سهیلا روزبان
کشور با بحران شدید بنزین مواجه شده و شرایط هر روز نگران کننده تر می شود. ناترازی بنزین به حدود ۱۵ میلیون لیتر رسیده و دولت برای جبران این ناترازی خود را به آب و آتش می زند.
عصراقتصاد- یک روز صحبت از واردات بنزین است و روز دیگر طرح تولید بنزین از متانول روی میز قرار می گیرد. بر اساس آنچه در لایحه بودجه آمده در سال ۱۴۰۳ واردات ۴.۱ میلیارد دلار فرآورده های نفتی( بنزین) مجاز است. از طرفی دولت برای ترغیب واحدهای پتروشیمی برای تولید سوخت هم قید بخشی از درآمدهای خود را زده و می گوید که خوراک را با نرخ های تخفیفی در اختیار متانول سازها قرار می دهد.
اجرای طرح های پر هزینه برای حل ناترازی بنزین در شرایطی در دستور کار وزارت نفت قرار گرفته که نیمی از ظرفیت سی ان جی کشور بلااستفاده رها شده است. بر اساس آنچه محسن جوهری رییس انجمن سی ان جی کشور به عصر اقتصاد می گوید: مقدار مصرف سی ان جی در کشور روزانه چیزی حدود ۲۰ الی ۲۲ میلیون متر مکعب بوده در حالی که ظرفیت موجود دو برابر این مقدار است.
او که معتقد است به نظر میرسد نفع عده ای در عدم توسعه صنعت سی ان جی، افزایش ناترازی و رشد واردات بنزین است، ادامه داد: خودروسازان به تعهدات خود در زمینه تولید خودروهای دوگانه سوز عمل نمی کنند، از طرفی حمایتی هم برای دوگانه سوز کردن خودروهای شخصی صورت نمی گیرد.
به گفته رییس انجمن سی ان جی کشور، تمامی جایگاه داران کشور ورشکسته بوده و درآمدهای آنها کفاف هزینه های آنها را نمی دهد.
متن کامل گفتگوی عصر اقتصاد با محسن جوهری رییس انجمن سی ان جی کشور را در ادامه می خوانید:
در حال حاضر مهم ترین چالش فعالین صنعت سی ان جی کشور چیست؟
مهم ترین چالش امروز ما کمبود تقاضا و عدم تحقق وعده های مسئولین در این حوزه است.
منظور شما کدام وعده است؟ دولت قرار بود برای توسعه این صنعت چه اقداماتی را انجام دهد؟
منظورم عدم تولید خودروهای دوگانه سوز در خودروسازی و همچنین تبدیل رایگان خودروهای شخصی به خودروهای دوگانه سوز است. باید یادآوری کنم که چند سال پیش مصوبه ای در شورای اقتصاد به تصویب رسید که بر اساس آن خودروهای عمومی می توانستند به صورت رایگان به دوگانه سوز تبدیل شوند. اما متاسفانه این طرح تاکنون موفق نبوده است. البته بر اساس آخرین ویرایش مصوبه مذکور از ابتدای سال ۱۴۰۳ مالکان خودروهای شخصی هم از باید از ظرفیت این مصوبه برای تبدیل خودروهای خود به دوگانه سوز استفاده کنند.
اما متاسفانه تا حالا این امکان فراهم نشده است. و متاسفانه سیاست گذاری های نامناسب باعث شده که نیمی از ظرفیت این صنعت بلااستفاده باقی بماند و سهم سی ان جی از سبد سوخت مصرف کشور هر سال در حال کاهش باشد.
در حال حاضر در بسیاری از کلان شهرها مردم نسبت به صف های طولانی در جایگاه های سی ان جی اعتراض دارند. چرا با این وجود اقدامی برای افزایش تعداد جایگاه ها انجام نمی شود؟
سرمایه گذاری در صنعت سی ان جی به هیچ وجه توجیه پذیر نبوده و تمامی جایگاه های کشور ورشکسته هستند، چرا که از یک سو نرخ کارمزد تعیین شده با رشد هزینه ها همخوانی ندارد. از طرفی به دلیل سیاست گذاری های نادرست سهم سی ان جی از سبد سوخت مصرفی کشور هر روز در حال کمتر شدن بوده و فروش جایگاه به شدت پایین است. باید اشاره کنم که در خیلی از شهرستان ها تنها از ۳۰ درصد ظرفیت جایگاه ها استفاده می شود و ۷۰ درصد دیگر بلااستفاده مانده است.
همین مساله باعث شده که طی چند سال گذشته در کلان شهرها هیچ جایگاه جدیدی احداث نشود. بد نیست که بدانید در کلان شهری همچون تهران تقریبا ۹۹ درصد جایگاه ها دولتی بوده و بخش خصوصی سهمی در آنها ندارد. چرا که قیمت بالای زمین در تهران با این درآمدها و کارمزدهای تعیین شده همخوانی ندارد. در شهرستان هم تعداد جایگاه های جدید ایجاد شده انگشت شمار باشند.
هم اکنون احداث یک جایگاه در کشور به چه میزان سرمایه نیاز دارد؟
بدون در نظر گرفتن هزینه های نجومی قیمت های خرید زمین به خصوص در کلان شهرها و هزینه ابنیه و خرید انشعابات گاز و برق جایگاه، فقط برای خرید تجهیزات یک جایگاه سی ان جی و نصب و راه اندازی آن حدود ۴۰۰ الی ۵۰۰ هزار دلار سرمایه نیاز دارد.
چرا با وجود رقم بالای سرمایه گذاری مورد نیاز در این صنعت، نرخ کارمزد جایگاه ها از سوی دولت اتا این اندازه پایین تعیین می شود؟
زیرا جایگاه های سی ان جی در گروه های خدماتی قرار گرفته اند و نرخ تعیین شده برای کارمزدها تنها براین است. در واقع در هنگام محاسبه کارمزد توجهی به سرمایه گذاری های انجام شده، نمی شود. این در حالی است که هزینه های سرمایه گذاری برای جایگاه های سی ان جی به شدت بالا بوده و بیشتر هزینه متاثر از نرخ ارز می باشد.
بر اساس آماری که مسئولین اعلام می کنند، ناترازی بنزین هر روز در حال بزرگ تر شدن است. چرا با این وجود عزمی برای استفاده از ظرفیت سی ان جی کشور دیده نمی شود؟
من فکر می کنم نفع عده ای در عدم استفاده از ظرفیت سی ان جی و بزرگ تر شدن ناترازی بنزین و به دنبال آن افزایش واردات است.
از ابتدای دولت سیزدهم تا حالا بارها و بارها آقای وزیر بر توسعه این صنعت تاکید کرده اند، اما متاسفانه این توصیه ها همواره در حد حرف و سخن بوده و به نظر می رسد که عزمی برای افزایش سهم سی ان جی از سبد سوخت مصرفی کشور وجود ندارد. این در حالی است که ایران بعد از روسیه دارنده دومین ذخایر گازی در دنیا است.
این بی رغبتی تنها به دولت محدود نشده و در مجلس هم چنین رفتاری دیده می شد. به عنوان مثال برخی از نمایندگان مجلس به قدری برای توسعه ال پی جی تلاش می کردند که به نظر می رسد هدف اصلی از ورود آنها به بهارستان همین مساله بوده است و لاغیر .
علاوه بر این برنامه تولید خودروهای برقی با توجه به محدودیت های مربوط به تولید این خودروها وهزینه بالای قطعات از جمله باطری در کوتاه مدت تاثیر زیادی در کاهش مصرف بنزین نخواهد داشت و صرفا به عنوان یک برنامه بلند مدت در متنوع سازی سوخت خودروها به آن باید توجه شود.
به نظر شما برگزاری نمایشگاه هایی همچون نمایشگاه نفت تا چه اندازه در معرفی ظرفیت های فعالین بخش خصوصی می تواند موثر باشد؟
بدون شک برگزاری نمایشگاه ها فواید زیادی می تواند داشته باشد. اما اگر شرایط تحریمی نبود و شاهد حضور گسترده شرکت ها و نمایندگی های خارجی بودیم، شرایط بهتری را داشتیم. ما در صنعت سی ان جی حرف های زیادی برای گفتن داریم و می تواند صادرات خدمات فنی و مهندسی در این حوزه را تا حد زیادی افزایش دهیم.
ای کاش حالا که شرایط برای توسعه این صنعت در داخل کشور فراهم نیست، شرایط به گونه ای بود که می توانستیم با حضور در بازارهای جهانی شاهد توسعه بیشتر سی ان جی کشور بودیم.
