افزایش تولید یا فروپاشی ائتلاف؟

ائتلاف اوپک پلاس، که سال‌ها به عنوان یکی از تأثیرگذارترین نهادهای تنظیم‌کننده بازار نفت جهان شناخته می‌شد، این روزها با چالش‌ مواجه شده است.

اختلافات داخلی بر سر پایبندی به سهمیه‌های تولید، پیشنهاد تسریع افزایش تولید، و موضع‌گیری‌های متضاد اعضا، آینده این ائتلاف را با ابهام مواجه کرده است. در این میان، اظهارات اخیر وزیر انرژی قزاقستان مبنی بر اولویت‌دادن منافع ملی بر توافق‌های اوپک پلاس، زنگ خطری برای آغاز یک جنگ قیمتی جدید در بازار نفت به صدا درآورده است.

به گزارش عصراقتصاد، چندین عضو اوپک پلاس پیشنهاد کرده‌اند که افزایش تولید نفت در ماه ژوئن، مشابه ماه مه، تسریع شود. این در حالی است که پایبندی به سهمیه‌های تولیدی همواره یکی از چالش‌های اصلی این ائتلاف بوده و برخی کشورها مانند عراق و قزاقستان به طور مداوم بیش از سقف تعیین‌شده تولید داشته‌اند.

تصمیم غیرمنتظره اوپک پلاس برای افزایش تولید به میزان ۴۱۱ هزار بشکه در روز در ماه مه (سه برابر بیشتر از برنامه اولیه) باعث کاهش قیمت نفت در آوریل به پایین‌ترین سطح چهار سال اخیر شد. این اقدام عمدتاً تحت تأثیر فشارهای آمریکا برای کاهش قیمت نفت انجام شد، به‌ویژه آنکه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، بارها از اوپک خواسته بود تا برای کاهش قیمت‌ها اقدام کند.

با این حال، افزایش تولید نه‌تنها نتوانسته اختلافات داخلی را کاهش دهد، بلکه به نظر می‌رسد شکاف میان اعضا را عمیق‌تر کرده است. برخی کشورها مانند روسیه ترجیح می‌دهند به افزایش تولید ۱۳۵ هزار بشکه‌ای در روز پایبند باشند، در حالی که عربستان سعودی و متحدانش خواستار افزایش سریع‌تر تولید هستند.

قزاقستان؛ نقطه آغاز فروپاشی ائتلاف؟

اظهارات اخیر ارلان آکنژنوف، وزیر انرژی قزاقستان، نشان‌دهنده یک چالش جدی برای انسجام اوپک پلاس است. وی به صراحت اعلام کرد که قزاقستان منافع ملی خود را بر تصمیمات اوپک پلاس مقدم می‌داند و قصد ندارد میادین نفتی خود را تعطیل کند. این موضع‌گیری می‌تواند نشانه‌ای از خروج غیررسمی قزاقستان از این ائتلاف باشد.

قزاقستان در ماه مارس ۲۰۲۴ به طور متوسط ۱.۸۵ میلیون بشکه نفت در روز تولید کرده که بالاتر از سقف تعیین‌شده (۱.۷۴ میلیون بشکه) است. این کشور استدلال می‌کند که کاهش تولید به اقتصاد آن آسیب می‌زند و توانایی کنترل شرکت‌های نفتی مستقل در قلمرو خود را ندارد.

این سرپیچی علنی می‌تواند سایر اعضا مانند عراق و امارات را نیز به تجدید نظر در پایبندی به توافق‌ها ترغیب کند. اگر این روند ادامه یابد، ممکن است اوپک پلاس با یک بحران انسجام مواجه شود که در نهایت به افزایش عرضه و سقوط بیشتر قیمت‌ها منجر خواهد شد.

عربستان سعودی در آستانه یک جنگ قیمتی خطرناک

از سوی دیگر، عربستان سعودی، به عنوان رهبر غیررسمی اوپک پلاس، همواره تلاش کرده است تا با اعمال انضباط تولیدی، قیمت نفت را در محدوده ۷۰ تا ۹۰ دلار در هر بشکه حفظ کند. با این حال، سرپیچی برخی اعضا و فشارهای خارجی (به‌ویژه از سوی آمریکا)، ریاض را در موقعیت دشواری قرار داده است.

در واکنش به این شرایط، عربستان دو اقدام کلیدی انجام داده است: کاهش قیمت نفت برای خریداران آسیایی به پایین‌ترین سطح چهار ماه اخیر، که به عنوان یک هشدار به سایر تولیدکنندگان تفسیر شد و پیشنهاد تسریع افزایش تولید در ماه‌های آینده برای تحت فشار قرار دادن کشورهای متخلف.

این اقدامات نشان می‌دهد که عربستان ممکن است به سمت یک جنگ قیمتی حرکت کند، همان‌طور که در سال ۲۰۱۴ برای مقابله با رشد تولید شیل آمریکا این کار را انجام داد. در آن زمان، عربستان با افزایش تولید و کاهش قیمت‌ها، بسیاری از رقبا را از بازار خارج کرد. اما این استراتژی همواره پرخطر است، چرا که می‌تواند به درآمدهای نفتی خود عربستان نیز آسیب بزند.

سناریوهای پیش‌روی بازار نفت

اگر اوپک پلاس به افزایش تولید در ژوئن ادامه دهد، ممکن است قیمت نفت به زیر ۶۰ دلار در هر بشکه سقوط کند، به‌ویژه با توجه به رکود اقتصادی جهانی و جنگ تجاری چین و آمریکا.

در صورت خروج رسمی یا عملی قزاقستان، سایر کشورها نیز ممکن است از توافق‌ها فاصله بگیرند و این به معنای پایان کارایی اوپک پلاس خواهد بود.

همچنین عربستان و روسیه ممکن است با تشکیل یک ائتلاف محدودتر، تلاش کنند تا کنترل بهتری بر بازار داشته باشند.

آینده مبهم اوپک پلاس و بازار نفت

ائتلاف اوپک پلاس در یک دوره بحرانی قرار دارد. از یک سو، فشارهای خارجی (به‌ویژه از سوی آمریکا) و از سوی دیگر، اختلافات داخلی بر سر پایبندی به سهمیه‌ها، آینده این گروه را با تردید مواجه کرده است.

اظهارات قزاقستان و تمایل برخی اعضا به افزایش تولید، می‌تواند آغازگر یک جنگ قیمتی باشد که هم برای تولیدکنندگان و هم برای اقتصاد جهانی پیامدهای سنگینی خواهد داشت.

در چنین شرایطی، تصمیمات اوپک پلاس در هفته‌های آینده نه‌تنها بر قیمت نفت، بلکه بر ثبات سیاسی و اقتصادی بسیاری از کشورهای نفتی تأثیر خواهد گذاشت. آیا عربستان می‌تواند نظم را به ائتلاف بازگرداند، یا شاهد فروپاشی تدریجی این نهاد خواهیم بود؟