تولید خودرو پاک، شعاری که همچنان روی کاغذ مانده است
افزایش شدید و دامنه‌دار آلودگی هوا، افزایش مصرف سوخت و تحمیل هزینه‌های مالی از محل منابع عمومی برای تأمین ناترازی بنزین، دولت را وادار به تدوین و ابلاغ سند سوخت کرده است.
این سند خودروسازان را موظف می‌کند که ظرف ۳ سال، ۳۰ درصد از محصولات خود را به خودروهای پاک اختصاص دهند. اما آیا تحقق این دستور امکان‌پذیر است؟ آیا دستور دولت برای تولید ۳۰ درصدی خودروهای پاک به نتیجه می‌رسد؟
اقتصاد دستوری–رانتی و اصرار عجیب و غریب بر تداوم این شیوه، به طرز وحشتناکی جان و مال مردم را به خطر انداخته و فرصت‌های زیادی را از توسعه صنعت خودروسازی گرفته است.در این شرایط، حامد عاملی، معاون صنایع ماشین‌آلات وزارت صمت از تدوین و ابلاغ سند سوخت خودروسازان برای مدیریت مصرف سوخت خبر داده و می‌گوید: شرکت‌های خودروساز موظف هستند با اصلاح موتور‌ها و تولید موتورهای هیبریدی و برقی، مجموع مصرف سوخت سبد محصولات خود را کاهش دهند. به گفته وی، بر اساس این سند، ظرف ۳ سال آینده باید ۲۰ تا ۳۰ درصد خودروهای تولیدی در کشور، هیبریدی و برقی شوند.
اما پرسش اساسی این است که با توجه به شرایط اقتصادی و تحریمی، آیا امکان دستیابی به چنین خواسته‌ای وجود دارد؟ در همین رابطه، پیرمحمدی مدیرعامل ایران‌خودرو می‌گوید: برای توسعه خودروهای هیبرید، موضوع باتری نیازمند سرمایه‌گذاری ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون دلاری بسته به عمق ساخت داخل است که ایران‌خودرو حاضر به انجام آن است، اما تأمین ارز آن نیازمند حمایت و تأمین از سوی دولت است.
تنها مسیر واقعی گذار، تدوین یک نقشه راه بلندمدت، ایجاد زنجیره تأمین بومی، همکاری پایدار با شرکای خارجی و مشوق‌های اقتصادی هدفمند است؛ وگرنه تولید خودروهای پاک در حد تیتر خبری می‌ماند
همچنین طراحی و کسب دانش فنی گیربکس‌های هیبریدی آغاز شده، اما برای داخلی‌سازی کامل آن به ۲۰۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری نیاز است. اگر این سرمایه‌گذاری انجام شود، ایران ششمین کشور تولیدکننده این گیربکس‌ها خواهد شد.
فقدان سیاست‌های پایدار
در این شرایط به نظر می‌رسد فقدان سیاست‌های پایدار را باید اصلی‌ترین عامل و دست‌انداز در مسیر تولید خودروهای پاک به شمار آورد.چراکه سیاست‌گذاری‌ها در ایران به‌شدت دولت‌محور، ناپایدار و بدون برنامه مرحله‌ای است. هر دولت با شعارهای متفاوت وارد می‌شود و مسیر دولت قبلی را کنار می‌گذارد.
واقعیت این است که تولید خودروهای برقی و هیبریدی در ایران نه به دلیل نبود توان فنی داخلی، بلکه به علت نبود سیاست‌گذاری پایدار و برنامه‌های منسجم متوقف مانده است.اگر این مسیر اصلاح نشود، ایران در آینده هم سهمی از تولید خودروهای پاک نخواهد داشت و مانند سال‌های اخیر یک واردکننده صرف خواهد ماند.
ضرورت خروج خودروهای فرسوده با واردات خودروهای پاک
عضو کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه وزارت صمت به عنوان متولی حوزه صنعت باید با اتخاذ راهکار‌های اساسی به اسقاط خودروهای فرسوده در کشور کمک کند، اظهار داشت: یکی از این راهکار‌ها واردات خودروهای پاک با مشارکت مردم به کشور است که می‌تواند زمینه ایجاد رقابت واقعی در حوزه خودروسازی را نیز فراهم کند.
علی آذری با انتقاد از افزایش حجم خودروهای فرسوده در کشور بیان کرد: رشد تورم و چنبره انحصار در حوزه خودروسازی، خروج خودروهای فرسوده در کشور را با چالش مواجه کرده است.
وی با اشاره به اینکه مگر شهری مانند تهران ظرفیت چه تعداد خودرو را دارد، تصریح کرد: این در حالی است که درهیچ کجای دنیا شاهد چنین جلوه‌های نازیبا در شهر‌ها که به سبب افزایش خودروهای فرسوده ایجاد شده نیستیم و این موضوع حتی در کشور‌های کمتر توسعه یافته نیز مدیریت شده است.
نماینده مردم قوچان و فاروج در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: متاسفانه ناوگان خودرویی کشور به حدی فرسوده است که عمر تعدادی از مینی بوس‌هایی که در کشور تردد می‌کنند به ۷۰ سال می‌رسد و آلودگی ناشی از خودروهای فرسوده به ویژه خودروهای دیزلی که از سوخت گازوئیل استفاده می‌کنند به افزایش آلودگی هوا در کلان شهر‌ها دامن زده است.
باید اجازه داد خودروهای استاندارد با حداقل مصرف سوخت و آلایندگی که امروز دنیا نیز به سمت خودروهای پاک حرکت کرده با مشارکت مردم وارد کشور شوند
آذری با بیان اینکه وزارت صمت به عنوان متولی حوزه صنعت باید این موضوع را مدیریت کرده و با اتخاذ راهکار‌های اساسی به اسقاط خودروهای فرسوده در کشور کمک کند، تاکید کرد: یکی از این راهکار‌ها واردات خودرو با مشارکت مردم است که می‌تواند زمینه ایجاد رقابت واقعی در حوزه خودروسازی را فراهم کند.
عضو کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: از این رو باید اجازه داد خودروهای استاندارد با حداقل مصرف سوخت و آلایندگی که امروز دنیا نیز به سمت خودروهای پاک حرکت کرده با مشارکت مردم وارد کشور شوند.
سخن‌آخر
آن‌گونه که کارشناسان می‌گویند، تنها مسیر واقعی گذار، تدوین یک نقشه راه بلندمدت، ایجاد زنجیره تأمین بومی، همکاری پایدار با شرکای خارجی و مشوق‌های اقتصادی هدفمند است؛ وگرنه تولید خودروهای پاک در حد تیتر خبری می‌ماند؛ مانند آلودگی‌های مستمر، خودروهای پرمصرف و مدیریت ناکارآمد است.
