تکیه بر دانش بومی و توسعه بازارهای نوظهور مهم‌ترین راهبرد پتروشیمی تبریز برای تاب‌آوری هوشمند است
روز ملی صادرات امسال در حالی فرا رسیده که سایه تحریم‌ها و احتمال فعال شدن مجدد مکانیزم ماشه، آزمونی تازه برای توان تاب‌آوری اقتصاد غیرنفتی کشور ایجاد کرده است.
در میانه این شرایط، نگاه‌ها بار دیگر به نقش صنایع پیشران از جمله پتروشیمی‌ها دوخته شده؛ بخش‌هایی که می‌توانند با تکیه بر دانش بومی، زیست فناوری صنعتی و نفوذ در بازارهای نوظهور، مسیر صادرات ایران را از وابستگی‌های سنتی جدا سازند.
در شرایطی که احیای مکانیزم ماشه بار دیگر سایه فشارهای جدید را بر صادرات غیرنفتی گسترانده، پتروشیمی تبریز رویکردی متفاوت پیش گرفته است؛ شرکتی که با اتکا به توان داخلی، صرفه‌جویی ۱۱۸۰ میلیارد ریالی در بومی‌سازی تجهیزات، و پیشرفت ۹۰ درصدی طرح زیست‌محیطی استفاده از پساب شهری، به الگویی از «تاب‌آوری هوشمند» در صنعت پتروشیمی تبدیل شده است.
در این گفت‌وگو، میراشرفی از راهبردهای شرکت برای خنثی‌سازی ریسک‌های بین‌المللی، حفظ پایداری صادرات، و تعادل بین بازار داخلی و خارجی سخن می‌گوید.
فعال شدن مکانیزم ماشه چه تأثیری بر حجم و مقاصد صادراتی محصولات پتروشیمی تبریز خواهد داشت؟ آیا شرکت برنامه‌ای برای تنوع بخشیدن به بازارهای هدف خود دارد؟
هرگونه تغییر در شرایط بین‌المللی می‌تواند چالش‌هایی در کوتاه‌مدت و بلندمدت ایجاد کند. با این حال، استراتژی اصلی ما بر پایه «انعطاف‌پذیری و تنوع‌بخشی» استوار است. ما همواره بازارهای هدف خود را تحلیل کرده و به‌دنبال توسعه حضور در بازارهای نوظهور و متنوع هستیم. تمرکز بر کیفیت پایدار محصولات و پایبندی به تعهدات، اعتماد مشتریان در سراسر جهان را جلب کرده و این سرمایه اجتماعی بزرگ‌ترین پشتوانه ما برای عبور از شرایط گذرا خواهد بود.
پتروشیمی تبریز چه راهکارهایی برای مدیریت ریسک‌های ناشی از تحریم‌ها در نظر گرفته است؟ آیا تمهیدات خاصی برای کاهش اثرات آن اندیشیده شده است؟
تجربه سال‌های گذشته به ما آموخته که این شرایط می‌تواند به فرصتی برای بومی‌سازی، خوداتکایی و توسعه بازارهای جدید تبدیل شود. راهکار ما چند محور اصلی دارد که از آن جمله می‌توان به توسعه همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان و سازندگان داخلی اشاره کرد.
همواره بازارهای هدف خود را تحلیل کرده و به‌دنبال توسعه حضور در بازارهای نوظهور و متنوع هستیم. تمرکز بر کیفیت پایدار محصولات و پایبندی به تعهدات، اعتماد مشتریان در سراسر جهان را جلب کرده و این سرمایه اجتماعی بزرگ‌ترین پشتوانه ما برای عبور از شرایط گذرا خواهد بود
در دو سال اخیر با همکاری ۶۰ شرکت دانش‌بنیان، بیش از ۸۰ پروژه ساخت قطعات و تجهیزات حیاتی را با موفقیت به انجام رسانده‌ایم که علاوه بر کاهش وابستگی، موجب صرفه‌جویی بیش از ۱۱۸۰ میلیارد ریالی شده است. همچنین با بهره‌گیری از تقویت دیپلماسی اقتصادی، مسیرهای جدیدی را برای خود تعریف کرده‌ایم و به‌دنبال ایجاد و تحکیم روابط با طرف‌های مختلف تجاری هستیم.
با توجه به شرایط جدید، آیا پتروشیمی تبریز در تأمین مواد اولیه موردنیاز خود با چالش‌های جدیدی مواجه خواهد شد؟ چه برنامه‌هایی برای تضمین پایداری تأمین مواد اولیه وجود دارد؟
تأمین پایدار خوراک برای ما اولویت حیاتی است. خوشبختانه پتروشیمی تبریز با شبکه تأمین داخلی منسجم و همکاری نزدیک با شرکت‌های بالادستی، تا امروز خللی در تأمین خوراک نداشته است. با این حال، برای مدیریت ریسک، پروژه‌های بهینه‌سازی مصرف خوراک، بازگردانی گازهای فلر، و بهبود فرآیندهای انتقال و ذخیره‌سازی در حال اجراست. از سوی دیگر، طرح استفاده از پساب شهری تبریز که بیش از ۹۰ درصد پیشرفت دارد، در تأمین پایدار آب صنعتی نقش کلیدی ایفا می‌کند و ما را از نوسانات منابع آبی مستقل می‌سازد.
آیا شرکت قصد دارد استراتژی‌های فروش و بازاریابی خود را در بازارهای داخلی و خارجی با توجه به شرایط پس از اعمال مکانیزم ماشه تعدیل کند؟
استراتژی ما «تعادل‌بخشی بین بازارهای داخلی و خارجی» است. در بازارهای خارجی، بر تنوع‌بخشی جغرافیایی و معرفی گریدهای باارزش‌افزوده بالا تأکید داریم. در بازار داخلی نیز با ارتقاء کیفیت و ارائه خدمات پس از فروش مطلوب، درصدد تقویت زنجیره ارزش صنایع پایین‌دستی و تأمین نیازهای اساسی کشور هستیم.
آیا مکانیزم ماشه بر برنامه‌های توسعه و سرمایه‌گذاری پتروشیمی تبریز تأثیری خواهد گذاشت؟ آیا پروژه‌های جدیدی در دست اجرا یا برنامه‌ریزی هستند که تحت‌تأثیر این شرایط قرار گیرند؟
برنامه‌های توسعه و سرمایه‌گذاری شرکت با قوت و بر پایه منابع داخلی و دانش فنی بومی ادامه خواهد یافت. به بیان دیگر پروژه‌های توسعه‌ای پتروشیمی تبریز با تکیه بر دانش و توان داخلی پیش می‌روند و در نتیجه به فضل الهی، اثرپذیری آن‌ها از شرایط بین‌المللی محدود است. پروژه ۳۱۰ هزار تنی پلی اتیلن سنگین با دانش فنی تماماً ایرانی، مهم‌ترین طرح توسعه‌ای ماست که با پیشرفت ۷۰ درصدی، امیدواریم تا سال آینده به بهره‌برداری برسد. این پروژه نقش تعیین‌کننده‌ای در افزایش سهم ما از بازارهای ملی و بین‌المللی خواهد داشت. پروژه‌های زیست‌محیطی مانند استفاده از پساب شهری با ۹۰ درصد پیشرفت نیز از دیگر اولویت‌های غیرقابل توقف ما هستند.
با توجه به محدودیت‌های احتمالی در دسترسی به تکنولوژی‌های خارجی، آیا برنامه‌ای برای توسعه تکنولوژی‌های بومی و خودکفایی در این زمینه وجود دارد؟
قطعاً. بومی‌سازی و خوداتکایی فناورانه، یک راهبرد کلان و نظام‌مند در پتروشیمی تبریز است. پتروشیمی تبریز با تأسیس واحد مهندسی ساخت، مسیر خوداتکایی را به طور سیستماتیک پیگیری کرده است. همانطور که گفتم، با همکاری بیش از ۶۰ شرکت دانش‌بنیان داخلی، تاکنون پروژه‌های متعدد طراحی و ساخت قطعه و تجهیز راهبردی را انجام داده‌ایم. نمونه‌های موفق آن، ساخت قطعات پیچیده‌ای مانند روتور توربواکسپندر، اسکرول مارپیچی دکانتر و کنترل‌ولوهای خاص صنعتی با همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان و پارک‌های علم و فناوری است. این مسیر باعث صرفه‌جویی بیش از ۱۱۸۰ میلیارد ریالی و کاهش زمان تأمین تجهیزات شده است. ما باور داریم که آینده صنعت پتروشیمی ایران در گرو پیوند میان صنعت، علم و سازندگان داخلی است.
انتظار پتروشیمی تبریز از دولت و نهادهای ذی‌ربط برای حمایت در این شرایط چیست؟
انتظار ما از دولت، ایجاد ثبات در سیاست‌گذاری‌ها و حمایت هدفمند از تولید است. تأمین خوراک با قیمت منطقی و پایدار، تسهیل دسترسی به منابع مالی برای پروژه‌های توسعه‌ای، کاهش بروکراسی اداری و حمایت از صادرات غیرنفتی، از مهم‌ترین خواسته‌های ماست.
استراتژی ما «هم‌زمانی» توسعه صادرات و تقویت بازار داخلی است. ما خود را متعهد به تأمین نیاز صنایع پایین‌دستی داخلی می‌دانیم و از طریق افزایش کیفیت و تنوع محصولات، در کنار توسعه صادرات، به‌دنبال ایجاد ارزش‌افزوده برای اقتصاد ملی هستیم
علاوه بر این، تسهیلات ویژه برای استفاده از پساب صنعتی و توسعه زیرساخت‌های آب، و همچنین حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در زنجیره تأمین، می‌تواند به تداوم تولید پایدار کمک کند.
آیا تمرکز بر بازار داخلی برای جبران کاهش احتمالی صادرات در دستور کار قرار خواهد گرفت؟
بازار داخلی همواره برای ما دارای اولویت و اهمیت است. اما استراتژی ما «هم‌زمانی» توسعه صادرات و تقویت بازار داخلی است. ما خود را متعهد به تأمین نیاز صنایع پایین‌دستی داخلی می‌دانیم و از طریق افزایش کیفیت و تنوع محصولات، در کنار توسعه صادرات، به‌دنبال ایجاد ارزش‌افزوده برای اقتصاد ملی هستیم.
آیا در این شرایط خاص، مسئولیت‌های اجتماعی و زیست محیطی شرکت همچنان با جدیت پیگیری خواهد شد؟
تعهد ما به توسعه پایدار هیچ‌گاه متوقف نخواهد شد. پتروشیمی تبریز با بیش از ۱۱۷ هکتار فضای سبز، اجرای پروژه انتقال و استفاده از پساب شهری، نصب سامانه پایش آنلاین آلاینده‌ها و طرح‌های بازیافت و بهینه‌سازی انرژی، الگوی سبز صنعت کشور است. در کنار آن، طرح‌های مسئولیت اجتماعی ما شامل بازسازی مدارس، حمایت از ورزشکاران و آموزش به جامعه محلی ادامه دارد. باور داریم که حتی در شرایط سخت، مسئولیت اجتماعی بخشی از سرمایه اخلاقی و پایدار سازمان است.
و سخن پایانی…
در پایان، از همراهی و پشتیبانی اصحاب رسانه سپاسگزارم. پتروشیمی تبریز با تکیه بر نیروی انسانی متخصص و عزمی راسخ، مصمم است تا در شرایط مختلف، نقش خود را به عنوان یک بازیگر توسعه‌ای در اقتصاد ملی به بهترین شکل ایفا کند.
