خواب ناوگان ترانزیتی در مرزها

زمان معطلی و خواب کامیون‌های ترانزیتی در مرزها یکی از مشکلاتی است که هرچند در طی یک سال گذشته کاهش‌یافته است اما هنوز به عنوان کابوس شرکت های حمل و نقل و صاحبان کالا مطرح است.

گذرگاه مرزی دوغارون در مرز ایران و افغانستان در فاصله ۱۸ کیلومتری تایباد قرار دارد و مرکز این شهرستان مرزی ۱۲۰ هزارنفری در ۲۲۵ کیلومتری جنوب شرقی مشهد واقع است.

این پایانه به‌عنوان یکی از گذرگاه‌های مهم ایران در تبادلات تجاری با افغانستان مطرح است و لذا روزانه تعداد بسیار زیادی از خودروهای سنگین برای ورود و خروج از این پایانه در صف انتظار قرار دارند.

به گزارش بازار تا قبل از حاکمیت دولت طالبان به دلیل رونق تجارت با افغانستان حجم بسیار زیادی از خودروهای ترانزیتی در این مرز به چشم می‌خورد که گاهی اوقات به دلیل ازدحام خودروها زمان ترخیص کالا به بیش از دو الی سه هفته می‌رسید و لذا این صف‌های طویل از حوصله و صبر رانندگان و صاحبان کالا خارج می‌شد.

تسهیل تردد و سرعت برای ترخیص کالا یکی از رویاهایی است که همواره شرکت‌های حمل‌ونقل در این سال‌ها امیدوار بودند که به تحقق بپیوندد.

بنا بر اظهارات مسئولان شرکت‌های حمل‌ونقل کاهش زمان ترخیص کالا و به‌اصطلاح خواب کامیون‌ها منجر به کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل و البته جلوگیری از ضرر به این شرکت‌ها خواهد شد.

اگرچه با مستقر شدن طالبان و کاهش مراودات تجاری در حال حاضر شاهد کاهش مراودات هستیم اما بااین‌حال امکان تردد روزانه بیش از ۲۵۰ ناوگان برای خروج از این مرز امکان‌پذیر نیست و لذا شرکت‌های حمل‌ونقل و مسئولان امید دارند که با افزایش این آمار از ضررهای وارده به آن‌ها کاشته شود.

این مشکلات در مرز دوغارون به‌عنوان یکی از دروازه‌های هم صادرات کشور در حالی پدیدار است که مسئولان به افق ۲۰ میلیون تن ترانزیت چشم دوخته‌اند.

ضرر شرکت‌های حمل‌ونقل

رئیس انجمن شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی خراسان رضوی تسهیل در تردد ناوگان باری در مرز را ضرورتی انکارناپذیر دانسته و می‌گوید: روان‌سازی تردد ناوگان باری در مرز درنهایت منجر به کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل برای حامل بار و هم‌چنین تاجر می‌شود و این موضوع نکته بسیاری مهمی در افزایش و بهبود روابط تجاری دو کشور است.

احمد زمانیان یزدی بابیان اینکه کاهش هزینه های حمل‌ونقل عامل مهمی در توسعه و بهبود تجارت بین‌المللی محسوب می‌شود به بازار گفت: کشور ما بهترین مسیر ترانزیتی منطقه به شمار می‌رود اما برخی نارسائی‌ها مانند سرعت کند ترانزیت نه‌تنها به افزایش هزینه‌ها دامن زده است بلکه موجب شده تا برخی تجار به فکر مسیرهای جایگزین برای حمل کالای خود بیفتند.

رئیس گروه حمل‌ونقل و ترانزیت اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی در پاسخ به این سؤال که چه عواملی موجب کندی و کاهش سرعت ترانزیت شده است، گفت: تعداد دستگاه‌های اجرایی متعدد در حوزه تجارت موجب اختلاف‌سلیقه و بروکراسی اداره پیچیده‌ای در مرزها شده است که درنهایت منجر به اتلاف وقت و ایجاد هزینه سر بار برای شرکت‌های حمل‌ونقل می‌شود.

وی با تاکید بر این موضوع که باید در حوزه ترخیص بار و ترانزیت کالا با یک مدیرت واحد و هوشمند بر سرعت ترخیص افزود ادامه داد: متأسفانه همان‌طور که عنوان شد افزون بر ۲۰ سازمان در حوزه تجارت دخیل هستند که این سازمان‌ها هرکدام دستورالعمل و استانداردهای خاص خود را داشته و بر اجرای آن اصرار دارند اما نکته اینجاست که برخی از این دستورالعمل‌ها با بخشنامه‌ها و قوانین سایر دستگاه‌های اجرایی در تضاد و یا اختلاف است و لذا نتیجه‌ای جز اتلاف وقت برای صاحب کالا ندارد.

زمانیان اذعان کرد: این تضادها و عدم یکپارچگی قوانین از سرعت تردد کامیون‌ها در مرزهای ما کاسته و لذا شاهد توقف‌های زیادی هستیم.

وی ابراز می‌کند: کامیون‌ها برای مدت زیادی در مرزها متوقف می‌شوند و رانندگان از این موضوع ناراضی‌اند؛ چراکه این توقف‌ها، کرایه‌های حمل در مبدأ را افزایش می‌دهد و از همین رو آنقدر کرایه‌های حمل کالا در نوسان است که شرکت‌های حمل و نقل حتی برای یک ماه قادر به در نظر گرفتن نرخ ثابت برای جلب و رضایت مشتری نیستند.

وی عنوان کرد: به دلیل عدم استقرار نمایندگی سازمان‌ها در مرز، گاهی شرکت حمل‌ونقلی در موضوع استاندارد یا قرنطینه باید به تهران یا مرکز استان مراجعه کرد و لذا همین موضوعات نارضایتی شرکت‌های حمل‌ونقل را به دنبال داشته و هزینه‌ها و زمان حمل را نیز به‌شدت افزایش داده است.

تأخیرهای خسارت آفرین

در همین راستا نایب‌رئیس انجمن صنفی شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی خراسان رضوی نیز می‌گوید: مطابق آمار سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای، سالانه ۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان خسارت بابت توقف‌های مرزی به بخش صنعت حمل‌ونقل وارد می‌شود.

محمود امتی با گلایه از معطلی ناوگان تجاری در مرز دوغارون می‌افزاید: پیش‌ازاین حدود یک هزار و ۳۰۰ دستگاه کامیون در مرز دوغارون به‌صورت رفت‌وبرگشت تردد داشتند اما اکنون این رقم به روزانه ۵۰۰ تا ۶۰۰ دستگاه رسیده است اما باوجود کاهش ترددها بازهم ناوگان تجاری چندین شب در این مرز مهم معطل می‌شوند.

امتی ادامه می‌دهد: علاوه بر اینکه توقف ناوگان تجاری به صاحبان ناوگان، شرکت‌های حمل‌ونقل و صاحبان بار ضررهای هنگفتی وارد می‌کند، این توقف برای نیروهای فعال در حوزه حمل‌ونقل در مرز، فسادزا و مشکل‌آفرین خواهد بود.

وی خواستار هوشمندسازی توقفگاه محوطه مرزی دوغارون شده و می‌گوید: هرچند مرزبانی وظایف نظارتی خود را انجام می‌دهد اما گاه توقف‌های طولانی‌مدت به دلیل تأخیرهایی است که نیروهای اداری مرزبانی در انجام وظایف خود کوتاهی می‌کنند.

تسهیل مسیر ترانزیت

در همین راستا معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار خراسان رضوی بابیان اینکه اقدامات خوبی برای تسهیل تردد در مرز دوغارون انجام‌شده است اظهار کرد: سه بانده کردن مسیر ورود کامیون‌ها به ایران در این مرز یکی از اقدامات قابل‌توجه برای تسهیل تردد خودروهاست.

ابوالفضل چمندی به تردد بالای ناوگان سوخت در مرز دوغارون اشاره کرد و افزود: برای تسهیل تردد ناوگان سوخت و دیگر ناوگان، مسیر اختصاصی و جداگانه برای تردد ناوگان حامل سوخت به مقصد افغانستان در نظر گرفته‌شده است.

وی گفت: پیش‌ازاین هزینه دریافتی از افراد برای تردد در این مرز ۱۵ میلیون تومان بود که اکنون این رقم به حدود هشت میلیون تومان کاهش‌یافته است.

معاون استاندار خراسان رضوی گفت: باوجوداینکه پس از روی کار آمدن طالبان، به دلیل کاهش تقاضا، تبادلات تجاری بین ایران و افغانستان به‌شدت کاهش یافت، اما در ۶ ماه نخست سال ۱۴۰۱ تبادلات تجاری در مقایسه با مدت مشابه سال قبل ۲۳ درصد افزایش داشته است.

غیبت دستگاه‌های اجرایی

باوجوداینکه معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار خراسان رضوی از سه بانده کردن مسیر ورود کامیون‌ها به ایران در این مرز به‌عنوان یکی از اقدامات قابل‌توجه برای تسهیل تردد خودروها یاد می‌کند اما باوجوداین اقدام اما هنوز برخی از دستگاه‌های اجرایی در این مسیرها برای ارائه خدمات مستقر نشدند.

مدیرکل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای خراسان رضوی در همین رابطه اذعان می‌کند: در حال حاضر ۹ کانکس در سه مسیر جدید ورود کامیون از افغانستان به ایران در پایانه مرزی دوغارون نصب‌شده است که کارکنان اداره گذرنامه هنوز در این محل‌ها مستقر نشده‌اند.

جعفر شهامت در این رابطه اعلام کرد: در راستای اجرای طرح جامع پایانه مرزی دوغارون و باهدف تسهیل و تسریع تردد ناوگان بین‌المللی در این مرز زمینی، موضوع تجمیع و استقرار دستگاه‌های ارائه‌دهنده خدمات مرزی در موقعیت درهای ورود و خروج از چندی پیش در دستور کار این اداره کل قرار گرفت.

وی ادامه داد: در مرحله نخست این طرح، این اداره کل به استناد مصوبات شانزدهمین کمیته هماهنگی مرز دوغارون در تاریخ ۲۵ آبان امسال ۹ دستگاه کانکس در سه مسیر اختصاصی ورود به کشور برای کارکنان اداره کل گمرک، گذرنامه و پایانه مرزی مستقر کرده است.

مدیرکل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای خراسان رضوی گفت: هم‌اکنون نمایندگان اداره کل گمرک و پایانه مرزی دوغارون در محل‌های در نظر گرفته‌شده مستقرشده‌اند و انتظار می‌رود با تکمیل استقرار دستگاه‌های حاکمیتی، شرایط روان‌تری برای تردد ناوگان ایجاد شود.

شهامت افزود: همچنین در اجرای مراحل نهایی این طرح جامع که در حال برگزاری مناقصه و انتخاب پیمانکار است پیش‌بینی می‌شود بیش از ۲۰۰۲ هزار میلیارد ریال برای تکمیل زیرساخت‌های پایانه مرزی دوغارون هزینه و تفکیک فضای مسافری و حمل‌ونقل کالا به‌طور کامل عملیاتی شود.

وی یکی از الزامات عملیاتی شدن و تحقق طرح یادشده را تسریع در پایش های حمل‌ونقلی، گمرکی و امنیتی – انتظامی و روان‌سازی جریان عبوری عنوان و تأکید کرد: همکاری همه نهادهای مسئول در مرز و به‌ویژه استقرار نمایندگان تمامی دستگاه‌های ذی‌ربط در گیت‌های ایجادشده ضروری و تأثیرگذار است.

وی ادامه داد: به استناد آمار ۹ ماهه سال ۱۴۰۱ پایانه مرزی دوغارون، به‌طور متوسط روزانه حدود ۲۳۰ ناوگان ورودی و ۲۴۰ ناوگان خروجی در این پایانه پذیرش می‌شود و پیش‌بینی می‌شود با بهره‌برداری کامل از ظرفیت موجود در مسیرهای ورود و خروج از کشور، مجموع ظرفیت پذیرش روزانه به بیش از هزار دستگاه در روز افزایش یابد.

در انتظار وعده‌ها

تسهیل مسیر ترانزیت و کاهش مشکلات در ترخیص کالا و همچنین روان‌سازی تردد خودروهای باری همواره یکی از اصلی‌ترین خواسته‌های شرکت‌های حمل‌ونقل و هم‌چنین تجار ایرانی است که ماه گذشته نیز بسیاری از بازرگانان و متصدیان حوزه اقتصادی خراسان رضوی این مشکلات را با کاظم قمی نماینده ویژه رئیس‌جمهوری در امور افغانستان طی نشستی در مشهد در میان گذاشتند.

اگر چه مسئولان خراسان رضوی و همچنین نماینده ویژه رئیس جمهوری وعده داده است که به زودی این مشکلات رفع و آمار تردد خودروهای عبوری در این مرز به سه برابر آمار فعلی افزایش خواهد یافت لذا باید به انتظار نشست و مشاهده کرد تا چه زمانی این وعده‌ها عملی و کابوس شرکت‌های حمل و نقل پایان می‌پذیرد.