خاکستر نشینی طلای سرخ ایرانی

محسن فرجادی

تعجب نکنید! این یک خبر کوتاه ولی واقعی است: « طلای سرخ دوره خاکستر نشینی را تجربه می کند.»

زعفرانی که روی ترازوی پر دقت طلافروشی گِرم گِرم و مثقال مثقال وزن می شود و اوزان کمتر هم بسته بندی می شود تا مشتری بیابد این روزها حال و روز خوشی ندارد.

سرانه مصرف نیم گرم زعفران برآوردی است که درباره بازار مصرف آن در ایران وجود دارد. بازار سیری ناپذیر دنیا هم مشتاق این ادویه جادویی و گران بها است.

با نگاهی به آمار رسمی سالهای اخیر گمرک جمهوری اسلامی شاهد آن هستیم که سهم کشورهای هنگ کنگ، امارات، اسپانیا، چین و افغانستان به ترتیب در بالاترین سطح است. باقی مانده سبد زعفران ایران نیز به مقصد ۶۰ کشور دیگر به صورت رسمی و غیر رسمی صادر شده است.

صادرات چمدانی

بسته بندی های چند صد گرمی در چمدان های چند مسافر که شبیه چتربازهایی که کالای قاچاق به کشور وارد می کنند یکی از ترفندهایی است که بسیاری از افراد به استفاده از آن اقدام به صادرات فله ای و بدون ضابطه زعفران می کنند.

این سوداگری آنقدر سود دارد که هزینه سفر چندین نفر به یک مقصد خارجی را توجیه پذیر می کند.

محسن زنگنه نماینده مردم تربت حیدریه، زاوه و مه ولات در مجلس شورای اسلامی است او که مردم شهر و روستاهایی که او نمایندگی می کند بخشی از زعفران کاران ایران هستند درباره سودآوری توسط قاچاقچیان زعفران آمار قابل توجهی ارائه کرده و گفته است: قیمت زعفران در کشورهای همسایه ایران، از جمله امارات و ترکیه و همچنین کشورهای اروپایی اختلاف فاحشی با قیمت آن در ایران دارد و هر کیلو زعفران در این بازارها از حدود ۲۰۰۰ تا ۴۰۰۰ هزار دلار به فروش می‌رسد.

تا اینجا اگر برای صادرات چمدانی زعفران وسوسه نشده اید بهتر است بدانید که کار برای صادر کننده های رسمی قدری سخت است.

قاچاق چی ۱۰ میلیون تومان در کیلو جلوتر است!

غلامرضا میری نائب رییس شورای ملی زعفران در این باره می گوید: صادر کننده زعفران باید ارز را به کشور بازگرداند؛ اگر به صورت اسکناس باشد ،حدود چهار درصد هزینه دارد و در غیر این صورت صادر کننده نمی تواند ارز را وارد کشور کند.

همچنین اگر ارز به صورت حواله وارد کشور شود، به طور مثال دلار ٣٢ هزار تومان بایستی به دولت ٢۶ هزار تومان فروخته شود یعنی در یک کیلو زعفران صادر کننده باید ٩ میلیون و ۶٠٠ هزار تومان خودش بپردازد.

دست انداز دوم برای صادرکننده رسمی را دولت ایجاد کرده است. زعفران با مبلغ ١٣٠٠ دلار صادر می‌شود اما با توجه به نرخ پایه گمرک که ١۶٠٠ دلار است صادرکننده باید به دولت ١۶٠٠ دلار پرداخت کند، یعنی باید ٣٠٠ دلار از بازار آزاد تهیه و به دولت پرداخت شود که این اتفاق باعث ضرر صادرکننده خواهد شد.

این موضوع موجب شده تا هر کیلو زعفران ١۴ میلیون و ١۶٠ هزار تومان هزینه سربار به همراه داشته باشد و هنگامی این هزینه سربار به قیمت زعفرانی که خود در یک بازه زمانی ۳۰۰ درصد افزایش قیمت داشته است، اضافه می‌شود این موارد فروش در بازارهای جهانی را دچار مشکل می کند چراکه این میزان از افزایش قیمت در کشورهای هدف، صادرات قابل‌پذیرش نیست.

همه این مقدمه را گفتم تا به اصل موضوع برسیم. قاچاقچیان زعفران بدون اینکه هزینه‌ای را به دولت پرداخت کند زعفران را صادر می‌کند و در بازار‌های جهانی ۱۵ تا ۲۰ درصد زیر قیمت صادرکنندگانی که سال‌ها تلاش کردند تا این بازار را تصاحب کنند می‌فروشد؛ در نتیجه صادرات رسمی زعفران در کشور کاهش پیدا می‌کند.

تعهد پایه صادرات یک کیلو زعفران نگین ۱۶۰۰ دلار است و قاچاقچیان زعفران در هر یک کیلو زعفران ۱۰ میلیون تومان جلوتر از صادرکنندگان رسمی هستند.

همه این حرفها یعنی اینکه اگر این روند ادامه داشته باشد اکثر واحد‌هایی که شناسنامه‌دار هستند زعفران را به صورت قاچاق خارج می‌کنند. همان صادرات چمدانی که در عمل منجر به فله فروشی و از دست رفتن همه راه های رفته برای برند زعفران ایران می شود.

حالا که به اینجا رسیدیم شاید بگویید دولت حتما کند حمایت! و موانع صادرات را به طرفه العینی برخواهد داشت ولی بد نیست این را هم بدانید که موانعی به اسم «نیم درصد عوارض آب مجازی» و «پرداخت قیمت پایه گمرک» در این دولت برای صادرات رسمی زعفران وضع شده است.