تلاش صنایع پایین دستی و بانک ها برای نجات بالادستی ها
بستر سازی گسترده صنعت نفت برای جذب سرمایه گذاری های بخش خصوصی و بانکی
فرزین سواد کوهی
مطالعات طرح‌های توسعه ۱۶ میدان گازی با هلدینگ‌ها، شرکت‌های پتروشیمی و شرکت‌های اکتشاف و تولید ایرانی در حالی در دست اقدام قرار گرفته است که صنعت نفت ایران در حال حاضر با کمبود سرمایه گذاری مستقیم دولتی روبروست و از این رو نهادهای حاکمیتی بر آن شده اند تا از ظرفیت های بخش غیر دولتی که تا حدودی توانمندی های لازم را دارا هستند استفاده کنند.
در این میان شرکت های بزرگ و کوچک پتروشیمی قابلیت این اقدام را دارند.پس از آنکه برای طرح های توسعه ای میادین نفتی و گازی با سرمایه گذاری مستقیم بانک ها حرکت هایی تازه صورت گرفت امیدها به توسعه بخش های مختلف صنعت نفت و گاز ایران نیز افزایش یافت.
شرکت‌ها و هلدینگ‌های بزرگ پتروشیمی با کمک شرکت‌های اکتشاف و تولید در توسعه میدان‌های گازی ۶ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری می‌کنند و با توسعه این میدان‌ها، در دو، سه سال آینده بیش از ۱۲۷ میلیون مترمکعب گاز به تولید گاز کشور افزوده می‌شود که هم تأمین‌کننده خوراک پتروشیمی‌ها خواهد بود و هم به فرایند توسعه میدان‌های گازی کشور کمک می‌کند
در تازه ترین این اقدام ها هلدینگ های بزرگ پتروشیمی با بستری که از سوی وزارت نفت گسترده شد روبرو شدند تا ۱۶ میدان گازی «زیره و خارتنگ» و ساختار اکتشافی «دارنگ»، توسعه میدان‌های گازی «سفید زاخور، سفید باغون و هالگان»، توسعه مخازن «خامی زیلایی و کارون» و جمع‌آوری گازهای همراه مسجدسلیمان، توسعه میدان گازی «عسلویه غربی» و ایستگاه تقویت فشار کنگان، توسعه مخازن «خامی شهیدان، زیلایی و کارون»، توسعه میدان‌های گازی «میلاتون و رودک، بینک و رگ سفید» و توسعه میدان‌های گازی «اهواز و مارون خامی» را برای فعالیت خود آماده ببینند.
جواد اوجی وزیر نفت در خصوص امضای این تفاهم نامه ها گفت: شرکت‌ها و هلدینگ‌های بزرگ پتروشیمی با کمک شرکت‌های اکتشاف و تولید در توسعه میدان‌های گازی ۶ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری می‌کنند و با توسعه این میدان‌ها، در دو، سه سال آینده بیش از ۱۲۷ میلیون مترمکعب گاز به تولید گاز کشور افزوده می‌شود که هم تأمین‌کننده خوراک پتروشیمی‌ها خواهد بود و هم به فرایند توسعه میدان‌های گازی کشور کمک می‌کند.
اوجی تصریح کرد: سابقه نداشته است شرکت‌های پتروشیمی در زمینه توسعه میدان‌ها ورود کنند. در نمایشگاهی که در حسینیه امام خمینی (ره) با حضور رهبر معظم انقلاب برگزار شد، ایشان تاکید کردند که از ظرفیت هلدینگ‌ها و شرکت‌های بزرگ استفاده کنید که امروز الحمدلله این اتفاق مبارک رقم خورد.
وی با بیان اینکه پارسال قراردادهای سازنده‌ای با شرکت‌ها و هلدینگ‌های بزرگ پتروشیمی در زمینه جمع‌آوری گازهای مشعل داشتیم، گفت: بخشی از این‌ها به بهره‌برداری رسیده است. همچنین در خصوص تولید بنزین در مجتمع‌های پتروشیمی، به‌ویژه پتروشیمی‌هایی که متانول تولید می‌کنند، با شرکت‌های ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی و صنایع پتروشیمی برنامه‌ریزی‌هایی شده است.
وزیر نفت افزود: بخشی از تولید متانول کشور به‌سمت تولید بنزین و ارزش افزوده سوق داده می‌شود. امروز بسیاری از کشورها از خوراک متانول به تولید بنزین دست یافته‌اند که ما دانش فنی و توانمندی تولید آن را داریم؛ بنابراین در بعضی پتروشیمی‌ها که سهام‌داران آنها تمایل داشتند، با همکاری شرکت ملی صنایع پتروشیمی این اتفاق مطلوب رقم خواهد خورد و ما بخشی از ظرفیت تولید متانول را به تولید بنزین سوق خواهیم داد که اعداد و ارقام آن را در مصاحبه‌های بعدی اعلام خواهم کرد.
این مقام مسئول ادامه داد: با توجه به افت قیمتی که طی چند سال اخیر در بحث محصولات تولید متانول داشته‌ایم و از طرفی برای جبران ناترازی بنزین، می‌توانیم از بنزینی که از خوراک متانول تولید می‌شود استفاده کنیم. این موضوع در کشور چین هم اتفاق افتاده است.
دولت سیزدهم بیشترین محیط را برای بخش خصوصی مهیا کرد
در همین زمینه محسن خجسته مهر مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران با بیان اینکه هم‌اکنون در نسل سوم قراردادهای بالادستی هستیم و در آینده قراردادها بهبود می‌یابند، گفت: در دولت سیزدهم به نسبت دیگر دولت‌های پس از انقلاب تاکنون بیشترین حضور بخش خصوصی در کسب‌وکار شرکت ملی نفت ایران دیده می‌شود.
وی با بیان اینکه امسال سال جهش تولید با مشارکت مردم است، بیان کرد: به‌دلیل اینکه شرکت‌های پتروشیمی نیازمند تأمین خوراک خودشان هستند و از طرفی درآمد مستمر دارند، تصمیم گرفتیم برای توسعه ۱۶ مخزن گازی به ارزش ۶ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار با شرکت‌های پتروشیمی تفاهم‌نامه امضا کنیم.
مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران ادامه داد: با امضای این تفاهم‌نامه‌ها در عمل کار مطالعات ۱۶ مخزن گازی آغاز و در حداقل زمان ممکن پیشنهاد فنی و اقتصادی این هلدینگ‌ها، شرکت‌های پتروشیمی و شرکت‌های اکتشاف و تولید بررسی می‌شود.
وی با بیان اینکه هم‌اکنون مذاکراتی را درباره بعضی از بندهای مندرج در قراردادها آغاز کرده‌ایم، بیان کرد: با اجرای این قراردادها، در مجموع روزانه حدود ۱۲۷ میلیون مترمکعب به ظرفیت تولید گاز کشور اضافه می‌شود.
خجسته‌مهر گفت: این اتفاق گامی مهم برای شرکت‌های پتروشیمی است تا افزون بر استفاده حداکثری از ظرفیت‌های خالی خود، در خلال برنامه هفتم توسعه که قرار است حدود ۳۰ میلیون تن به ظرفیت آنها اضافه شود، با تأمین خوراک خوشان این توسعه را محقق کنند.
وی با اشاره به اینکه بخش عمده مردم جزو سهام‌داران خرد و کلان این واحدهای پتروشیمی هستند، افزود: شرکت ملی نفت ایران نخستین گام را برای اجرای شعار سال و فرمایش‌های مقام معظم رهبری در سال ۱۴۰۳ برداشته است.
افزایش ۱۲۷ میلیون مترمکعبی ظرفیت تولید گاز کشور
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران با تاکید بر اینکه با نهایی و اجرایی شدن تفاهم‌نامه‌های امروز بیش از ۱۶ مخزن گازی کشور توسعه می‌یابد، گفت: با بهره‌برداری از این طرح‌ها ۱۲۷ میلیون مترمکعب به ظرفیت تولید در چهار استان نفت و گاز خیز کشور اضافه می‌شود.
وی ادامه داد: پیش‌تر تنها شرکت‌های اکتشاف و تولید می‌توانستند در صنعت نفت سرمایه‌گذاری کنند، اما با ابتکار وزیر نفت و هماهنگی لازم با دولت قرار شد پتروشیمی‌ها نیز در بالادست صنعت نفت حضور یابند.
سرمایه‌گذاری پتروشیمی‌ها در بخش بالادستی صنعت نفت قراردادی برد – برد است و مردم به‌عنوان سرمایه‌گذاران اصلی پتروشیمی‌ها و هلدینگ‌ها با این تفاهم‌نامه‌ها در طرح‌های بالادستی سرمایه‌گذاری می‌کنند
معاون وزیر نفت گفت: امسال با همکاری بخش خصوصی و هلدینگ‌های پتروشیمی، جهش دوم در سرمایه‌گذاری پتروشیمی‌ها را رقم می‌زنیم که این سرمایه‌گذاری مولد، راهبردی و معنادار است زیرا قراردادهایی جذاب، زودبازده و درآمدزا هستند.
خجسته‌مهر سرمایه‌گذاری پتروشیمی‌ها در بخش بالادستی صنعت نفت را قراردادی برد – برد برای شرکت ملی نفت ایران و آنها دانست و گفت: مردم به‌عنوان سرمایه‌گذاران اصلی پتروشیمی‌ها و هلدینگ‌ها با این تفاهم‌نامه‌ها در طرح‌های بالادستی سرمایه‌گذاری می‌کنند.
وی افزود: معنای سال جهش تولید با مشارکت مردم این است که بسیاری از مردم ایران جزو سهام‌داران خرد و کلان واحدهای پتروشیمی هستند و هرکدام از آنها که پولی دارند در پتروشیمی‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند.
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران یادآور شد: در دولت‌های یازدهم و دوازدهم سالانه به‌طور میانگین یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری شده است، درحالی‌که در ۲.۵ سال عمر دولت سیزدهم این رقم به سالانه ۶ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار رسیده و درمجموع قراردادهایی به ارزش ۱۵ میلیارد دلار امضا شده که بخش قابل‌توجهی از این سرمایه‌گذاری از سوی بخش خصوصی بوده است.
استفاده از فرآیند فرایند MTG برای تولید بنزین
این گزارش حاکی است همچنین مرتضی شاهمیرزایی مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی نیز در همین خصوص راهبرد اصولی دولت سیزدهم را تکمیل زنجیره ارزش به‌منظور پرهیز از خام‌فروشی و ایجاد ارزش افزوده از منابع هیدروکربوری اعلام کرد و گفت: مجوز حدود ۱۷ طرح پتروشیمی پس از بازنگری‌های انجام‌شده لغو شد و طرح‌های تکمیل زنجیره ارزش جایگزین آنها شدند.
شاهمیرزایی گفت: جهش در تولید کالا و تجهیزات در کنار افزایش تولید محصولات پتروشیمی از برنامه‌های صنعت پتروشیمی در سال ۱۴۰۳ است و به این منظور برنامه‌های مختلفی ترسیم شده که حرکت دانش‌بنیان‌ها در مسیر جهش تولید کالا و تجهیزات، یکی از آن‌هاست.
وی ادامه داد: این موضوع با هلدینگ‌ها و شرکت‌های پتروشیمی مطرح و تأکید شده است که کالاهای مورد نیاز خود را با استفاده از توان داخلی تأمین کنند تا شاهد جهش بزرگ و انقلابی در ساخت داخل باشیم، البته تا جایی که آسیبی به برنامه تولید وارد نشود.
مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی افزود: جهت‌گیری‌ها در اجرای طرح‌ها و پروژه‌های صنعت پتروشیمی نیز به‌سمت کالاها و تجهیزات دانش‌بنیان است که پیش از این در خارج سفارش‌گذاری می‌شد.
شاهمیرزایی با اشاره به برنامه فشرده وزارت نفت برای رفع ناترازی بنزین با توجه به افزایش تقاضاها، گفت: با توجه به دستور وزیر نفت و سیاست دولت، صنعت پتروشیمی وارد این حوزه می‌شود تا به‌جای صادرات، از متانول تولیدی صنعت پتروشیمی با فرایند MTG بنزین تولید شود.
وی همچنین با اشاره به اعلام آمادگی متانول‌سازها برای تولید بنزین، افزود: معافیت‌ها و مشوق‌هایی برای این واحدها در نظر گرفته شده و مراحل نهایی برنامه‌ریزی زیرساخت‌ها و سازوکارهای لازم برای سرمایه‌گذاری تولید بنزین از متانول انجام شده است، زیرا ظرفیت تولید متانول در کشور بالاست و زنجیره این محصول توسعه نیافته است.
معاون وزیر نفت ادامه داد: دولت سیزدهم به‌طور ویژه در زمینه تکمیل زنجیره محصولات برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری کرده است.
راه‌اندازی نخستین PDH کشور در اوایل سال آینده
شاهمیرزایی با بیان اینکه هلدینگ‌هایی همچون پتروفرهنگ و شستان که واحدهای متانولی بیشتری دارند باید بخشی از ظرفیت خود را برای تولید دیگر محصولات زنجیره آماده و برنامه‌ریزی کنند، گفت: بخشی از واحدهای MTP و MTG در قطب پارسیان در مجاورت قطب عسلویه احداث خواهند شد.
وی از راه‌اندازی واحد PDH پتروشیمی رجال به‌عنوان نخستین PDH کشور تا اوایل سال آینده خبر داد و گفت: سایر طرح‌های PDH نیز در مرحله اجرا قرار دارند و سرمایه‌گذاران به‌دنبال این هستند که صرفه اقتصادی این طرح را افزایش دهند.
مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی با اشاره به اینکه هم‌اکنون حدود ۱۲۷ مجوز طرح پتروشیمی به‌طور رسمی صادر شده است، افزود: طرح‌های برنامه هفتم توسعه به‌طور میانگین حدود ۳۷درصد پیشرفت دارند.
شاهمیرزایی راهبرد اصولی دولت سیزدهم را تکمیل زنجیره ارزش به‌منظور پرهیز از خام‌فروشی و ایجاد ارزش افزوده از منابع هیدروکربوری اعلام و بیان کرد: مجوز حدود ۱۷ طرح پتروشیمی پس از بازنگری‌های انجام‌شده لغو شد و طرح‌های تکمیل زنجیره ارزش جایگزین آنها شدند.
وی بیان کرد: همچنین طرح‌های تکمیل زنجیره ارزش در قالب ۲۱ بسته به هلدینگ‌ها ابلاغ و مجوزهای لازم صادر شده است که با جدیت پیگیر اجرای آنها هستیم.
پتروشیمی ها برای سرمایه گذاری آماده اند
بر اساس این گزارش همچنین احمد مهدوی‌ابهری دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی نیز بیان کرد: امروز شاهد حرکتی سازنده و اقتصادی برای کشور در اوضاع جنگ اقتصادی و سیاسی هستیم.
وی با اشاره به منابع غنی هیدروکربوری ایران افزود: باید از این نعمت به‌شکلی مطلوب حفاظت و استفاده کرد. بهره‌گیری صحیح از منابع هیدروکربوری به‌منزله تبدیل آنها به ارزش افزوده است تا اقتصاد کشور شکوفا شود.
دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی ادامه داد: وزارت نفت با وجود جنگ اقتصادی و تحریم‌ها، حرکت‌های بسیار ارزشمندی در کشور انجام داده است؛ از جمله توسعه فازهای پارس جنوبی، به‌ویژه فاز ۱۴ که شاهکاری برای کشور بود و بدون حضور خارجی‌ها به سرانجام رسید.
مهدوی‌ابهری با اشاره به توانایی‌های بالای صنعت پتروشیمی در کشور، گفت: پتروپالایشگاه کنگان، پالایشگاه بیدبلند خلیج‌فارس و پتروشیمی کاویان، بدون حضور خارجی‌ها، از سوی صنعت پتروشیمی اجرا شده‌اند، بنابراین صنعت پتروشیمی توانایی فنی لازم برای اجرای طرح‌های توسعه میدان‌های گازی کشور را نیز دارد.
وی با قدردانی از دولت سیزدهم برای ورود بخش خصوصی به سرمایه‌گذاری در بالادست نفت که در این دولت کلید خورد، بیان کرد: با توجه به ناترازی گاز در کشور، پتروشیمی‌ها برای هر ۲ راهکار سرمایه‌گذاری در میدان‌های نفت و گاز و بهینه‌سازی مصرف گاز اعلام آمادگی کرده‌اند.
سرمایه‌گذاری صنعت پتروشیمی در توسعه میدان‌ها حرکتی همسو با شعار سال است و با این اقدام بخش خصوصی وارد یکی از حساس‌ترین سرمایه‌گذاری‌های صنعت می‌شود که افزون بر رفع نیاز صنعت پتروشیمی، به اقتصاد ملی نیز کمک خواهد شد
دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی با اشاره به اختیاراتی که رئیس‌جمهوری در نمایشگاه توانمندی‌های تولید داخلی به وزیر نفت برای اخذ مجوزهای لازم از دولت، به‌منظور تسریع توسعه میدان‌ها داد، تصریح کرد: خوشبختانه در سه ماه گذشته، جهاد و تحول انقلابی برای کوتاه‌کردن فرایند دریافت مجوزها در وزارت نفت شکل گرفت و قدردان وزیر نفت برای ایجاد این تحول هستیم.
مهدوی‌ابهری با تأکید بر اینکه این اقدام در اقتصاد ملی مؤثر است و خوراک پایدار برای پتروشیمی‌ها تأمین خواهد شد، افزود: برای تحقق شعار سال، فضای کسب‌وکار مناسب لازم است، تا در نتیجه بخش خصوصی و مردم نیز وارد سرمایه‌گذاری در صنعت شوند.
وی سرمایه‌گذاری صنعت پتروشیمی در توسعه میدان‌ها را حرکتی همسو با شعار سال دانست و گفت: با این اقدام بخش خصوصی وارد یکی از حساس‌ترین سرمایه‌گذاری‌های صنعت می‌شود که افزون بر رفع نیاز صنعت پتروشیمی، به اقتصاد ملی نیز کمک خواهد شد.
دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی ادامه داد: تحقق افزایش تولید گاز از میدان‌های گازی می‌تواند افزون بر تأمین خوراک مجتمع‌های پتروشیمی، ناترازی گاز کشور را نیز رفع کند.
مهدوی‌ابهری در پایان، با اشاره به اینکه آغاز این حرکت بزرگ در تاریخ ثبت می‌شود، تأکید کرد: معنای سرمایه‌گذاری صنعت پتروشیمی در بالادست نفت این نیست که پروژه‌های توسعه‌ای این صنعت کند یا متوقف شود، بلکه هر دو همسو با هم پیش می‌روند.
