی و ساخت واحد جداسازی هوا و … از جمله این قراردادها هستند.

این به معنای بازاری ۲.۵ میلیارد دلاری برای شرکت های دانش بنیان است که می تواند انگیزه مناسبی برای شرکت های فعال و جوانان متخصص ایرانی باشد.

در وزارت نفت برای دانش بنیان چه خبر است؟

زیدی‌فرد معاون مهندسی، پژوهش و فناوری وزیر نفت چندی پیش از شناسایی و ارائه ۵۴۴ نیاز فناورانه شرکت‌های تابع وزارت نفت، اعلام ممنوعیت خرید خارجی بیش از ۲۰۰ قلم کالای اختصاصی برای حمایت از سازندگان داخلی و شرکت‌های دانش‌بنیان، افزایش دامنه صلاحیت نهاد صدور گواهی کیفیت از چهار رسته کالایی به ۱۷ رسته کالایی، توسعه روابط دانشگاه و صنعت با ارائه فرصت مطالعاتی به اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها در صنعت نفت خبر داده بود که عملا وزارت نفت به‌منظور استقرار و گسترش رویکرد توسعه بر مبنای اقتصاد دانش‌بنیان در دستور کار خود قرار داده است.

به‌دنبال اتخاذ و پیگیری همین سیاست‌های حمایتی تعداد شرکت‌های سازنده داخلی و دانش‌بنیان در فهرست بلند منابع واحد دستگاه مرکزی وزارت نفت از هزار و ۵۰۰ شرکت در آغاز دولت سیزدهم به ۲ هزار و ۵۰۰ شرکت رسیده و برای نخستین بار در فهرست بلند صنعت نفت تعداد سازندگان ایرانی نسبت به تأمین‌کنندگان پیشی گرفته است.

خیز ایران برای ورود به باشگاه صادرکنندگان برتر تجهیزات نفتی

مدیرکل نظام تامین و تجاری‌سازی فناوری وزارت نفت نیز با تأکید بر اینکه وزارت نفت در دولت سیزدهم همواره کوشیده است در دوران تحریم، با حمایت از تولید داخل، کالاهای موردنیاز صنعت نفت را تامین کند، گفت: تاکنون بیش از ۸۵درصد تجهیزات مورد نیاز صنعت نفت بومی‌سازی شده است و ایران می‌تواند در آینده نزدیک یکی از صادرکنندگان مطرح تجهیزات صنعت نفت باشد.

غلامرضا خوانساری درباره کارنامه وزارت نفت که برای سومین بار دستگاه برتر در بخش تولید ساخت باراول شده گفته بود: بیش از ۶۳ قرارداد تولید بار اول در شرکت‌های اصلی و تابع وزارت نفت با ۵۲ شرکت دانش‌بنیان به ارزش بیش از ۹۲ میلیون دلار امضا شده که نشان‌دهنده جهش بیش از پنج برابری ارزش قراردادهای ساخت بار اول در دولت سیزدهم بوده و صرفه‌جویی ارزی ۴۰۰ میلیون دلاری را به‌دنبال داشته است.

همچنین، مقدار خرید محصول‌های دانش‌بنیانی در صنعت نفت شامل ساخت تجهیزات و خدمات بیش از یک هزار قرارداد است که ارزش مجموع این قراردادها ۵۰۰ میلیون دلار و ۱۳.۵ هزار میلیارد تومان بوده است. از مجموع این قراردادها، ۲۱۷ طرح به ارزش ۲۷۳ میلیون دلار و ۳.۶ هزار میلیارد تومان مربوط به شرکت ملی نفت ایران، ۲۲۱ طرح به ارزش ۱۷ میلیون دلار و ۳.۹ هزار میلیارد تومان مربوط به شرکت ملی گاز ایران، ۴۱۰ طرح به ارزش ۱۷۶ میلیون دلار و ۲.۴ هزار میلیارد تومان مربوط به شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران و ۱۵۴ طرح به ارزش ۳۴ میلیون دلار و ۳.۴ هزار میلیارد تومان مربوط به شرکت ملی صنایع پتروشیمی است.

از دیگر اقدام‌های ارزشمند در صنعت نفت برای ورود شرکت‌های دانش‌بنیان به بدنه این صنعت، واگذاری چاه‌های کم‌بازده و بسته به این شرکت‌هاست که تاکنون ۳۰ حلقه چاه در قالب ۱۲ قرارداد به شرکت‌های دانش‌بنیان واگذار شده است.

همچنین، نزدیک به ۸۰۰ قلم کالا و تجهیزات صنعت نفت با عنوان نیازهای فناورانه این صنعت روی سایت معاونت مهندسی بارگذاری شده است و شرکت‌هایی که تمایل دارند برای طراحی ساخت تجهیزات مورد نیاز صنعت نفت فعالیت داشته باشند، می‌توانند پیشنهادهای خود را به وزارت نفت بازتاب دهند.

تمجید مسئولان و نمایندگان مجلس از وزارت نفت

عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه وزارت نفت قراردادهای خوبی در داخل و دانش‌بنیان‌ها امضا کرده است، گفته بود: وزارت نفت برترین وزارتخانه‌ در استفاده از شرکت‌های دانش‌بنیان در سال ۱۴۰۲ بود.

هادی بیگی‌نژاد در گفت‌وگو با خبرنگار شانا، به موفقیت‌های وزارت نفت در سال ۱۴۰۲ به‌ویژه استفاده از توانمندی‌های شرکت‌های دانش‌بنیان اشاره و اظهار کرد: وزارت نفت در این مدت قراردادهای خوبی در بخش داخلی و دانش‌بنیان‌ها و هم در بخش خارجی و کشورهای همسایه امضا کرده است که در آینده چشم‌انداز خوبی را برای صنعت نفت و گاز کشور رقم خواهد زد.

دولت با این رویکرد نه‌تنها درآمدزایی ارزی خود را بهبود بخشیده است، بلکه در حقیقت علم و دانش فنی را نیز در این کشورها توسعه داد.

شهباز حسن‌پور بیگلری عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی نیز در این باره معتقد است: حضور بی‌نظیر شرکت‌های دانش‌بنیان در نمایشگاه نفت بیانگر اعتماد به داخلی‌ها و معطل‌نماندن برای خارجی‌هاست.

جواد مشایخ معاون توسعه اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری نیز در این باره معتقد است: ظرفیت‌ها و زمینه‌های بسیار خوبی در صنعت نفت و گاز وجود دارد که شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند به آن ورود کنند و خوشبختانه این مهم در صنعت نفت رخ داده است.

معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهوری نیز چندی پیش خبرداد که وزارت نفت برای سومین سال پیاپی رتبه نخست تولید بار اول کالاهای راهبردی را کسب کرده است. او گفته بود: ایجاد بازار واقعی و پایدار برای شرکت‌های دانش‌بنیان از نظر ما مهم‌ترین حمایت از این‌گونه شرکت‌هاست که خوشبختانه وزارت نفت رتبه نخست را در این زمینه دارد.

۱.۵ میلیارد صرفه جویی با دانش بنیان ها

روح‌الله دهقانی فیروزآبادی در نشست هیئت دولت نیز در هفته پیش با اشاره به همت وزارت نفت در توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان گفته‌: در دولت مردمی، همکاری صنعت نفت با شرکت‌های دانش‌بنیان از ۱۵۰ شرکت به ۷۰۰ شرکت افزایش یافته و با اجرای تنها ۶۰درصد از توافق‌ها میان این وزارتخانه با شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان تاکنون، بیش از یک‌ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار صرفه‌جویی ارزی برای کشور حاصل شده است.

وی با یادآوری اینکه در دولت‌های قبل گرفتن پروژه از وزارت نفت خود یک پروژه برای شرکت‌های دانش‌بنیان به‌ شمار می‌آمد، گفت: امروز شاهد تحول بحث کمیت و کیفیت شرکت‌های دانش‌بنیان و اعتماد به آن‌ها هستیم. این معاونت طی دو سال‌ و نیم اخیر ۲۵۰ مجوز تولید بار اول به وزارت نفت داد که تاکنون ۱۱۰ عدد از آن‌ها به مرحله ساخت رسیده است.

او وزیر نفت را زمینه‌ساز دانش‌بنیان‌شدن صنعت نفت در ۲ سال اخیر معرفی کرده است.

نگاهی به تعامل برخی شرکت های زیر مجموعه نفت با دانش بنیان ها در سال جاری

در ادامه به برخی از همکاری های شرکت های تابعه وزارت نفت با شرکت های دانش بنیان که در سال جهش تولید و در یک هفته اخیر به قرارداد و یا تفاهم نامه رسیده اند اشاره می کنیم.

*شرکت نفت فلات قاره ایران ۱۳ قرارداد و تفاهم‌نامه پژوهشی و فناوری با ۹ مرکز دانشگاهی، پژوهشگاهی و شرکت‌های دانش‌بنیان به ارزش ۵۲۳ میلیارد ریال امضا کرد. این قراردادها در زمینه تولید بار اول محصولات مورد نیاز صنعت نفت و انجام مطالعات توسعه‌ای میدان‌ها و به‌کارگیری هوش مصنوعی در بهینه‌سازی عملیات حفاری و نیز مطالعات پتروفیزیک در مجموع به ارزش ۵۲۳ میلیارد ریال بوده اند.

*مدیر مخابرات شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران نیز از امضای ۲ قرارداد مخابراتی با شرکت‌های دانش‌بنیان به ارزش بیش از ۵۰ میلیارد ریال خبر داد. قرارداد و بهره‌وری از ۲۶ لینک رادیو PDH به ارزش حدود ۳۱ میلیارد ریال و امضای قرارداد و بهره‌وری از ۳۴ دستگاه تقویت‌کننده فیبر نوری به ارزش حدود ۲۰ میلیون ریال، از قراردادهایی هستند که در مدیریت مخابرات با شرکت‌های دانش‌بنیان امضا شده است. سلیمانی از برنامه‌ریزی این شرکت برای پوشش بیش از ۹۰درصدی ارتباطات از طریق شبکه فیبر نوری خبر داد و افزود: در مسیر مراکز انتقال نفت مغانک _ ورسک ۸۳ کیلومتر فیبر نوری خریداری و اجرا شده و بقیه مسیر تا مرکز منطقه شمال (ساری) نیز در حال اجراست.

*اکبر زمانیان، رئیس پردیس پژوهش و توسعه صنایع پایین‌دستی پژوهشگاه صنعت نفت، نیز هفته پیش از به ثمر نشستن قرارداد با شرکت پترو ساخت خبرداد که با هدف توسعه و تولید تجاری ۱۰ قلم روغن و گریس خاص سنتزی وارداتی امضا شده بود.

* تفاهم‌نامه مهار ۶ مشعل در عسلویه به ارزش ۴۰ میلیون دلار بین سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس و یک شرکت دانش‌بنیان امضا شد.این تفاهم‌نامه نقش بسیار موثر در کاهش آلودگی هوا، آب و خاکِ شهرستان عسلویه دارد. مهدوی، مدیرعامل شرکت توسعه انرژی سبز آپام، با اشاره به اهمیت این تفاهم‌نامه گفت: قرار است حدود ۱۰ مشعل از پالایشگاه‌های پارس جنوبی که گازهای زیادی هم می‌سوزانند به بخش خصوصی واگذار شود که تعداد ۶ مشعل به شرکت ما واگذار شده است.

* مدیرعامل مجتمع گاز پارس جنوبی بزرگ‌ترین قرارداد ساخت بار اول را با شرکت دانش بنیان توسعه ماشین ایرسا امضا کرد. احمد باهوش از قرارداد طراحی و ساخت گیربکس‌های دور متغیر با شرکت توسعه ماشین ایرسا به ارزش حدود ۱۷ میلیون یورو به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین قراردادهای شرکت ملی گاز ایران خبر داد.مدیرعامل مجتمع گاز پارس جنوبی ادامه داد: این پیمان ۳۶ ماهه است و با انجام این طرح گامی بزرگ به‌منظور تولید پایدار گاز در مجتمع گاز پارس جنوبی برداشته خواهد شد.

مجتمع گاز پارس جنوبی دو قرارداد دیگر نیز با شرکت‌های فعال دانش‌بنیان و بار اول امضا کرده که به‌منظور ساخت و خرید چک ولو به مدت ۶ ماه امضا شد.شرکت صنایع ابزار دقیق نفت برای نخستین بار در کشور موفق به دستیابی فناوری ساخت چک ولو شده است و اکنون مراحل طراحی، ساخت، آزمون هیدرواستاتیک و شبیه‌سازی هیدرودینامیکی این تجهیز انجام، نهایی و از سوی منطقه ۲ عملیات انتقال گاز تایید شده است.

* رئیس پژوهش و فناوری شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب نیز از امضای ۷ قرارداد تولید بار اول از سوی این شرکت خبر داد. محمد گلستان‌باغ با بیان اینکه مجوز امضای ۷ قرارداد تولید بار اول به ارزش ۸۰۰ میلیارد تومان از سوی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری صادر شده است، گفت: با امضای این قراردادها مجموع قراردادهای تولید بار اول مناطق نفت‌خیز جنوب به رقمی حدود هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان می‌رسد. به گفته گلستان باغ در دو ماه نخست امسال تعداد ۸ قرارداد پژوهشی به ارزش حدودا ۳۵ میلیارد تومان امضا شده و ۸ بسته قرارداد پژوهشی نیز به ارزش حدودی ۷۰ میلیارد تومان با مراکز دانشگاهی، پژوهشی و دانش‌بنیان در دست اقدام قرار دارد که برنامه‌ریزی لازم برای امضای این قراردادها در خردادماه امسال انجام شده است.

دانش بنیان ها از نمایشگاه نفت با دستان پر برگشتند

رویکرد توجه به شرکت های دانش بنیان باعث شد تا در نمایشگاه ۱۱ قرارداد و موافقت‌نامه به امضا برسد . اوجی وزیر نفت در این مراسم بار دیگر یادآور شد که درهای وزارت نفت را به روی شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی باز کرده‌ایم.

چگنی مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران نیزبا اشاره به حمایت شرکت ملی گاز ایران از شرکت‌های دانش‌بنیان، گفت: حمایت از دانش‌بنیان‌ها جزو وظایف ذاتی ماست، به همین دلیل با معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری به مبلغ ۱۵۰ میلیون دلار برای قرارداد ساخت بار اول با شرکت‌های دانش‌بنیان و ۶۰۰ میلیون دلار اعتبار معادل ارزی تقاهم‌نامه امضا کردیم تا این معاونت برای امضای قرارداد ساخت بار اول در حوزه تقاضاهای راهبردی و کسب‌وکارهای فناورانه نوپا دانش‌بنیان‌های صاحب صلاحیت اقدام کند.