۶ میلیارد دلار فولادسازان زیر تیغ تیز ناترازی انرژی

زینب غضنفری

این روزها بحث داغ صنایع کشور به خصوص صنعت فولاد «ناترازی انرژی» است که سبب خاموشی ۸۰ درصد از ظرفیت صنعت فولاد کشور شده است؛ معضلی که از سالیان گذشته به موجب سوء مدیریت دولتی آغاز شده و اکنون به اوج خود رسیده و قطعا در صورتی که به همین منوال پیش رود، در سال آتی و پس از آن اوضاع به مراتب وخیم‌تر از اکنون خواهد بود.

به گزارش عصراقتصاد، ناترازی انرژی به حدی رسیده که نیاز به سرمایه‌گذاری‌ بسیار سنگین دارد و اگر انجام نشود، میزان ناترازی هر سال بیشتر از قبل خواهد شد. در سال گذشته قطعی برق از تیر ماه آغاز شد اما؛ خرداد ماه سال جاری شروع خاموشی صنایع بود.

در سال‌های گذشته دولت جهت کنترل هزینه‌ها، با قیمت گذاری دستوری درصنعت برق، جذابیت سرمایه گذاری در این حوزه را از بین برد و دیگر سرمایه گذاری در حوزه برق و نیروگاه برای بخش خصوصی توجیه اقتصادی ندارد. به همین جهت است که اکنون با افزایش واحدهای صنعتی و افزوده شدن ظرفیت تولید شرکت‌ها و راه اندازی خطوط جدید، دیگر ظرفیت نیروگاه‌های چندین سال قبل جوابگوی تقاضای کنونی نیست.

با یک برآورد کوچک سرانگشتی می‌توان تخمین زد که از سال ۱۳۹۹ که ناترازی انرژی قوت گرفت و دولت چاره‌ای جز خاموشی کارخانه‌ها نیافت، تا به امروز بالغ بر ۲۴۰ هزار میلیارد تومان معادل ۶ میلیارد دلار زیان ناشی از عدم النفع تولید به اقتصاد کشور وارد شده است.

خاموشی صنعت فولاد به عنوان یکی از صنایع ارزآور، خسارات زیادی را متوجه کشور می‌کند و صنعت فولاد که در سال گذشته ۸ میلیارد دلار ارزآوری داشت، با خاموشی‌های سنگین سال جاری، شرایط بغرنج خواهد شد و ضمن کاهش ارزآوری، بازارهای صادراتی شرکت‌ها نیز تهدید می‌شود و ممکن است گوی رقابت را به سایر شرکت‌ها ببازند.

دولت در حالی در بحث ناترازی انرژی به سرعت و دروهله اول به سراغ فولادسازان می‌رود که بیش از سایر صنایع از این بابت پرداخت می‌کنند؛ به عنوان مثال نرخ پرداختی فولادی‌ها ۱۰ برابر سیمانی‌ها است. مطابق اعلام وزارت نیرو، ناترازی‌ برق از ۱۳ هزار مگاوات در سال ۱۴۰۲ به ۱۵ هزار مگاوات در سال جاری افزایش یافته و در حالی صنعت فولاد در صدر لیست خاموشی‌ها قرار دارد که تنها ۷ درصد از انرژی الکتریکی کشور را مصرف می‌کند. این صنعت یکی ازصنایع ارزآور،سودآور و اشتغال‌آفرین است و در توسعه اقتصادی و صنعتی کشور نقش بسزایی ایفا می‌کند.

از سوی دیگر، با شدت گرفتن کمبود برق دولت فولادسازان را مجاب کرد که خود اقدام به راه اندازی نیروگاه جهت تامین انرژی مورد نیاز خود کنند اما؛ درست در زمانی که نوبت به بهره‌برداری تولیدکنندگان از نیروگاه‌های خود رسید،دولت دست روی آن گذاشت و برق نیروگاه‌های خودتامین نیز مطابق با تفاهم‌نامه به آن‌ها داده نمی‌شود و میزان کمتری در اختیارشان قرار گرفت.

براین اساس، قرار برآن بود که دولت دو برابر آن میزان که شرکت‌ها برق به شبکه سراسری تزریق می‌کنند، برق دریافت کنند اما؛ در عمل به شرکتی همچون فولاد مبارکه اصفهان به همان میزان که برق در اختیار دولت قرار داد، برق دریافت کرد.

به عنوان مثال، طبق توافقات قرار بر آن بود به همان میزان که شرکت فولاد مبارکه اصفهان انرژی الکتریکی تولید و به شبکه برق تزریق می‌کند، از شبکه سراسری برق تحویل بگیرد اما؛ با اوج‌گیری مصرف انرژی تقریبا برقی از شبکه سراسری به این شرکت اختصاص نیافت و نسبت به سال قبل اعمال محدودیت‌ها به فولاد مبارکه افزایش داشته و خاموشی‌ها به بزرگترین واحد فولادسازی کشور سرایت کرد.

این در حالی است که صنعت فولاد جزء معدود بخش‌های اقتصادی کشور است که طبق سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ پیش رفته و هم اکنون جزو ۱۰ تولیدکننده برتر فولاد در جهان محسوب می‌شود اما؛ ناترازی انرژی در صنعت فولاد عدم‌النفع‌های بسیار سنگین را به شرکت‌ها تحمیل کرده که در صورت عدم سرمایه‌گذاری مناسب، آینده روشنی در انتظار فولادسازان نخواهد بود. در واقع، زمانی سرمایه گذاری در صنعت فولاد به دلیل هزینه پایین تولید، توجیه اقتصادی داشت اما؛ اکنون با وضعیت کنونی و خاموشی‌های گسترده سرمایه گذاری در این حوزه چندان منطقی نیست و با افزایش هزینه‌ها، فولاد تولید ایران مزیت خود را نسبت به سایر فولادسازان جهان از دست می‌دهد.

صنعت فولاد که سالیان اخیر از شدت بار منفی تحریم‌ها کاست و بخشی از نیاز مردم و صنایع را در تمام حوزه‌ها تامین کرد، حال در نبود برق در وضعیت اسفناکی قرار گرفته و در نبود برق چراغ‌های این صنعت خاموش شده است. از این نکته نیز نباید غافل شد که عدم پاسخ به تقاضا در بازار فولاد، موج افزایش قیمت در محصولاتی همچون میلگرد و آهن آلات ایجاد می‌کند و این موج به سایر حوزه‌ها نیز سرایت می‌کند و در کنار آن، عدم تولید شرکت‌ها منجر به کاهش درآمدها می‌شود و مشکلاتی در زمینه سرمایه در گردش و نقدینگی برای تولیدکنندگان ایجاد می‌کند که این موضوع دامن کارگران و کارکنان صنایع را نیز می‌گیرد.

شرکت فولاد مبارکه اصفهان به عنوان بزرگترین فولادساز غرب آسیا و منطقه نیز با چالش بزرگی در این زمینه مواجه است؛ در نتیجه عدم تامین انرژی و قطعی برق و محدودیت های ناشی از آن، در ماه‌های خرداد و تیر سال جاری بالغ بر ۲۵۰ هزار تن تولید از دست رفت و عدم النفع زیادی را تاکنون به این فولادساز تحمیل کرده است.