پایان انحصار غرب بر نفت

سکینه مهرائی، گروه انرژی – در حالی‌که اقتصاد غرب زیر فشار رکود و اضطراب افت قیمت‌ها دست‌وپا می‌زند، چین با انباشت بی‌سابقه نفت خام و استراتژی ذخایر هوشمندانه، ورق بازار انرژی را برگرداند، اقدامی که نه‌تنها تحریم‌های آمریکا علیه روسیه را بی‌اثر کرد، بلکه کف قیمت نفت جهانی را نجات داد و موازنه قدرت را از واشنگتن به پکن منتقل ساخت.

به گزارش عصراقتصاد، سرنوشت بازار جهانی نفت در هفته اخیر با دو روند متضاد رقم خورد: نگرانی اقتصاد جهانی از رکود و کاهش تقاضا در غرب، و انباشت بی‌سابقه نفت خام توسط چین که نقش بیمه‌ای در برابر تحریم‌ها و نوسان‌های قیمت ایفا می‌کند.

در حالی‌که قیمت نفت در معاملات آسیایی روز جمعه اندکی افزایش یافت، روند کلی هفته نشان از دومین کاهش متوالی دارد. افتی که ریشه در مازاد عرضه، تقویت دلار و سایه سنگین رکود اقتصادی آمریکا دارد.

قیمت آتی نفت برنت با ۶۵ سنت افزایش به  ۶۴ دلار و سه سنت  در هر بشکه رسید و وست‌تگزاس اینترمدیت آمریکا نیز با همان میزان رشد، به  ۶۰ دلار و هشت سنت  رسید.

با وجود رشد جزئی، هر دو شاخص جهانی نفت از ابتدای هفته حدود  ۲ درصد افت  را تجربه کرده و تحلیلگران انتظار دارند این روند نزولی تداوم یابد.

تونی سایکامور، تحلیلگر شرکت «آی‌جی مارکتس»، دلیل اصلی کاهش قیمت را افزایش غیرمنتظره  ۵.۲ میلیون بشکه‌ای ذخایر نفت آمریکا  دانست که نگرانی از اشباع عرضه را دوباره زنده کرده است.

او افزود: جریان‌های ریسک‌گریزی جهانی، تعطیلی مداوم دولت آمریکا و تقویت دلار فشار مضاعفی بر بازار وارد کرده‌اند. اداره اطلاعات انرژی آمریکا نیز روز چهارشنبه گزارش داد ذخایر نفت خام این کشور برخلاف پیش‌بینی‌ها رشد کرده، زیرا واردات افزایش یافته و فعالیت پالایشگاه‌ها کاهش داشته است.

تعطیلی طولانی دولت فدرال آمریکا و نگرانی از تأثیر آن بر بازار کار، بر مصرف انرژی سایه افکنده است. در همین حال، تحلیل‌های خصوصی از ضعف بازار اشتغال در ماه اکتبر و کاهش پروازهای داخلی به دستور دولت، چشم‌انداز تقاضا را مبهم کرده است.

در سوی دیگر، تصمیم تازه اوپک‌پلاس درباره افزایش اندک تولید از دسامبر نیز تأثیر روانی بر قیمت‌ها داشته است. عربستان سعودی در واکنش به مازاد عرضه، بهای فروش نفت خام خود به خریداران آسیایی را در ماه دسامبر کاهش داده تا سهم بازار را حفظ کند.

هم‌زمان، تحریم‌های آمریکا و اروپا علیه روسیه عرضه نفت به چین و هند را محدود کرده‌اند. شرکت بازرگانی سوئیسی «گانور» نیز به‌دلیل فشارهای آمریکایی، پیشنهاد خرید دارایی‌های خارجی لوک‌اویل را پس گرفت؛ اقدامی که از تداوم سیاست فشار حداکثری واشنگتن حکایت دارد.

چین با انباشت میلیاردها بشکه نفت خام، بازی قیمت‌ها را تغییر داد، اقدامی که تحریم‌های آمریکا را بی‌اثر کرد و جهان را از سقوط نفت نجات داد

در چنین شرایطی، چین که بزرگ‌ترین واردکننده نفت خام جهان است، با انباشت بی‌سابقه ذخایر نفتی، سپری برای تثبیت بازار و مقابله با تحریم‌ها ایجاد کرده است.

بنا بر گزارش «اویل پرایس»، ذخایر نفت چین در سال ۲۰۲۵ بین  ۱.۲ تا ۱.۳ میلیارد بشکه  برآورد می‌شود؛ سطحی که می‌تواند ضربه تحریم‌ها علیه شرکت‌های روسی  روس‌نفت  و  لوک‌اویل  را تا حد زیادی خنثی کند.

کلِی شو، استراتژیست انرژی در آلپاین ماکرو، می‌گوید این ذخایر «مانند بیمه‌ای اقتصادی عمل می‌کنند» و به چین توان حفظ ثبات در قیمت‌های جهانی را می‌دهند.

بر اساس آمار گمرک چین، واردات نفت خام در ماه اکتبر  ۸.۲ درصد بیشتر از سال قبل  بوده و به بیش از  ۴۸ میلیون تن  رسیده است. به‌رغم تقاضای ضعیف داخلی، افزایش مستمر خرید نفت خام از روسیه، ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس عملاً کف قیمت جهانی را در بازه  ۶۰ تا ۷۰ دلار  تثبیت کرده است.

اداره اطلاعات انرژی آمریکا (EIA) نیز تأیید کرده که انباشت مداوم ذخایر نفتی چین بشکه‌های قابل معامله را از بازار جهانی خارج کرده و مانع از سقوط قیمت شده است. این نهاد برآورد می‌کند از ژانویه تا اوت امسال، چین روزانه حدود  ۹۰۰ هزار بشکه  نفت خام به ذخایر خود افزوده است. چنین حجمی از خرید، علیرغم رکود صنعتی و کاهش مصرف سوخت، بازار جهانی را در حالت تعادل مصنوعی نگه داشته است.

تحلیلگران می‌گویند شرکت‌های انرژی چین به دستور دولت مجبور شده‌اند موجودی خود را نه‌تنها در ذخایر استراتژیک، بلکه در انبارهای تجاری افزایش دهند. در نتیجه، بخش خصوصی به شریک بلندمدت دولت در «ذخیره‌سازی دفاعی» تبدیل شده است؛ مدلی که آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) آن را حرکت تازه چین به سمت «امنیت انرژی ملی» می‌نامد.

با تشدید تحریم‌های آمریکا، سه غول نفتی چینی—سینوپک، پتروچاینا و CNOOC—خرید نفت از روسیه را موقتاً کاهش داده‌اند تا ابعاد اجرایی تحریم روشن شود، اما پالایشگران مستقل همچنان در حال خرید بشکه‌های روسی هستند. این رویکرد به پکن اجازه می‌دهد همزمان با اجرای تحریم‌ها، شوک قیمتی را مهار کند و مانع جهش ناگهانی بازار شود.

در حالی‌که غرب نگران رکود و کاهش رشد اقتصادی است، چین با ذخایر عظیم نفتی و دیپلماسی انرژی فعال، به موتور ثبات بازار تبدیل شده است. این کشور با انباشت هدفمند نفت، نه‌تنها خطر اختلال عرضه را کاهش داده بلکه به یکی از بازیگران تعیین‌کننده قیمت جهانی بدل شده است.

طبق برآورد کارشناسان، در صورت تداوم سیاست‌های کنونی، جهان میان فشار اقتصادی غرب و پشتوانه ذخایری شرق، وارد مرحله‌ای از دوقطبی نفتی  می‌شود: جایی که قیمت‌ها نه با رشد صنعتی، بلکه با سطح ذخایر چین تنظیم خواهند شد.