اقتصاد هم کرونایی شد

سکینه مهرایی

اپیدمی کرونا این روزها مانند شروع آن ترسناک نیست. مخصوصا سویه‌های جدید آن  که  اغلب به صورت یک آنفولانزا ظاهر می‌شود، اما پس‌لرزه‌های کرونا به تدریج در حوزه‌های اقتصادی پدیدار می‌شود؛ به طوری که گروهی معتقدند که اقتصاد جهانی نیز کرونایی شده است و در آینده نزدیک، اثرات این بیماری در اقتصاد به صورت تورم فزاینده در سطح جهان آشکار می‌شود.

شروع کرونا و قرنطینه‌های اجباری در تمام دنیا سبب کاهش درآمد ملی کشورها شد دولت‌ها نیز برای کنترل قرنطینه مجبور به تزریق نقدینگی شدند؛ به طوری که در کشورهای پیشرفته، کارمندان بدون کارکردن حقوق می‌گرفتند که این امر از یک سو، سبب افزایش هزینه‌های سرانه دولت‌ها شد و از سوی دیگر، درآمدهای مالیاتی دولت‌ها را کاهش داد که این دو مانند لبه‌های مقراض قیچی داشته‌های دولت‌ها را نابود کرد و سبب تکاپوی بانک‌های مرکزی سراسر جهان شد و این بانک‌ها برای کاهش قدرت ناچار به چاپ پول روی آوردند.

پول فیات یا بدون پشتوانه به دلیل راحتی ایجاد و استفاده از آن امروزه در بسیاری از کشورها مورد استفاده قرار می‌گیرد. دولت‌ها با توجه به این‌که اختیار تولید، توزیع و حذف ارز فیات در سیستم مالی را برعهده دارند از وجود پول فیات استقبال می‌کنند چرا که وجود این پول به آن‌ها امکان سیاست‌گذاری پولی در بحران را می‌دهد.

سیاست‌گذاری پولی دولت‌ها همواره به صورت یک شمشیر دولبه بر سر اقتصاد هست و اتخاذ سیاست‌های اشتباه ممکن است باعث افزایش نقدینگی، افزایش تورم، کاهش ارزش پول ملی و در موارد حاد سقوط اقتصاد کشورها شود.

اکنون که غبار همه‌گیری کرونا در حال فروکش کردن است. تبعات این بیماری به حوزه‌های اقتصادی کشیده شده است. چاپ پول و تزریق نقدینگی بدون تناسب با میزان تولید، نوعی افزایش تقاضا را در حالی رقم زده است که عرضه کمتر از دوران کروناست و همین امر سبب رشد قیمت اقلام به دلیل جابه‌جایی نقطه تعادل قیمت است.

پیش از این نیز بانک جهانی درباره ادامه‌دار بودن تورم در کالاهای اساسی، نفت و انرژی علی‌رغم کاهش محدودیت‌های کرونایی در جهان هشدار داده بود. مانند این هشدار

بانک جهانی: تورم در کالاهای اساسی، نفت و انرژی ادامه دارد

بانک جهانی پیش از این در گزارشی اعلام کرده بود که بخش زیادی از افزایش قیمت‌ها و تورم کشورها به دلیل بالا رفتن قیمت جهانی کالاهای اساسی، نفت و انرژی است که با وجود رفع موانع و محدودیت‌های عرضه پس از کرونا، همچنان پیش می‌تازد.

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی و پایش آثار اقتصادی کرونا (کرونومی) افزایش قیمت جهانی محصولات اساسی از جمله انرژی باعث تورم شدید در کشورها شده است. رشد قیمت نفت از بشکه‌ای ۴۰ به ۸۵ دلار بیشترین تأثیر را در تورم و گرانی گذاشته است زیرا شرکت‌های بزرگ و کارخانه‌های صنعتی تا حدود زیادی متکی به این محصول هستند.

علاوه بر این قیمت کالاهای مهم و ضروری نظیر گندم، خوراک دام و روغن نیز به شدت رشد کرده و روی گرانی کالاهای وارداتی کشورها اثر داشته است.

سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO)، هم اعلام کرده بود: قیمت مواد غذایی در سال جاری به اوج  رسیده و به بالاترین سطح خود از ماه جولای ۲۰۱۱ افزایش یافته است و از افزایش ۳۰ درصدی ثبت‌‎شده در سال گذشته نیز فراتر رفته است.

در بخش انرژی هم افزایش قیمت تنها مربوط به نفت نمی‌شود بلکه قیمت گاز در آستانه فصل زمستان و فعالیت شرکت‌های بزرگ اقتصادی و نیز به دلیل اختلال در انتقال گاز کشورها عمده صادرکننده، چند برابر افزایش یافت و همه اینها روی قیمت‌ها تاثیر داشت.

بانک جهانی در گزارشی بخش زیادی از افزایش قیمت‌ها و تورم کشورها را به دلیل بالا رفتن قیمت نفت و انرژی و افزایش سایر کالاهای اساسی داشته بود که با وجود رفع موانع و محدودیت‌های عرضه پس از کرونا، قیمت‌ها همچنان پیش می‌تازد.

بر اساس گزارش بانک جهانی، قیمت انرژی در سه ماهه سوم سال ۲۰۲۱ افزایش یافت و انتظار می‌رود قیمت‌ها در سال ۲۰۲۲ هم افزایشی باشد. همین عامل باعث فشارهای تورمی و از سوی دیگر رشد اقتصادی در کشورهای صادرکننده انرژی می شود.

حال با گذشت چند ماه از گزارش بانک جهانی، تبعات و پس‌لرزه‌های کرونا به خوبی مشاهده می‌شود و با توجه به جنگ این روزهای روسیه با اوکراین و تهدید اوکراین به ممنوع کردن صادرات کشاورزی از یک سو، و تهدید روسیه به کاهش فروش نفت یا قطع آن به کشورهای که کمک‌ نظامی به اوکراین می‌کنند سبب شده است که اسب سرکش تورم راحتر یکه‌تازی کند.