نیلوفر جمالی
همه می‌دانیم که رخدادهای جهانی بر بازارهای طلا؛ ارز و نفت تاثیرگذار است. یادمان نرفته است که در سال ابتدایی شیوع ویروس کرنا به دلیل تعطیلی‌های جهانی استفاده از انرژی به حداقل خود رسید و قیمت‌ها شکسته شد به قدری که برخی به طنز معتقد بودند قیمت بشکه نفت از قیمت نفت داخل آن بیشتر است.
اکنون نیز جنگ میان روسیه و اوکراین بازی را تغییر داده و قیمت‌های جهانی نفت با روند افزایشی روبه‌رو شده و این تنها یکی از ۳ عامل اصلی تغییر قیمت نفت در بازار کنونی جهان است.
در این راستا با سیدحمید حسینی، رئیس اتحادیه صادرکنندگان نفت و گاز و پتروشیمی، گفت‌وگویی داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
با توجه به اوضاع کنونی و اتفاقاتی که در سطح جهانی در حال رخ دادن است؛ به نظر شما بازار جهانی نفت در سال پیش رو به چه سمت و سویی حرکت خواهد کرد؟
بازگشت نفت ایران و ونزوئلا به بازار می‌تواند به تعادل قیمت‌ها کمک کرده و کسری ناشی از افزایش مصرف را جبران کند. بازار نفت قابل پیش‌بینی نیست و از همین رو احتمالات متفاوتی وجود دارد. شرکت‌های تجاری دنیا یک نوع پیش‌بینی می‌کنند و موسسات معتبر بین‌المللی معمولا پیش‌بینی قیمتی پایین‌تر از قیمت شرکت‌های تجاری دارند.
پیش از تنش بین روسیه و اوکراین، با توجه به افزایش تورم و رشد مصرف نفت در دنیا و پیشی گرفتن تقاضا از عرضه، قیمت طلای سیاه روند صعودی داشت و اغلب موسسات بین‌المللی اعتقاد داشتند که کف قیمت نفت در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ در حدود ۸۵ دلار خواهد بود.
این پیش‌بینی قیمت برای سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ اکنون ۳ رقمی است و قیمت حدود ۱۰۰ دلار را برای هر بشکه نفت در نظر گرفته‌اند.
اکنون تقاضای نفت بیش از عرضه است از سوی دیگر تحریم‌هایی که روزانه علیه روسیه مطرح می‌شود، نیز بر عرضه نفت تاثیرگذار است و با توجه به کمبود نفت در دنیا، قیمت‌ها را افزایش خواهد داد. قیمت گاز و ال.ان.جی نیز نشانه کاهش ندارد.
مصرف‌کنندگان غربی زیر فشار هستند و این در اوضاعی است که انتخابات کنگره آمریکا و چند انتخابات ریاست‌جمهوری در اروپا برگزار خواهد شد و از همین رو کشورهای غربی‌ها تلاش می‌کنند، قیمت را کاهش دهند و به کشورهای تولیدکننده نفت فشار می‌آوردند تا به طور مثال اوپک پلاس علاوه‌بر ۴۰۰ هزار بشکه‌ای که ماهانه به تولید نفت خود اضافه می‌کند به افزایش تولید اقدام کند.
برخی کشورها از جمله عراق، امارات و عربستان اکنون ظرفیت افزایش تولید را دارند. همچنین بازگشت نفت ایران و ونزوئلا به بازار می‌تواند به تعادل قیمت‌ها کمک و کسری ناشی از افزایش مصرف را جبران کند.
هنوز نفت روسیه رسما از سوی دنیا تحریم نشده است، تنها برخی کشورها و شرکت‌ها اعلام کرده‌اند که دیگر با صنعت نفت و گاز روسیه همکاری نمی‌کنند.
قیمت نفت اکنون در بازارهای جهانی وابسته به ۳ عامل تغییر می‌کند. جنگ اوکراین و روسیه یکی از مهم‌ترین عوامل در شرایط فعلی است که اگر به آتش‌بس برسد و جنگ متوقف شود، تحریم‌های روسیه شدت نمی‌گیرد و می‌توان انتظار داشت قیمت‌ها کاهش نسبی داشته باشند.
چندی پیش اعلام شد از آنجا که آلمان قبول نکرده است که پول گاز روسیه را به روبل پرداخت کند، روسیه جریان ۳۳ میلیارد متر مکعب گاز را قطع کرده است. این موضوع بر اقتصاد آلمان فشار می‌آورد و در بازارهای دیگر اثرگذار است.
دومین عامل کرونا است و اگر موج جدیدی از این بیماری در جهان ایجاد شود بر تقاضا اثر می‌گذارد و باعث کاهش آن خواهد شد.
عامل سوم؛ اقدامات فدرال رزرو برای کنترل تورم است. در چند دهه گذشته تورم در اروپا و آمریکا پایین‌تر از ۳ درصد بوده؛ اما اکنون تورم در این کشورها به بالای ۵ درصد رسیده است و این کشورها به دنبال راهکارهای انقباضی برای کاهش تورم خواهند بود.
روند فعلی بازار نشانه‌ای از کاهش قیمت نفت ندارد و اغلب کارشناسان اعتقاد دارند، قیمت نفت ۳ رقمی می‌ماند. با این حال اگر این حوادث سیاسی فروکش کند و نفت ایران نیز به بازار بازگردد، قیمت نفت تا ۸۵ دلار تا سال ۲۰۲۳ کاهش پیدا می‌کند.
مشکلات صنعت نفت ایران در راستای صیانت از مخازن نفتی را چه مواردی می‌دانید؟
عملکرد چاه‌ها و مخازن نفتی در تمام دنیا تقریبا به یک صورت است. زمانی که عمر چاه‌ها طولانی می‌شود نیاز به تزریق گاز یا آب به آن‌ها وجود دارد، چراکه چاه یک موجود زنده است و باید فشار آن حفظ شود. در چاه‌های نفتی یک لایه آب و یک لایه گاز وجود دارد؛ لذا یکی از این ۲ گزینه برای استخراج نفت باید تقویت شود.
در این سال‌ها به دلیل کمبود گاز حداقل در فصل‌هایی از سال نتوانستیم به تزریق گاز در برخی چاه‌ها بپردازیم.
نباید فراموش کنیم که فازهای ۶ و ۷ و ۸ پارس جنوبی بر اساس تزریق به چاه‌های گاز آقاجاری توسعه داده شدند؛ اما اکنون تنها بخشی از آن به چاه‌های نفت تزریق می‌شود. علاوه‌بر اینکه تحریم‌ها باعث خاموش و روشن شدن بهره‌برداری از چاه‌ها شده است و به آن‌ها ضربه می زند؛ در این اوضاع به دلیل نبود بازار و تحریم‌ها مجبور هستیم در چاه‌های نفت خود را ببندیم و این موضوع به چاه‌ها لطمه می‌زند.
لازم به ذکر است؛ مطابق قانون برنامه گفته می‌شود که باید روزانه ۱۵۰ میلیون متر مکعب گاز به چاه‌ها تزریق شود؛ اما بر اساس اخرین آمار منتشرشده اکنون تنها ۲۶ میلیون متر مکعب گاز در حال تزریق به چاه‌های نفت است.
دستاوردهای بومی‌سازی فناوری در کشور را چگونه می بینید؛ آیا در صنعت نفت توسعه و پیشرفتی در این زمینه وجود داشته است؟
موضوعی که می‌توان در بحث‌های دانش‌بنیان و فناوری در بومی‌سازی به آن استناد کرد این است که ما دستاوردهایی در علم ژنتیک؛ نانو و استارت‌آپ‌ها داشتیم که بسیاری از این استارت‌آپ‌ها کپی برداری از موارد خارج بوده است؛ اما در زمینه های نفتی نتوانستیم دستاوردی داشته باشیم؛ یعنی نفت نسبت به فناوری های نو و بحث های دانش بیان به نظر از بقیه بخش های کشور عقب تر است.
البته ما در بومی سازی برخی از فناوری ها مانند پیمانکاری های بزرگ؛ ساخت تجهیزات نفت و مطالعات پایه پروژه های پتروشیمی در کشور موفق عمل کردیم؛ اما این مواردی بوده است که قبلا خارجی‌ها در کپر حضور داشتند و ما دانش آن را داشتیم و توانستیم آن‌ها را بومی‌سازی کنیم. همچنین قراردادهایی با شرکت‌های بزرگ از جمله زیمنس داشتیم و توانستیم ساخت توربین‌های نفت و برق را بومی‌سازی کنیم و اکنون در این زمینه کشور خودکفا است.
به نظر شما مسئولیت‌های اجتماعی در صنعت نفت چقدر از اهمیت برخوردار است و باید چگونه به آن پرداخته شود؟
قطعا صنعت نفت نمی‌تواند به مسئولیت‌های اجتماعی بی تفاوت باشد؛ چراکه نیروگاه‌ها و پالایشگاه‌ها آلوده‌کننده محیط‌زیست هستند، لذا نسبت به محیط منطقه‌ای که فعالیت می‌کنند؛ مسئولیت دارند تا خدمات اجتماعی ارائه دهند.
