بازار اجاره در مسیر نفس‌گیری
در هفته‌های اخیر، بازار اجاره مسکن دستخوش تحولات چشمگیری شده است. خروج جمع قابل توجهی از مهاجران افغانستانی، به‌ویژه اتباع غیرمجاز، معادلات بازار اجاره را در کلان‌شهرها به ویژه مناطق جنوبی تهران، تحت تاثیر قرار داده است.
واسطه‌های ملکی و فعالان بازار از کاهش فشار بر مستاجران و افزایش عرضه واحدهای اجاره‌ای خبر می‌دهند، پدیده‌ای که برای بسیاری از خانوارهای ایرانی فرصتی تازه محسوب می‌شود.
به گزارش عصراقتصاد، بر اساس گزارش‌های میدانی از مشاوران املاک و همچنین اظهارات کیانوش گودرزی رئیس اتحادیه مشاوران املاک، طی ماه‌های اخیر بعد از جنگ ۱۲ روزه و آغاز روند اخراج اتباع غیرمجاز، نرخ اجاره در بسیاری از خانه‌های قدیمی و کلنگی تا حدود ۳۰ درصد کاهش یافته است. این تحولات عمدتاً در محله‌هایی مثل شوش، مولوی، امام‌حسین، یافت‌آباد و سایر مناطق کم‌برخوردار تهران نمود یافته و به گفته فعالان بازار مسکن، حجم فایل‌های اجاره افزایش چشمگیری داشته است.
خروج بخشی از مهاجران افغانستانی موجب کاهش غیرمنتظره نرخ اجاره و افزایش چشمگیر عرضه مسکن در مناطق کم‌برخوردار پایتخت شده است
تا پیش از این، حضور مهاجران به‌ویژه به صورت چند خانواری در یک واحد و سرشکن شدن هزینه‌ها قابلیت افزایش نرخ اجاره را برای موجران فراهم می‌کرد. رقابت بر سر اجاره، توان مستاجران ایرانی را کاهش داده و قیمت‌ها را غیرواقعی کرده بود. همچنین ورود مهاجران غیرمجاز به دلالی املاک، عملاً بازار را در برخی مناطق دچار بی‌ثباتی و افزایش کاذب قیمت کرده بود. اکنون اما عقب‌نشینی این گروه جمعیتی و خروج بخش زیادی از آنان، بر تعادل بازار افزوده و فرصت نفس‌گیری جدی برای مستاجران ایجاد کرده است.
داوود بیگی‌نژاد، نایب رئیس اتحادیه املاک نیز تاکید دارد که رشد فایل‌های اجاره‌نشینی عمدتا در املاک قدیمی رخ داده و بخش زیادی از خانه‌هایی که پیش‌تر در اختیار اتباع خارجی بود، اکنون به بازار برگشته است. مشاوران املاک نیز با اشاره به روند تازه کاهش نرخ اجاره، پیش‌بینی می‌کنند اگر این روند خروج ادامه یابد، حتی ممکن است در برخی مناطق نرخ‌ها بیش از پیش کاهش یابد.
گرچه خروج کارگران افغان نگرانی‌هایی را درباره کمبود نیروی انسانی ساختمانی ایجاد کرده است، ولی مسئولان بر این باورند که با به‌کارگیری کارگران ایرانی، شیوه‌های صنعتی‌سازی و استفاده از فناوری‌های نوین، این خلأ جبران خواهد شد و نگرانی طولانی مدتی برای بازار مسکن در میان نیست.
با این وجود بازار اجاره هنوز هم با سایه‌هایی از عدم شفافیت و خلأهای قانونی مواجه است. کارشناسان تاکید می‌کنند که نبود بانک اطلاعاتی کامل از مهاجران و بی‌نظمی در قراردادهای اجاره باعث شده بخش عمده‌ای از مالیات‌ها وصول نشود و آمار دقیق در دسترس نباشد. مجلس هم طی سال‌های اخیر لایحه تشکیل سازمان ملی مهاجرت را با هدف سیاست‌گذاری و سامان‌دهی اقامت اتباع در دست بررسی دارد تا ترکیب جمعیتی شهرها و روستاها از توازن خارج نشود.
کارشناسان هشدار می‌دهند نبود نظارت کافی و اطلاعات شفاف، همچنان آینده بازار اجاره و تحقق آرامش مستاجران را با ابهام روبرو می‌سازد
از سوی دیگر کارشناسان بازار معتقدند اگرچه در فضای رکود اقتصادی و بازار نه‌چندان پویا، خروج مهاجران در کوتاه‌مدت به نفع مستاجران شده اما نبود سیاست‌گذاری کارآمد و نظارت بر بازار اجاره همچنان آینده این حوزه را مبهم می‌کند. در حال حاضر، موجران با توجه به سقف مصوب اجاره (مثلاً سقف ۲۵ درصدی تهران) ملزم به رعایت عرف بازار هستند و نرخ‌های پیشنهادی مازاد در پلتفرم‌های آنلاین اغلب با واقعیت بازار همخوانی ندارد.
در مجموع، خروج اتباع افغانستانی غیرمجاز باعث افزایش عرضه، افت تقاضا و ایجاد آرامش نسبی در بازار اجاره شده است. حالا مستاجران ایرانی می‌توانند امیدوار باشند در ماه‌های آینده فشار اقتصادی کمتری را در حوزه مسکن تجربه کنند و بازار به سمت تثبیت و قیمت‌های واقعی‌تر حرکت کند.
