قیمت‌گذاری دستوری چیست؟ | مزایا و معایب

همه چیز در مورد قیمت‌گذاری دستوری

قیمت‌‌گذاری دستوری، کنترل قیمت یا تعیین دستوری قیمت، ساده‌ترین روش کنترل تورم و نرخ فروش بوده که در نقطه مقابل شیوه قیمت‌گذاری محصولات در بازار رقابتی قرار دارد. در شیوه دوم، تولیدکنندگان نظر به شرایط رقابتی و توان و قدرت خرید مردم عمل می‌کنند؛ اما در شیوه اول، یعنی قیمت‌گذاری دستوری که از اساسی‌ترین سیاست‌ها و خط‌مشی‌های دولتی برای کنترل نرخ تورم محسوب می‌شود، با نظارت دقیق روی نرخ کالاهای اساسی و بررسی فیلترهای دولتی، تعیین قیمت صورت می‌گیرد.

قیمت‌گذاری دستوری و انواع آن

قیمت‌گذاری دستوری به دو صورت قیمت‌گذاری بیشینه و کمینه صورت می‌گیرد. از این دو شیوه برای تعیین قیمت بالاتر و پایین‌تر از سطح تعادل بازار استفاده می‌شود:

• قیمت‌گذاری دستوری بیشینه می‌تواند قیمت اقلام غذایی را مقرون به صرفه سازد و در عین حال، منجر به کاهش سطح عرضه و کسری ‌شود.
• قیمت‌گذاری دستوری کمینه می‌تواند قیمت دریافتی تولیدکنندگان را افزایش دهد. از این سیاست در صنعت کشاورزی جهت افزایش درآمد کشاورزان می‌توان استفاده کرد. بااین‌حال، قیمت‌گذاری دستوری کمینه منجر به عرضه بیش از حد شده و دولت مجبور به خرید مازاد تولید می‌شود.

قیمت‌گذاری دستوری بیشینه

در قیمت‌گذاری دستوری بیشینه، شرکت مجاز به تعیین قیمت بیش از یک سطح مشخص نخواهند بود. هدف از این کار، کاهش قیمت‌ها پایین‌تر از قیمت تعادلی بازار است.

مزایای قیمت‌گذاری دستوری بیشینه

از مزایای قیمت‌گذاری دستوری بیشینه می‌شود به موارد زیر اشاره کرد:

1. قیمت‌های پایین‌تر برای مصرف‌کنندگان (مانند تعیین قیمت خودرو از سوی شورای رقابت برای خودروسازان ایران‌خودرو و سایپا).
2. اگر عرضه‌کننده قدرت انحصاری داشته باشد، بیشترین نفع را از مصرف‌کنندگانش خواهد برد.
3. از این شکل از قیمت‌گذاری بیشتر برای کالاهای مهم به لحاظ اجتماعی همچون فروش و اجاره مسکن، اقلام غذایی و… استفاده می‌شود.

معایب قیمت‌گذاری دستوری بیشینه

از معایب قیمت‌گذاری دستوری بیشینه می‌شود به موارد زیر اشاره کرد:

1. کاهش سطح عرضه؛ زمانی‌که شرکت‌ها با کاهش قیمت مواجه شوند، تمایل کمتری به عرضه کالا پیدا خواهند کرد و تعداد کالاهای موجود در بازار کاهش پیدا می‌کند.
2. کسری؛ زمانی‌که سطح تقاضا بیشتر از سطح عرضه شود، فهرست انتظار ایجاد می‌شود. در بخش مسکن، این مسئله موجب می‌شود تا مشکلات موجود در زمینه مسکن شدت پیدا کند.

3. قیمت‌گذاری دستوری بیشینه موجب ایجاد بازار سیاه می‌شود و مردم تلاش می‌کنند تا بر کسری کالاها غلبه کنند و بیشتر از سطح قیمت بازار در ازای دریافت کالاهای موردنیازشان هزینه پرداخت کنند. همچون عدم توازن موجود بین سطح قیمت خودرو تعیین‌شده از سوی خودروسازان و شورای رقابت و سطح قیمت بازار آزاد که تفاوتی بسیار هنگفت با هم دارند.

قیمت‌گذاری دستوری کمینه

از قیمت‌گذاری دستوری کمینه در راستای افزایش درآمد تولیدکنندگان استفاده می‌شود. برای مثال، از این سیاست جهت افزایش درآمد اقلام غذایی تولیدی کشاورزان استفاده می‌شود.

معایب قیمت‌گذاری دستوری کمینه

از معایب قیمت‌گذاری دستوری کمینه می‌شود به موارد زیر اشاره کرد:

1. افزایش قیمت برای مصرف‌کنندگان؛ با اعمال این سیاست، مردم باید هزینه بیشتری باید برای خرید اقلام غذایی موردنیازشان پرداخت کنند.
2. تعرفه‌های بالاتر ضروری وارداتی؛ برای پایین نگه‌داشتن سطح قیمت‌ها، می‌توان تعرفه‌هایی برای بالا نگه داشتن مصنوعی قیمت‌ها اعمال کرد.
3. قیمت‌گذاری دستوری کمینه موجب عرضه بیش از حد می‌شود.
4. عرضه بیش از حد اقلام غذایی و تولیدی که کسی خواهانش نخواهد بود.

نتیجه‌گیری

در کل، قیمت‌گذاری دستوری فعالیت عادی بازار را برهم می‌زند و منجر به عرضه بیش از حد و کسری می‌شود. بکارگیری این نوع سیاست‌ها بیش از اینکه بتوانند مسائل و مشکلات موجود را حل کنند، بر شدت و قدرت آن‌ها میفزایند. بااین‌وجود، احتمالاً شرایطی وجود خواهد داشت که در آن قیمت‌گذاری دستوری می‌تواند مفید واقع شود؛ برای مثال، در شرایط قیمت‌های به‌شدت متغیر کالاهای بازار.

از راهکارهای جایگزین برای قیمت‌گذاری دستوری می‌شود به موارد زیر اشاره کرد:

• یک راهکار بهتر بجای استفاده از قیمت‌گذاری دستوری بیشینه می‌تواند، افزایش سطح عرضه باشد.
• یک راهکار بهتر بجای استفاده از قیمت‌گذاری دستوری کمینه می‌تواند ارائه سوبسید به کسانی‌ باشد که برای جامعه، منافع زیست‌محیطی به همراه دارند.

در این مقاله ما شما را با قیمت‌گذاری دستوری، انواع آن به صورت بیشینه و کمینه و مزایا و معایب‌شان آشنا کردیم. اگر به عنوان یکی از علاقمندان به حیطه سرمایه‌گذاری و مالی، سوالی دارید میتوانید به سایت عصر اقتصاد مراجعه کنید همچنین می‌توانید در بخش نظرات، پرسش‌های‌تان را مطرح نمایید.