تدوین برنامه ملی کاهش هزینه تولید در بخش کشاورزی / کاهش قیمت تمام‌شده تولید نسخه نجات‌بخش اقتصاد کشاورزی
روح اله عبدالعلی زاده – تبریز؛ معاون برنامه‌ریزی و اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی گفت: کاهش قیمت تمام‌شده تولید در واقع نسخه نجات‌بخش اقتصاد کشاورزی در دهه آینده است و نقش تعیین کننده در توسعه کشاورزی دارد.
اکبر فتحی اظهار کرد: در دهه اخیر، با تشدید چالش‌های اقلیمی، محدودیت منابع آبی، افزایش قیمت نهاده‌ها و تحولات ژئوپلیتیکی و وقوع جنگ های منطقه ای همچون جنگ اوکراین و تجاوزات رژیم صهیونیستی در خاورمیانه، موضوع قیمت تمام‌شده تولید محصولات کشاورزی و دامی به یکی از دغدغه‌های اصلی سیاست‌گذاران بخش کشاورزی در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران تبدیل شده است.
وی با شمردن آثار مخرب افزایش قیمت تمام شده در زنجیره تامین کشاورزی، اظهار کرد: کاهش قدرت رقابت محصولات داخلی در بازارهای جهانی و حتی داخلی؛ افزایش قیمت مصرف‌کننده و تهدید امنیت غذایی، کاهش سودآوری تولید و خروج کشاورزان از چرخه تولید؛ افزایش وابستگی به واردات از جمله آثار مخرب یاد شده است.
فتحی خاطرنشان کرد: کاهش بهره‌وری، ناکارآمدی ساختاری، وابستگی به واردات، و ناپایداری نهاده‌ها از مهم‌ترین عواملی هستند که موجب شده‌اند قیمت تمام‌شده تولید محصولات کشاورزی و دامی در ایران در مقایسه با بسیاری از کشورهای منطقه بالاتر باشد.
وی به الگوی کشورهای در حال توسعه در خودکفایی در نهاده‌های دامی اشاره نمود و افزود: کشورهای در حال توسعه با توسعه کشت ذرت و سویا در مناطق مستعد و حمایت از واحدهای فرآوری داخلی، توانسته اند وابستگی به واردات نهاده‌های دامی را تا حد زیادی کاهش داده و نوسانات قیمت تمام‌شده را کنترل کنند.
معاون برنامه‌ریزی و اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی از تدوین و اجرای مجموعه‌ای از طرح‌های راهبردی برای کاهش قیمت تمام‌شده تولیدات کشاورزی خبر داد و گفت: تدوین «نقشه راه ملی کاهش قیمت تمام‌شده» با هدف تعیین اهداف کمی، مناطق اولویت‌دار، نوع حمایت‌ها و الگوهای کارآمد در بخش‌های زراعت، باغبانی، دام و طیور در دستور کار است.
همچنین طراحی نظام تأمین مالی زنجیره‌ای و هوشمند با همکاری بانک کشاورزی و نهادهای پشتیبان، ارتقاء نظام آماری با ایجاد سامانه‌های جامع رصد هزینه‌ها، و توسعه زیرساخت‌هایی چون انبار، سردخانه، صنایع تبدیلی و بازارهای منطقه‌ای از دیگر محورهای این برنامه‌هاست.
وی خاطرنشان کرد: وزارت جهاد کشاورزی با نگاه دانش‌بنیان، مردمی و آینده‌نگر، تمام ظرفیت‌های خود را به‌کار گرفته است تا این مهم به‌طور مرحله‌ای و هدفمند تحقق یابد طوری که ما به آینده‌ای امیدوار هستیم که در آن، کشاورزی ایران نه‌تنها تأمین‌کننده غذای سالم برای ایرانیان، بلکه مزیت رقابتی کشور در سطح منطقه باشد.
تدوین نقشه راه ملی کاهش قیمت تمام‌شده تولید
اکبر فتحی، معاون برنامه‌ریزی و اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی، کاهش قیمت تمام‌شده تولید محصولات کشاورزی و دامی را راهبردی حیاتی برای نجات اقتصاد کشاورزی در دهه آینده دانست و گفت: در شرایطی که با بحران‌های اقلیمی، افزایش قیمت نهاده‌ها، محدودیت منابع آبی، و تحولات ژئوپلیتیکی مانند جنگ اوکراین و تجاوزات منطقه‌ای روبه‌رو هستیم، توجه به هزینه تمام‌شده تولید ضرورتی انکارناپذیر برای تأمین امنیت غذایی و تاب‌آوری اقتصادی کشور است.
وی افزود: قیمت تمام‌شده شامل کلیه هزینه‌های تولید مانند نهاده‌ها، انرژی، نیروی کار، ماشین‌آلات، حمل‌ونقل و بسته‌بندی است. افزایش آن نه تنها باعث کاهش سودآوری تولیدکننده و خروج کشاورزان از چرخه تولید می‌شود، بلکه به کاهش رقابت‌پذیری محصولات داخلی، افزایش واردات و تهدید امنیت غذایی منجر خواهد شد.
به گفته فتحی، ناکارآمدی ساختاری در زنجیره تأمین، واسطه‌گری گسترده، ضعف زیرساخت‌های نگهداری و فرآوری، فقدان اطلاعات بازار، تولید بدون برنامه‌ریزی، و نبود سامانه‌های شفاف برای خرید و قیمت‌گذاری، از مهم‌ترین عوامل افزایش هزینه تولید در ایران هستند.
همچنین پایین بودن بهره‌وری آب، مصرف غیراصولی کود و سم، فقدان خدمات فنی و آموزشی، و وابستگی شدید به واردات نهاده‌هایی مانند ذرت، سویا و کودهای شیمیایی، این وضعیت را وخیم‌تر کرده است.
فتحی ساختار خرد کشاورزی در کشور را مانعی جدی برای بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، کاهش هزینه‌ها و تحقق اقتصاد مقیاس دانست و پیشنهاد کرد: تجمیع اراضی و ادغام داوطلبانه بهره‌برداران در قالب تعاونی‌ها و شرکت‌های سهامی می‌تواند زمینه‌ساز کاهش هزینه‌ها و افزایش قدرت چانه‌زنی کشاورزان شود.
وی با اشاره به تجربه موفق استان آذربایجان شرقی در کاهش قیمت تمام‌شده گندم از طریق تجمیع اراضی، توسعه آبیاری نوین و استقرار کارشناسان فنی، تأکید کرد: این الگو می‌تواند در سایر استان‌ها نیز اجرا شود. وی همچنین افزود: کشورهایی نظیر ترکیه با توسعه تولید داخلی نهاده‌ها، خوشه‌های کشاورزی و کشاورزی قراردادی توانسته‌اند قیمت تولید را کنترل کرده و به مزیت رقابتی دست یابند.
در پایان، معاون وزیر جهاد کشاورزی از تدوین «نقشه راه ملی کاهش قیمت تمام‌شده تولید» خبر داد که در آن، تعیین اهداف کمی، مناطق اولویت‌دار، الگوهای موفق و ابزارهای حمایتی در دستور کار قرار دارد. او بر نقش حیاتی مشارکت نهادهای محلی، تشکل‌های تخصصی، و خود تولیدکنندگان در موفقیت این سیاست‌ها تأکید کرد و گفت: این راهبرد برای پایداری اقتصادی، کاهش تورم غذایی و تقویت مزیت رقابتی کشاورزی ایران ضروری است.
