مطالبه و امیدِ بخش خصوصی در قاب بیست و نهم

مسعود شریعت زاده؛ مدیر مسئول

بیست و نهمین نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی ایران در حالی گشایش می‌یابد که صنعت نفت و گاز کشور در نقطه‌ی عطفی تاریخی قرار دارد. از یک سو، نیاز مبرم به سرمایه‌گذاری برای حفظ و افزایش توان تولید، ارتقای فناوری و توسعه میادین مشترک، واقعیتی انکار ناپذیر است.

از سوی دیگر، تحولات جهانی در حوزه انرژی، فشارهای زیست‌محیطی و رقابت فزاینده در بازارهای جهانی، ضرورت تحول و نوآوری در این صنعت استراتژیک را دوچندان کرده است. در این میان، بخش خصوصی ایران، با وجود تمام موانع و چالش‌ها، آماده‌ی ایفای نقشی پررنگ‌تر در این عرصه حیاتی است و به بیست و نهمین نمایشگاه نفت به چشم فرصتی برای طرح مطالبات و ترسیم افق‌های جدید می‌نگرد.

نمایشگاه نفت ایران، با پیشینه‌ای نزدیک به سه دهه، همواره بیش از یک رویداد صرفاً تجاری بوده است. از نخستین دوره در دهه ۱۳۷۰ که با هدف بومی‌سازی و معرفی توان داخلی آغاز به کار کرد، تا امروز که به یکی از بزرگترین گردهمایی‌های صنعتی در منطقه تبدیل شده، این نمایشگاه آیینه‌ای از فراز و فرودهای صنعت نفت کشور بوده است. در سال‌های تحریم، این نمایشگاه به سنگری برای نمایش مقاومت و خودکفایی داخلی تبدیل شد، جایی که شرکت‌های ایرانی توانمندی‌های خود را در تأمین بیش از ۸۰ درصد نیازهای صنعت به نمایش گذاشتند. اما همزمان، غیبت پررنگ برندهای بزرگ جهانی، سایه‌ای از انزوا را بر این رویداد انداخته بود.

امروز، در شرایطی که زمزمه‌های تحول در فضای بین‌المللی به گوش می‌رسد و نیاز داخلی به سرمایه‌گذاری به اوج خود رسیده است، بخش خصوصی فعال در صنعت نفت، گاز و پتروشیمی انتظارات مشخصی از مسئولان و از این نمایشگاه دارد. نیاز به سرمایه‌گذاری حدود ۲۰۰ میلیارد دلاری در بخش‌های بالادست و پایین‌دست، نه یک تخمین، بلکه یک ضرورت حیاتی برای جلوگیری از افت بیشتر تولید و جبران عقب‌ماندگی‌هاست. افت ضریب برداشت از میادین نفتی ما در مقایسه با میانگین جهانی و منطقه‌ای، کسری گاز در فصول سرد،و جلو افتادن برداشت همسایگان در میادین مشترک شاهدی بر این مدعاست. بخش خصوصی، با مشاهده این نیاز و نیز با آگاهی از پتانسیل بالای سوددهی سرمایه‌گذاری در این حوزه ، انگیزه‌ی بالایی برای مشارکت و حتی در قالب مشارکت با شرکت های خارجی را دارد به شرطی که موانع برداشته شوند.

موانعی که بخش خصوصی را آزار می‌دهد، عمدتاً ریشه در بوروکراسی پیچیده و زمان‌بر اداری، عدم شفافیت و ثبات در قوانین و مقررات، و چالش‌های تأمین مالی دارد. حتی با بازنگری‌های صورت‌گرفته در مدل‌های قراردادی و وعده تسریع فرآیندها، همچنان نگرانی‌ها در خصوص طولانی بودن پروسه امضای قراردادها و تغییرات یک‌شبه در قوانین، پابرجاست. بخش خصوصی نیازمند تضمین امنیت سرمایه‌گذاری است؛ نیازمند چارچوبی پایدار که ریسک‌های غیرقابل پیش‌بینی را به حداقل برساند و اجازه دهد با اطمینان خاطر منابع مالی خود و شرکای احتمالی (اعم از داخلی یا خارجی) را بسیج کند.

در اینجاست که نقش بیست و نهمین نمایشگاه نفت برجسته می‌شود. این نمایشگاه نه تنها ویترینی برای نمایش دستاوردها و توانمندی‌های داخلی و خارجی است، بلکه بستری بی‌نظیر برای گفت‌وگوی مستقیم میان بخش خصوصی و مسئولان عالی‌رتبه وزارت نفت و سایر نهادهای ذیربط فراهم می‌کند. بخش خصوصی باید بتواند در این فضا، انتظارات و چالش‌های خود را بی‌واسطه مطرح کند و پاسخ‌های روشن و راه‌حل‌های عملیاتی را مطالبه نماید. فرصت‌های شبکه‌سازی با شرکت‌های خارجی حاضر در نمایشگاه نیز می‌تواند به شناسایی شرکای بالقوه و تسهیل جذب سرمایه‌های خارجی کمک کند؛ مشروط بر اینکه چارچوب‌های قانونی و قراردادی مشوق و تضمین‌کننده باشند.

کوتاه سخن آنکه از نگاه بخش خصوصی، نمایشگاه امسال با توجه به تعداد بالای شرکت‌کنندگان داخلی و خارجی و هم‌زمانی با تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی، پتانسیل تبدیل شدن به نقطه عطفی در مسیر توسعه این صنعت را دارد. اما این پتانسیل تنها زمانی محقق خواهد شد که صدای بخش خصوصی شنیده شود، موانع ساختاری برطرف گردد و فضای کسب‌وکار به گونه‌ای متحول شود که سرمایه‌گذاری در صنعت نفت، گاز و پتروشیمی ایران، چه برای فعالان داخلی و چه برای شرکای خارجی، نه تنها جذاب، بلکه امن و قابل پیش‌بینی باشد.