حرکت صنعت لوازم خانگی در بیراهه خودروسازی

لیلا ابوالفتحی

دو صنعت خودرو و لوازم خانگی دو صنعت پیشران در کشور شناخته می‌شوند و به همین دلیل مورد حمایت دولت قرار گرفته‌اند؛ اما به نظر می‌رسد که این حمایت به جای افزایش کیفیت و پایین آوردن قیمت تمام‌شده به انحصار تبدیل شده است و این مصرف‌کننده است که تاوان این حمایت را می‌دهد.

تجربه سالیان متمادی حمایت انحصاری از تولید داخلی خودرو نشان داده است که نه‌تنها هیچ پیشرفت قابل توجهی در کیفیت این محصول صورت نگرفته است، بلکه به دنبال افزایش قیمت‌های غیرمنطقی از قدرت خرید مصرف‌کننده ایرانی خارج شده و این در حالی است که خودروسازان مدعی زیان‌دهی‌اند و معتقدند که قیمت‌ها به درستی تعیین نمی‌شود و باید محصولاتشان با قیمت‌هایی بالاتر از قیمت‌های تعیین‌شده به فروش برسند.

با وجود حمایت همه‌جانبه از این صنعت و ممانعت از ورود خودروی خارجی به کشور از طریق وضع عوارض به بهانه حمایت از تولید و بیکار نشدن چند هزار نفر مشغول به کار در این حوزه، این سیاست جز انحصاری کردن صنعت ساخت خودرو دستاورد دیگری نداشته است و جالب اینجاست که هم خودروساز و هم مصرف‌کننده هر دو ناراضی هستند و معلوم نیست که این شیوه حمایت از تولید داخل به دنبال چه نتیجه‌ای است.

حال به نظر می‌رسد که صنعت لوازم خانگی هم پا در این راه گذاشته است و تجربه خودروسازی در این صنعت هم در حال تکرار است که البته می‌توان پیشاپیش نتیجه این سیاست را پیش‌بینی کرد.

در یکی، دو سال گذشته با تنگ‌تر شدن حلقه تحریم‌ها و افزایش قیمت دلار شاهد افزایش چندبرابری قیمت لوازم خانگی شدیم. تولیدکنندگان به جز موارد بالا، افزایش قیمت جهانی مواد اولیه و در کنار آن افزایش دستمزدها و کرایه حمل و نقل را عوامل افزایش هزینه تمام‌شده کالا معرفی کرده‌اند. به این ترتیب بازاری که ۵۰درصد ریزش مشتری داشته است، همچنان در حال افزایش قیمت‌هاست.

توجیهات افزایش قیمت

عباس هاشمی،  دبیرکل انجمن صنایع لوازم خانگی که مهم‌ترین تشکل در حوزه لوازم خانگی است، ماه پیش در برنامه تیتر امشب شبکه خبر سیما در این باره عنوان کرد: برخلاف افزایش بالای ۱۰۰درصدی مواد اولیه داخلی و تاخیر دو سه ماهه بانک مرکزی در تخصیص ارز، تورم، افزایش دستمزدها واحدهای تولیدی در تولید به مشکل خورده‌اند.

او افزایش قیمت را غیررسمی عنوان کرد و افزود: تاکنون از طرف انجمن درخواستی برای افزایش قیمت لوازم خانگی ارائه نشده است و اسناد نشان می‌دهد با توجه به افزایش قیمت مواد اولیه شاید حدود ۳۰ تا ۳۵ درصد افزایش قیمت داشته باشیم اما افزایش قیمت به طور رسمی نداشته‌ایم. پیش‌بینی می‌شود با توجه به کمبود مواد اولیه، کمبود کالا نیز در ماه‌های آینده داشته باشیم.

اما در چند روز اخیر قیمت محصولات تولیدی یک کارخانه بزرگ لوازم خانگی در کشور ۲۵درصد افزایش یافت و این در حالی است که نرخ ارز روندی نزولی به خود گرفته و به گفته مسئولان دولتی، چشم‌انداز قیمت‌ها در بازار ارز نزولی است.

حمیدرضا شهیدی، دبیر انجمن صوتی و تصویری ایران هم عنوان کرد که با توجه به تولید انبوه تولیدکنندگان و افزایش قیمت‌ها، کالا روی دست تولیدکنندگان خواهد ماند. او اضافه کرد: هرچند با توجه به افزایش نرخ دستمزد، مدارک مربوط برای افزایش قیمت‌ها آماده است، منتظریم ببینیم سرنوشت نرخ ارز چه می‌شود.

حمیدرضا غزنوی، سخنگوی انجمن صنفی تولیدکنندگان لوازم خانگی نیز در این باره با بیان اینکه اکنون صنعت لوازم خانگی با مشکل افزایش فوق‌العاده قیمت مواد اولیه مواجه شده است، گفت: تقاضا برای تمام مواد اولیه مانند پتروشیمی، آهن، فولاد، مس و آلومینیوم بسیار زیاد شده و این موضوع در افزایش قیمت نهایی خیلی موثر بوده است.

او افزایش قیمت ارز و قیمت مواد اولیه وارداتی را دو مشکل عمده این صنعت عنوان کرد و افزود: قیمت مواد اولیه خارجی با تولیدکنندگان این صنعت بر اساس قیمت روز و جهانی ارز محاسبه می‌شود.

غزنوی همچنین افزایش قیمت ارز و افزایش ۳۹ درصدی هزینه‌های نیروی انسانی را نیز در افزایش قیمت لوازم خانگی موثر دانست و افزود: با این وجود خیلی از شرکت‌های لوازم خانگی افزایش قیمتی نداشتند و شرکت‌هایی که افزایش قیمت دادند تقریبا متناسب با همین افزایش قیمت‌ها در سال ۹۷ بوده است.

لوازم خانگی ایرانی، ۳۰درصد گرانتر از خارجی

این سخنان تولیدکنندگان در حالی مطرح می‌شود که اکبر پازوکی، رئیس اتحادیه لوازم خانگی تهران گفته است فروش لوازم خانگی در راکدترین حالت خود به سر می‌برد؛ ولی انجمن لوازم خانگی همین‌طور قیمت لوازم خانگی را بالا می‌برد.

او ادامه داد: وقتی ۷۰درصد مواد اولیه در داخل کشور تولید می‌شود و قیمت دلار هم پایین آمده، این افزایش قیمت بی‌رویه محصولات چه معنایی دارد؟ یخچالی که سال۹۶ یک و نیم میلیون تومان بود الان ۳۰میلیون فروخته می‌شود؛ در حالی که حقوق کارگر خیلی کم افزایش پیدا کرده است.

به گفته او، ۷۰درصد مواد تولیدی لوازم خانگی اعم از فولاد و مس و مواد پتروشیمی در داخل کشور تولید می‌شود اما در بورس به قیمت دلار چوب می‌خورد که این خود یک معضل است.

او با بیان اینکه هنوز برای صنعت لوازم خانگی داخلی مسیر روشن و نقشه راهی تعیین نشده است، گفت: ظرفیت تولید ۳۰درصد قطعاتی که از خارج وارد کشورمان می‌شود، در داخل وجود دارد.

محمدحسین اسلامیان، نایب‌رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی هم در این باره اظهار کرد: با احتساب نمونه‌ای ماشین لباسشویی که با همان ابعاد و وزن در داخل ایران ۱۲میلیون تومان و خارج از کشور ۸ میلیون تومان است.

لوازم خانگی حدود ۳۰ درصد در کشور گران‌تر است

او در مورد وضع صادرات لوازم خانگی خاطرنشان کرد: برندهایی که در کشورهای اطراف ما وجود دارند، کالاهایی با قیمت کمتر به فروش می‌رسانند، بنابراین ما هنوز در بخش صادرات موفق نیستیم.

در مورد کالاهایی مانند کولر آبی یا یک سری از آبگرمکن‌ها که دیگر کشورها تولید نمی‌کنند و تنها ما تولید داریم، می‌توانیم صادرات کنیم اما چطور می‌توانیم ماشین لباسشویی که در ایران قیمت تمام شده آن ۱۳ میلیون تومان است، در کشورهای اطراف که یک ماشین لباسشویی برند ۷ یا ۸ میلیون تومان قیمت دارد، صادر کنیم؟ اصلا امکان ندارد.

از طرفی دیگر بسیاری از فروشندگان لوازم خانگی هم معتقدند که افزایش قیمت‌ها از سوی بسیاری از کارخانه‌ها لوازم خانگی متوقف شده فقط آن دسته از کارخانه‌هایی که به نوعی بازار را به صورت انحصاری در اختیار دارند نسبت به افزایش قیمت محصولات خود اقدام کردند. به عنوان نمونه شرکت بوتان ۸ تا ۱۰ درصد به لیست قیمت محصولات خود اضافه کرده است و پارس خزر افزایش ۲۵درصدی تولیدات خود را داشته است.