دود یا هیبرید؛ سود یا سلامت؟

مهران ابراهیمیان

صنعت خودرو در سال‌های اخیر شاهد تغییری قابل توجه به سمت انتخاب‌های سازگار با محیط زیست بوده است و خودروهای برقی و هیبریدی، گزینه‌هایی محبوب میان مصرف‌کنندگان آگاهی هستند.

عصراقتصاد- خودروهایی که کمتر مورد توجه واردکنندگان و مونتاژ کاران کشور قرار گرفته اند. این خودروها به کاهش ردپای کربن و کاهش اتکا به سوخت‌های فسیلی اهمیت می‌دهند و در حالی که کشور ما با کمبود بنزین به ویژه کمبود بنزین با کیفیت مواجه است، همچنان سود واردکنندگان دلال و تولید نما در این است که خودروهای پر مصرف را وارد و یا مونتاژ کنند.

با این حال باید برنامه ریزان کشور بدانند که خودروهای سنتی با موتور احتراق داخلی دیگر دوستدار محیط زیست نیستند و روزهای پاییزی سرد و اوایل زمستان روزهایی خواهد بود که مجبور به تعطیلی مدارس و حتی کلان شهرهای بزرگ ایران خواهیم شد.

از این رو به بهانه روزهای پرتردد مهر، نزدیک شدن به ایام وارونگی هوا، اعتراف دبیر انجمن صنفی کارفرمایی پالایش نفت مبنی بر درخواست دولت برای کاهش کیفیت بنزین تولیدی که روزهای سختی را پیش رو خواهیم داشت و بالاخره در خواست رئیس‌جمهوری از رسانه ها در ارائه ایده برای حل مشکل ناترازی ها عصر اقتصاد به بررسی وضعیت آینده بازار خودرو در جهان پرداخته تا شاید در سیاست گذاری های کلان و با تکیه بر این نوع گزارش ها دستکم آلودگی های هوا کم و بخشی از ناترازی بنزین نیز کاهش یابد.

بنا به گزارش های موجود هم اکنون میزان مصرف خودروهای ایرانی به دلایل مختلف اهم از ارزانی قیمت بنزین و کیفیت خودروها در حدود دو تا سه برابر خودروها در کشورهای دیگر است و گفته می شود که متوسط مصرف خودروها در جهان حدود ۳ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر است در حالی که متوسط سوخت خودروهای داخلی ما بیش از ۸ لیتر و در برخی از خودروها بیش از ۱۵ لیتر است.

اوضاع صنعت خودرو در بازارهای جهانی چگونه است؟

مسئولان و برنامه ریزان باید بدانند که فضای مجازی پر از اظهار نظرهای مردم عادی و متخصص در خصوص میزان بالای مصرف خودروهای موجود کشور است و در مقابل به خوبی آگاه هستند که خودروهای الکتریکی به عنوان جایگزین بهتری در بازارهای جهانی ظاهر شده‌اند، اما ظارها بازار سازهای داخلی کشور تمایلی به حضور این نوع خودرو در صنعت و بازار ایران ندارند. اگر چه در بازارهای جهانی هم خودروهای الکتریکی هم کانون به دلیل هزینه بالای آنها و نگرانی‌ها در مورد در دسترس بودن سایت‌های شارژ چندان اقبالی ندارند اما خودروهای هیبریدی برای پرکردن شکاف بین این دو خودنمایی می کنند.

به گزارش عصر اقتصاد اگرچه این فناوری بیش از یک دهه است که در بازارهای جهانی موجود است، اما تا همین اواخر گسترش نیافته بود، زیرا شرکت های خودروسازی به دلیل هزینه و پیچیدگی مهندسی از آن دور شده اند، که مستلزم ارائه دو روش برای کارکرد خودرو در زیر یک کاپوت است.

در اوایل دهه ۲۰۰۰، تویوتا موتور ژاپنی خودروهای هیبریدی معمولی را از طریق پریوس خود تبلیغ کرد که ترکیبی از یک باتری کوچک و یک موتور برای کمک به موتور بنزینی و بهبود بهره وری سوخت است.

سپس هیبریدی‌های پلاگین مانند پریوس پرایم با باتری‌هایی که به اندازه کافی بزرگ هستند، خودروها را برای سفرهای کوتاه تنها با برق مصرف می‌کنند، مفهوم را فراتر بردند.

اکنون خودروسازان بیشتری به خودروهای پلاگین هیبریدی روی می‌آورند که با باتری کار می‌کنند تا مسافتی بین ۲۰ تا ۴۰ مایل (۳۲.۱۸ تا ۶۴.۳۷ کیلومتر) را پیش از روی آوردن به موتورهای بنزینی طی کنند.

همین موضوع باعث شده تا تقاضا برای خودروهای الکتریکی کمتر از حد انتظار باشد.اما در نروژ که قصد دارد تا سال ۲۰۲۵ فقط خودروهای بدون آلایندگی بفروشد، اکنون برای اولین بار تعداد خودروهای برقی از همتای بنزینی خود بیشتر شده است.

نگاهی به درصد سهم خودروهای الکتریکی در کل فروش خودرو در برخی کشورها (در سه ماهه چهارم سال ۲۰۲۳) نشان می دهد که اقبال به این خودروها جدی تر از گذشته شده آنچنان که در نروژ خودرهای برقی سهم ۸۰ درصدی کل فروش را به خود اختصاص داده و یا در هلند ۳۵ درصد، چین ۲۴ درصد، آلمان ۲۰ درصد و…

گرایش به سمت خودروهای هیبریدی در حال افزایش است

خریداران به سمت خودروهای هیبریدی می روند زیرا قیمت کمتری دارند، زیرا باتری های بزرگتر مورد نیاز خودروهای برقی آنها را نسبت به خودروهای بنزینی گران تر می کند و اگرچه خودروهای هیبریدی گرانتر از خودروهای موتور احتراق داخلی هستند، اما هزینه عملیاتی آنها کمتر است.

بر اساس تخمین های سایت تحقیقاتی خودرو Emonds، فروش مدل های هیبریدی پلاگین در ایالات متحده از سال ۲۰۱۹ بیش از دو برابر شده است و آمار پرفروش ترین خودروهای پلاگین هیبریدی در ایالات متحده نشان می دهد، مدل های محبوب از جمله تویوتا AV4، جیپ رانگلر و گرند چروکی به تنهایی حدود یک سوم فروش خودروهای هیبریدی پلاگین در آمریکا را در نیمه اول سال جاری به خود اختصاص داده اند.

شرکت های بزرگ چگونه مسیر خود را تغییر دادند؟

“فورد موتور” آمریکایی اخیراً برنامه های خود را برای تولید یک وسیله نقلیه بزرگ و تمام الکتریکی اسپورت لغو کرد و در عوض نسخه های هیبریدی را ارائه خواهد کرد. علاوه بر “جنرال موتورز” که یکی از اولین شرکت هایی بود که با عرضه “شورولت ولت” در سال ۲۰۱۰ خودروی پلاگین هیبریدی را معرفی کرد، اما پس از آن در سال ۲۰۱۹ تولید آن را متوقف کرد و آینده خود را در خودروهای برقی اعلام کرد. در حال حاضر قصد دارد خودروهای هیبریدی پلاگین را از سال ۲۰۲۷ بازگرداند.

در این ماه، ولوو سوئدی از برنامه های خود برای تغییر به سمت خودروهای تمام برقی تا سال ۲۰۳۰ عقب نشینی کرد و اعلام کرد که خودروهای باطری و هیبریدی روی هم ۹۰ درصد از فروش خود را تا پایان این دهه به خود اختصاص خواهند داد.
در مورد فولکس واگن آلمان، این شرکت متعهد شد سرمایه گذاری خود را در خودروهای هیبریدی دو برابر کند و در عین حال در برنامه های خود برای خودروهای الکتریکی تجدید نظر کند.

اگر چه می تواند یکی از دلایل عمده این تغییر رویه گرانی خودروهای الکتریکی و فناوری چینی باشد که که غربی ها علیه آن قیام کرده اند اما باید توجه داشت که صنعت خودروی داخلی ما هنوز در مرحله مزه مزه کردن کلمات هیبریدی و الکتریکی در میان مسئولان است!
در حالی که می توانیم با یک سیاستگذاری و ارجح کردن واردات این نوع خودروها دستکم برای واردات خودروها و یا مونتاژ کاران آنها را ملزم به واردات این نوع خودرو بکنیم تا پاییزهای پر از خفقان را کمتر در شهرهای کلانی مانند تهران تجربه کنیم.

آیا در نهایت شتاب خودروهای هیبریدی شکل خواهد گرفت؟

آمارهای جهانی نشان می دهد نرخ رشد فناوری این خودروها در سراسر جهان به رهبری چین در حال افزایش است و طبق برآوردهای الکس پارتنرز، خودروهای هیبریدی پلاگین امسال ۱۵ درصد بازار را تشکیل می دهند.

طبق برآوردهای شرکت کارگزاری برنشتاین، فروش جهانی خودروهای هیبریدی در هفت ماه اول سال جاری حدود ۵۰ درصد افزایش یافته است، که در مقایسه با افزایش تنها ۸ درصدی برای خودروهای الکتریکی بسیار قابل توجه است.

بر اساس داده های Cox Automotive در ایالات متحده نیز فروش خودروهای هیبریدی پلاگین – با حمایت مقررات – در سه ماه اول سال جاری حدود ۵۹ درصد به صورت سالانه افزایش یافت و سهم آنها از کل بازار از سال ۲۰۲۲ تقریباً دو برابر شده و به ۲.۴ درصد رسیده است.

آیا فصل پاییز با جمیع جهات و دلایل موجود و تغییرات دولت در حوزه سیاستگذاری صنعت خودرو فصل مناسبی برای بازنویسی سیاست های کلان صنعت خودرو نخواهد بود؟