تصادف سفرهای نوروزی در چهارراه وزارتخانه‌های بهداشت، کشور، راه و گردشگری
محمد ارفع
در حالی که ستاد ملی مقابله با کرونا هنوز نقشه راه سفرهای نوروزی را تعیین نکرده، ستادهای سفرهای نوروزی در وزارت راه تشکیل شده و وزارت گردشگری نیز خواستار صدور مجوز بازگشایی هتل‌ها و مراکز فرهنگی شده است.
سفرهای نوروزی هرساله یکی از چالش‌های متولیان سفر یعنی وزارت راه، گردشگری و کشور بوده اما این چالش امسال همانند سال قبل با چالش جدی‌تری مواجه شده و آن هم همه‌گیری کروناست. سفر در دوران کرونا موضوع جدیدی نیست اما سفرهای نوروزی امسال در اوج شیوع ویروس جهش‌یافته انگلیسی در کشور باعث شده تا چگونگی این سفرها بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
دو وزارتخانه راه و گردشگری با این استدلال که نوروز یکی از بازه‌های درآمدی سرشار شرکت‌های گردشگری و حمل‌ونقلی است از ستاد ملی کرونا می‌خواهند تا سوی امید توسعه صنعت گردشگری در ایام نوروز ۱۴۰۰ را کور نکنند و اجازه دهند تا این سفرها با اجرای پروتکل‌های بهداشتی انجام شود.
با این حال وزارت بهداشت پس از مواجه شدن با اوضاع سخت همه‌گیری ویروس جهش‌یافته در استان خوزستان به شدت با سفرنوروزی مخالف است و خواستار آن شده تا سفر به صورت کلی در ایام نوروزی همانند سال قبل با هر نوع وسیله نقلیه‌ای ممنوع اعلام شود؛ خواسته‌ای که با مخالفت وزارت‌های متولی سفرهای نوروزی(وزارتخانه‌های راه و گردشگری) مواجه شده است.
طی هفته‌های گذشته بعضا مسئولان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی درباره جدی گرفته نشدن پروتکل‌های بهداشتی از سوی برخی بخش‌ها و دستگاه‌ها انتقادهایی را مطرح کرده‌اند و در این زمینه سعید نمکی، وزیر بهداشت نیز هشدارها و انتقادات صریحی را مطرح کرد.
وی گفته بود: «خدا شاهد است که داغ این شهدای سلامت دارد مرا نابود می کند. ناب‌ترین بچه‌های نظام سلامت را از دست دادم. داغی برای هیچ فرماندهی بالاتر از این نیست که افسران ارشد و سربازانش را از دست بدهد آن هم به دلیل ندانم کاری و سهل انگاری دیگران. من وزیر خبر ندارم چه کسی می آید و بیرون می رود. فقط شدم ته رودخانه، زخمی و جنازه جمع کن. به جای وزیر بهداشت بگذارید مدیرکل مرده‌شوی‌خانه. این درد بزرگی است. نمی‌شود که من ناگهان باخبر شوم که بدون اطلاع ما یک گروه آمد و گروهی رفت.»
با این حال روز گذشته وزیر راه و شهرسازی به عنوان متولی حمل و نقل سفرهای نوروزی در گفت‌وگویی با ایسنا اعلام کرده است که هیچ پروتکل بهداشتی در شبکه حمل و نقل عمومی مسافر زیر نظر این وزارتخانه نقض نشده است.
محمد اسلامی اظهار کرد: «تا کنون همه الزاماتی که برای رعایت پروتکل‌های بهداشتی در حوزه حمل و نقل تصویب و ابلاغ شده است، در همه پایانه‌ها و دیگر بخش‌های مرتبط با این حوزه در دستور کار قرار گرفته و به همه شرکت های حمل‌و نقل و ارائه دهنده خدمات در این حوزه نیز تاکید کرده‌ایم که همه نکات را باید جدی بگیرند.»
وی افزود: «پروتکل‌های بهداشتی تا کنون به‌درستی و همانطور که گفته شده، اجرا شده، بر روند اعمال درست پروتکل‌ها نیز نظارت کردیم. همچنین با همه کسانی که در این زمینه مرتکب تخلف شده‌اند، برخوردهای جدی کرده‌ایم.»
وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: «در طول ماه‌های گذشته اگر به ما اعلام شد مرزی بسته شود، این کار را انجام داده‌ایم یا اگر سفری را خواسته‌اند، منع کنیم، آن را ممنوع کردیم؛ بنابراین هیچ موردی از نقض پروتکل‌های بهداشتی مقابله با کرونا نداشته‌ایم و تخلفاتی هم اگر بوده با آن برخورد شده است.»
اسلامی تاکید کرد: «با توجه به عملکرد این بخش در حوزه رعایت الزامات، به هیچ وجه مطالبی را از این دست که وزارت راه و شهرسازی یا حوزه حمل و نقل پروتکل های بهداشتی نقض کرده است، نمی پذیریم.»
این صحبت‌های وزیر راه و شهرسازی در واقع تاکیدی بر این است که همه وسایل نقلیه عمومی اعم از قطار، اتوبوس و هواپیما پروتکل‌های بهداشتی را رعایت می‌کنند و شرایط الزام اتوبوس‌ها و قطارها به فروش ۵۰ درصد ظرفیت خود و هواپیماها حداکثر ۶۰ درصد صندلی‌های هر پرواز را تاکنون اجرایی کرده‌اند و تلویحا تاکید می‌کند که اجرای این پروتکل‌ها در نوروز می‌تواند تداوم داشته باشد تا مشکلی برای سلامت عمومی پیش نیاید.
از دیگر استدلال‌های وزارت راه، محدود بودن درآمد اصلی شرکت‌های حمل و نقل مسافر (در همه شقوق حمل و نقل) به بازه زمانی نوروز است؛ این در حالی است که اگرچه در ابتدای بهار سال گذشته در ستاد ملی مقابله با کرونا، اعطای تسهیلات به شرکت‌های حمل و نقلی برای رفع آسیب‌های لغو سفرهای نوروز ۱۳۹۹ به تصویب رسیده بود، همچنان برخی از شرکت‌های حمل و نقلی از دریافت این تسهیلات به دلیل خودداری بعضی از بانک‌های عامل، علی رغم گذشت یک سال از تصویب پرداخت این تسهیلات در ستاد ملی کرونا، جا مانده‌اند.
وزارت گردشگری نیز با استدلالی مشابه، خواستار برگزاری سفرهای نوروزی به صورت محدود با هدف انجام تورهای گردشگری و اقامت در هتل‌ها شده تا هم آژانس‌های گردشگری و هم مراکز اقامتی و هتل‌ها بتوانند از درآمدهای این سفرها بهره مند شوند.
اما این درخواست سفر باعث واکنش وزیر کشور (فرماندهی قرارگاه عملیات کرونا) شده است. عبدالرضا رحمانی فضلی اعلام کرده که ۲۵ اسفندماه تکلیف سفرهای نوروزی و وظایف هر یک از دستگاه‌ها در این باره مشخص می‌شود. همچنین سخنگوی ستاد ملی مقابله کرونا هم گفته که ۲۵ اسفند رنگ‌بندی شهرها به‌روزرسانی می‌شود، چون بسیاری از مراکز استان‌ها رو به نارنجی است
تا الان تنها صدای واحدی که از اعضای ستاد کرونا و متولیان شنیده شده، ممنوعیت سفر با اتومبیل شخصی به شهرهای قرمز و نارنجی و ممنوعیت برپایی چادر و اقامت در مدارس و مهمانپذیرها بوده است؛ در نتیجه به نظر می‌رسد با تداوم فروش بلیت نوروزی از سوی شرکت‌های حمل و نقل عمومی (جاده‌ای، ریلی و هوایی) مواجه باشیم و تورهای نوروزی نیز همچنان رزرو شوند.
در این جو مه آلود است روزانه انبوهی از تبلیغات رزرو تور برای شهروندان ارسال می‌شود تا آن‌ها را وسوسه کند در این اوضاع کرونایی به سفر روند یا حتی برخی از شرکت‌های حمل و نقلی به اسم سفرهای ضروری اجازه خالی ماندن صندلی‌های رزروشده را بعد از کنسلی مسافران ندهند. به طور مثال، شرکت رجا که یک شرکت دولتی متولی حمل و نقل ریلی است به مسافران سابق خود چنین پیامک زده است: «باسلام همقطار گرامی، در صورتی که برای سفرهای ضروری در ایام نوروز(بازه ۲۵ اسفند تا ۱۵ فروردین) موفق به خرید بلیت قطارهای رجا نشده‌اید می توانید با مراجعه به سایت WWW.RAJA.IR اولویت‌های پیشنهادی سفرتان را ثبت کنید تا در صورت ایجاد ظرفیت اضافه یا قطار فوق العاده، در اسرع وقت توسط همکاران سامانه تلفنی ۱۵۳۹ برای رزرو با شما تماس گرفته شود.»
از سویی دیگر، برخی مسافران برای دور زدن محدودیت‌های سفرهای جاده‌ای به شهرهای ممنوعه کرونایی اقدام به حمل خودرو با قطار کرده‌اند.
به گزارش خبرگزاری مهر، هزینه حمل خودرو با قطار در ایام عادی برای شهرهایی چون مشهد یا بندرعباس حول و حوش ۳۵۰ هزار تومان است ولی برای روزهای پایانی اسفند ماه، هزینه حمل خودرو با قطار، حدود ۷۰۰ هزار تومان اعلام شده است.
با توجه به اینکه پلیس راهور در مبادی ورودی شهرهای ممنوعه، از ورود خودروهای شخصی به این شهرها جلوگیری می‌کنند و از سوی دیگر، ایستگاه قطار در شهرهای مشهد یا بندرعباس در داخل شهر است، برخی مسافران بدون هیچ ممانعتی با خودروی شخصی و حمل و با قطار، به داخل این شهرها ورود خواهند داشت.
البته مرکز مدیریت اطلاعات راه‌ها و حمل و نقل جاده‌ای پیش‌بینی کرده است حتی با اجرای محدودیت تردد سراسری روزانه یک میلیون و ۱۰۰ هزار وسیله نقلیه در محورهای مواصلاتی جابه‌جا شوند و اگر ترددها کمتر محدود شود احتمال تردد روزانه ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار وسیله نقلیه می‌رود.
با این حساب، دور از انتظار است که سفرهای شخصیِ جاده‌ای در نوروز کامل متوقف شود و باید سریع‌تر چاره‌ای دیگر برای مدیریت و کنترل سفرها اندیشید و ماموریت و وظایف دستگاه‌ها مشخص شود تا مشکلات نوروز گذشته کمتر بروز کند و نگرانی‌های وزارت بهداشت درباره خیز دوباره کرونا فقط گردن مردم نیافتد.
با وجود این، علی‌اصغر مونسان، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، روز یکشنبه (۱۷ اسفندماه) در سخنانی به پراکنده‌گویی‌ها و تناقض‌گویی‌ها واکنش نشان داد و گفت: «من هم از این اظهارات پراکنده و ضد و نقیض متاسفم. محور کار ما تصمیمات ستاد ملی کرونا بوده و خواهد بود و هر طور ستاد تصمیم بگیرد محور عملکرد ماست. آن‌چه ما تا کنون گفته‌ایم دقیقا آن چیزی بوده که در کمیته امنیتی اجتماعی ستاد ملی کرونا و یا خود ستاد ملی کرونا به تصویب رسیده است. اینکه بعد از آن جلسات حرف‌های دیگری بیان می‌شود مطلوب نیست.»
مونسان این را هم گفته که اگر وزارت بهداشت فکر می‌کند بخش گردشگری شاید به شیوع بیماری دامن بزند این آمادگی را دارند کلا بخش گردشگری را تعطیل کنند. او افزود: «به عبارت دیگر این آمادگی را داریم که اگر وزارت بهداشت فکر می‌کند این اقدام به مهار کرونا کمک می‌کند همین فردا ابلاغ کنیم کل هتل‌ها در ایام نوروز تعطیل شوند. هرچند من تصور نمی‌کنم که این کار کمک‌کننده باشد، چون هتل‌های ما کمک کرده‌اند و وزیر بهداشت هم چند مرتبه قدردانی کرده است. بالاخره سفرهای تجاری و اداری وجود دارد و اگر هتل‌ها نبودند اوضاع بدتر می‌شد. هتل‌های ما به مهار کرونا خیلی کمک کرده‌اند. با این حال موضوع جان مردم در اولویت است و آن‌چه ستاد تصیم بگیرد همان را دقیقا اجرا خواهیم کرد.»
