فولاد مبارکه الگوی مصرف بهینه انرژی در صنعت فولاد
زینب غضنفری
یکی از چالش‌های اصلی در دنیای امروز که تولید جایگاه ویژه‌ای دارد، نیاز روزافزون به انرژی به خصوص در صنایع سنگین مانند آهن و فولاد است. کشور در دوران بی آبی به سر می‌برد و عدم بارش کافی باران و عدم مدیریت صحیح مصرف آب در مصارف صنعتی سبب تشدید بحران بی آبی شده است.
به گزارش عصراقتصاد، صنعت فولاد به عنوان یکی از صنایع بزرگ و استراتژیک کشور، جزو بخش‌هایی به شمار می‌رود که آب‌بری بالایی دارد و برخی شرکت‌ها به واسطه جانمایی جغرافیایی اشتباه، با چالش کمبود خوراک آب و افزایش هزینه‌های تامین انرژی مواجه هستند.
در روزگاری که با بحران کم آبی مواجه هستیم و اکثر صنایع برای انجام امورات جاری خود به آب نیاز دارند، هدر رفت آب در صنایع می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر اقتصاد، زندگی اجتماعی و محیط زیست داشته باشد.
براساس گزارش‌ها و آمارها، آب در صنایع مواد شیمیایی بین ۶.۸ تا ۸.۷ درصد و در حوزه فلزات پایه بین ۳.۳ تا ۵.۰ درصد از هزینه‌ها را شامل می‌شود که بیانگر تاثیر قابل توجه هزینه آب بر فعالیت اقتصادی بنگاه‌ها است.
بحران کم‌آبی و انرژی به یکی از جدی‌ترین چالش‌های صنایع سنگین به‌ویژه فولاد تبدیل شده و مصرف بالای آب در کنار عقب‌ماندگی فناوری، فشار مضاعفی بر تولید و اقتصاد کشور وارد کرده است.
مصرف آب در صنعت فولاد ایران بالغ بر ۸۹ میلیون متر مکعب است که معادل ۷ درصد کل آب صنعتی مصرفی در ایران است. برآوردها حاکی از آن است که هدر رفت آب در صنایع می‌تواند تا ۳۰ درصد مصرف کل آب را شامل شود.
بدین ترتیب، می‌توان گفت مصرف بالا و نرخ بازیابی پایین آب از مهمترین چالش‌های کنونی صنعت فولاد کشور محسوب می‌شود که یکی از دلایل آن عقب ماندن از تکنولوژی روز دنیا در نتیجه تحریم‌ها است.
میزان مصرف آب به ازای تولید هر تن فولاد در صنایع فولادی هند حدود ۳.۵ متر مکعب است، در حالی که با فناوری‌های روز مصرف آب ۱.۵ متر مکعب کاهش یافته است.
به طور کلی، مصرف آب در صنعت فولاد به چندین عامل از جمله تکنولوژی وابسته است و شرکت‌هایی که از روش کوره بلند برای تولید فولاد استفاده می‌کنند، آب بسیار زیادی جهت خنک‌سازی کوره شمش‌های فولادی مصرف می‌کنند اما؛ در روش کوره‌های قوس الکتریکی مصرف آب به طور چشم‌گیری کاهش می‌یابد.
تخمین زده می‌شود بیش از ۱۰ درصد از کل آب مصرفی در صنایع فولاد به صورت بخار از دست می‌رود و این میزان در کارخانه‌ها با تکنولوژی قدیمی‌بیشتر است.
داستان در شرکت‌های بزرگی همچون فولاد مبارکه اصفهان که در جمع بزرگان این صنعت در جهان قرار دارد، متفاوت است.
شرکت فولاد مبارکه که طیف گسترده‌ای از محصولات فولادی در حجم بالا را تولید و عرضه می‌کند، طرح‌ها و استراتژی‌های جامعی برای مدیریت منابع اتخاذ می‌کند.
یکی از مهمترین اقدامات این شرکت در مدیریت مصرف آب، اجرای پروژه‌های تصفیه پساب شهری و صنعتی است و با جمع‌آوری پساب شهرهای اطراف کارخانه، بخشی از نیاز آبی خود را تامین می‌کند و بدین شکل پساب مصرفی سایرین را پس از تصفیه، جهت تولیدات خود مجددا وارد چرخه مصرف می‌کند.
بزرگترین فولادساز غرب آسیا، در سال ۱۴۰۳ بالغ بر ۳۶۸ میلیارد تومان صرف فعالیت‌های تحقیق و توسعه کرده تا مدیریت مصرف انرژی و آب به بهترین شکل ممکن انجام و اجرا شود.
در شرکت‌های زیرمجموعه و پروژه‌های در دست اجرا و ساخت، تاکید بر ایجاد زیرساخت‌ها و ساخت کارخانه به نحوی است که فرایند تولید با حداقل مصرف آب انجام گیرد و انرژی مورد نیاز نیز از منابع تجدیدپذیر تامین شود.
در واقع، حرکت روی خط تکنولوژی و فناوری روز دنیا یکی از خطوط برنامه‌های شرکت فولاد مبارکه است و در دنیای امروز که هوش مصنوعی قدرت گرفته، استفاده از آن جهت کاهش مصرف انرژی را در پیش گرفته است.
این فناوری با تحلیل و پیش‌بینی الگوهای مصرف و بر اساس داده‌های محیطی، رفتار سیستم‌ها را بررسی و پیشنهادهایی جهت بهینه‌سازی مصرف آب ارائه می‌دهد.
در حوزه بازیافت، این فولادساز از سامانه مرکزی استفاده می‌کند که همه سنسورهای مصرف گاز، برق و آب را به یک سیستم متصل کرده که بهره‌وری را افزایش و حجم ضایعات را کاهش می‌دهد.
فولاد مبارکه با سرمایه‌گذاری در بازچرخانی آب، انرژی‌های تجدیدپذیر و هوش مصنوعی، الگویی نوین از مدیریت پایدار منابع ارائه می‌دهد که می‌تواند مسیر آینده صنعت فولاد ایران را متحول کند.
همچنین، در پروژه فولاد سبز، اقدامات استراتژیک در بخش‌های هوا، آب، انرژی و پسماند اجرا شده و پسماندها طی فرایند چرخشی بازیافت می‌شوند که در نتیجه آن، وابستگی به منابع خام کاهش و انرژی کمتری مصرف می‌شود.
در مجموع می‌توان گفت که شرکت فولاد مبارکه اصفهان با تمرکز بر انرژی‌های تجدیدپذیر و بازچرخانی آب و استفاده از پسماند سایر بخش‌ها، چالش کمبود آب را مدیریت کرده و ساختار تولیدی خود را با مدیریت منابع تقویت کرده است. کاهش مصرف آب و انرژی به کنترل هزینه‌ها و افزایش سودآوری بنگاه‌های اقتصادی منجر می‌شود.
این شرکت با ترکیبی از فناوری، سرمایه‌گذاری و همکاری، الگویی برای مدیریت منابع در صنایع فولادی ارائه می‌دهد که نه تنها پایداری اقتصادی و تولید مستمر را دنبال بلکه به حفظ محیط زیست کمک می‌کند.
