زمستان سرد ارزهای دیجیتال
بابک فخرائی-مدیر عملیات فینوپیا
ارزهای دیجیتال سال ۲۰۲۲ را نه‌تنها به‌خوبی آغاز نکردند، بلکه با توجه به شرایط نه‌چندان خوب اقتصاد جهانی با نوسانات فراوانی هم مواجه شدند.
به گزارش فینوپیا، همین مسئله باعث شده است تا بسیاری از فعالان این بازار دوباره از اصطلاح «زمستان ارزهای دیجیتال» برای توصیف شرایط فعلی آن استفاده کنند. زمستان ارزهای دیجیتال اساساً به این معنی است که قیمت ارزهای دیجیتال به‌شدت کاهش‌یافته و یک‌روند نزولی طولانی‌مدت در آن آغاز شده است.
آخرین زمستان ارزهای دیجیتال در ژانویه ۲۰۱۸ (دی ۹۶) تا دسامبر ۲۰۲۰ (آذر ۹۹) اتفاق افتاد و طی آن قیمت بیت کوین تقریباً ۸۰ درصد سقوط کرد.
با این‌حال، یکی از فواید زمستان مذکور افزایش شهرت ارزهای دیجیتال در بین معامله‌گران بود؛ امری که باعث شد امروزه از افراد عادی جامعه گرفته تا شرکت‌های بزرگی مثل تسلا (Tesla) در آن سرمایه‌گذاری کنند.
شاید بتوان بزرگ‌ترین نشانه زمستان فعلی ارزهای دیجیتال را سقوط شبکه ترا (Tera) در ماه اردیبهشت دانست. کمی پس‌ازاین اتفاق نیز پلتفرم وام‌دهی ارز دیجیتال سلسیوس (Celsius) برداشت‌های خود را متوقف کرد و ترس معامله‌گران و فشار فروش بازار را به‌قدری افزایش داد که قیمت بیت کوین به کف ۱۷ماهه خود رسید.
هرچند که معمولاً سرمایه‌گذاران بزرگ با توجه به داده‌هایی که در اختیاردارند، قبل از شروع روند نزولی بازار از آن خارج می‌شوند، به نظر می‌رسد که زمستان ارزهای دیجیتال در حال حاضر روی آن‌ها هم تأثیر گذاشته است. بسیاری از شرکت‌های فعال در این صنعت کارمندان خود را اخراج کرده‌اند تا بتوانند هزینه‌های خود را پرداخت کنند.
شرکت‌های تسلا، میکرو استراتژی (MicroStrategy) و بلاک (Block) تا سه‌ماهه دوم سال ۲۰۲۲ حدود ۵ میلیارد دلار ضرر کردند. ضررهای شرکت میکرو استراتژی ۷۰ درصد از این مقدار را تشکیل داده است. شایان‌ذکر است که این شرکت جمعاً۱۲۹,۶۹۹ بیت کوین با هزینه ۴ میلیارد دلار خریداری کرده و حدود ۳.۴ میلیارد دلار ضرر کرده است.
شرکت بلاک، به رهبری جک دورسی (Jack Dorsey)، نیز تا ۳۱ مارس (۱۱ فروردین) ۳۳۶ میلیون دلار بیت کوین داشت و ارزش دارایی‌های آن هم‌اکنون به ۱۹۰ میلیون دلار رسیده است. تسلا هم چندی پیش ۷۵ درصد از بیت کوین‌های خود را فروخت و اعتراف کرد که کاهش ارزش این ارز دیجیتال بر میزان سودآوری آن تأثیر گذاشته است.
شرکت‌های بزرگی مثل سلسیوس، تری اروز کپیتال (۳AC) و ویجر دیجیتال (Voyager Digital) ورشکست شده‌اند و بسیاری را در بهت و تعجب رها کرده‌اند.
یکی از بزرگ‌ترین اتفاقاتی که در زمستان فعلی ارزهای دیجیتال، معامله‌گران را شگفت‌زده کرد و باعث ورشکستگی شرکت‌هایی مثل ۳AC شد، سقوط ارز پایه یو‌اس‌تی (UST) بود. یو‌اس‌تی نوعی ارز پایه است که در شبکه ترا ایجاد شد و قرار بود هر توکن از آن برابر با یک دلار باشد.
هرچند که این ارز دیجیتال از سازوکار پیچیده‌ای استفاده می‌کرد، بنا بر شایعه‌های موجود، هک آن توسط مهاجمی ناشناخته و فروش ۲۸۵ میلیون دلار از این ارز پایه توسط او، باعث شد که سقوط کند و توکن لونا (ارز دیجیتال دیگری از شبکه ترا) را هم به ورطه سقوط بکشاند.
ازجمله عوامل مؤثر در زمستان فعلی ارزهای دیجیتال که در زمستان سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۰ وجود نداشت، تورم بالا، رشد نرخ بهره و بحران‌های مالی است که در پی حمله روسیه به اوکراین ایجاد شد. رشد بازار ارزهای دیجیتال در انتهای سال ۲۰۲۰ و نیز در سال ۲۰۲۱ تا حدی به این دلیل بود که بانک مرکزی آمریکا پول زیادی را در واکنش به شیوع ویروس کرونا وارد بازار کرد.
با این‌حال، با اجرای سیاست‌های انقباضی و رشد نرخ بهره آمریکا توسط این بانک، نقدینگی مذکور هم کاهش یافت و به بانک‌ها برگشت. وقتی نقدینگی کاهش می‌یابد، دارایی‌های پر ریسک بیشترین ضربه را می‌خورند و بر کسی هم پوشیده نیست که ارزهای دیجیتال یکی از پر ریسک‌ترین دارایی‌های موجود در جهان هستند.
یکی دیگر از تفاوت‌های این دو زمستان ارز دیجیتال در این است که در زمستان قبلی معامله‌گران بزرگ وال‌استریت از موقعیت‌های اهرمی بسیار بالا در بازار ارزهای دیجیتال استفاده نمی‌کردند.
ظهور بخش امور مالی غیرمتمرکز یا همان دیفای ازجمله دلایلی بود که باعث شد سرمایه‌گذاران بتوانند به چنین موقعیت‌های اهرمی زیادی دست یابند. شایان‌ذکر است که از بین رفتن همین موقعیت‌های اهرمی بسیار زیاد باعث خوش‌حالی برخی از صاحب‌نظران صنعت ارزهای دیجیتال شده است.
یکی دیگر از مشکلاتی که در زمستان قبلی ارزهای دیجیتال وجود نداشت و در سال ۲۰۲۲ آشکار شد، ارتباط شدید شرکت‌های فعال در حوزه ارزهای دیجیتال به وام‌هایی است که در اختیار یکدیگر قرار داده‌اند.
برای مثال، شرکت ۳AC یک صندوق سرمایه‌گذاری متمرکز بر ارزهای دیجیتال مستقر در سنگاپور بود. وقتی این شرکت به خاطر سرمایه‌گذاری بیش از اندازه در ارز پایه یو‌اس‌تی قربانی زمستان ارزهای دیجیتال شد، نتوانست وامی را که از پلتفرم وام‌دهی ارز دیجیتال بلاکفای (BlockFi) دریافت کرده بود، پرداخت کند و اعلام ورشکستگی کرد. همین مسئله باعث شد که بلاکفای نیز به‌شدت دچار ضرر شود.
داستان از این هم پیچیده‌تر می‌شود؛ زمانی که شرکت وویجر دیجیتال اعلام ورشکستگی نمود، فاش کرد که ۷۵ میلیون دلار به شرکت تحقیقاتی آلامدا (Alameda) بدهکار است. آلامدا متعلق به سام بنکمن فرید (Sam Bankman Fried)، بنیان‌گذار صرافی اف‌تی‌ایکس (FTX)، است و خود ۳۳۷ میلیون دلار به وویجر دیجیتال بدهکار است. از طرفی دیگر، شرکت آلامدا ۹ درصد از سهام وویجر دیجیتال را هم در اختیار دارد.
درهرحال، هنوز مشخص نیست که زمستان ارزهای دیجیتال و نوسانات مربوط به آنچه زمانی تمام می‌شود. بسیاری از متخصصان باور دارند که در مرحله بعدی، زمستان ارزهای دیجیتال گریبان گیر صرافی‌ها و استخراج‌کنندگان می‌شود.
مسئله این است که پیش‌بینی دقیق زمان شروع یا پایان زمستان ارزهای دیجیتال تقریباً غیرممکن است و تنها کاری که از دست معامله‌گران خرد برمی‌آید، این است که صبور باشند. آنچه اهمیت دارد، این است که ارزهای دیجیتالی مثل بیت کوین و اتریوم در دو سال گذشته توانستند جای پای خود را در دنیای سرمایه‌گذاری محکم کنند و به این زودی‌ها از بین نخواهند رفت.
