راهکارهایی برای کاهش عمر ماشین آلات سنگین
عبدالرضا صالحی، دبیر انجمن تولید‌کنندگان و وارد‌کنندگان ماشینآلات سنگین معدنی، ساختمانی
بر اساس گزارش‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت، حدود ۳۷ هزار ماشینآلات سنگین فعال در کشور داریم و پیش‌بینی انجمن این است که با توجه به سرویس‌دهی‌های شرکت‌های نمایندگی، این عدد باید نزدیک به ۵۰ هزار ماشین برسد.
در خوشبینانه‌ترین حالت، میانگین سن ماشینآلات کشور ۱۸سال است و با شرایطی که ما در آن هستیم و وجود ماشین‌های با عمر ۱۸ سال چگونه می‌شود هم به پروژه‌های عمرانی رسیدگی کرد و هم در معادن فعالیت کرد و بهره‌برداری بالا هم داشت؟
بیش از ۶ سال است که به دلیل محدودیت منابع ارزی و برخی سیاست‌ها و بخشنامه‌های خلق‌الساعه وزارت صمت، ورود ماشینآلات به صورت محسوس کاهش یافته است؛ به عنوان مثال واردات یکسری از ماشینآلات به دلیل تولید نمونه‌های مشابه تولیدات داخلی ممنوع شده است که از آن جمله می‌توان به بیل‌های مکانیکی تا ۳۶۰ اسب بخار و لودرهای با وزن ۷ تن اشاره کرد یا ماشین‌آلاتی که می‌توانستند در صنایع و معادن و پروژه‌های عمرانی کمک کنند؛ محدود و باعث افزایش عمر ماشین‌های داخل کشور شده‌اند.
از یک سو با واردات ماشینآلات مستعمل نزدیک به ۱۰ سال و حتی بالاتراز ۱۰ سال ( با توجه به ماده ۱۰۹ و ۱۱۰ آیین‌نامه اجرایی معادن) روبه‌رو بودیم که باعث شد، ماشینآلات مستعمل بدون هیچ ممیزی و ضابطه‌ای از جمله استانداردهای اولیه و استانداردهای تایید نو وارد کشور شده و متاسفانه همین موضوع باعث افزایش عمر ماشین‌های داخلی کشور شده و حتی قیمت و کمیت ماشینآلات مستعمل برتولیدات داخلی تاثیرگذار بوده است.
از سوی دیگر، تهیه قطعات یدکی و پشتیبانی٬ مشکلاتی را برای فعالان حوزه معدن به وجود آورده است؛ چراکه بسیاری از ماشین‌آلاتی که وارد کشور می‌شدند، همچون ماشینآلات وارداتی قبلی، نبودند بنابراین تامین قطعات این ماشینآلات شرایط خاصی می‌طلبید. این در حالی است که بسیاری از نمایندگان رسمی شاید موفق به تامین قطعات نمی‌شدند؛ چراکه نمونه‌ای از این مدل ماشینآلات وارداتی وجود نداشت و حتی مکانیک‌هایشان آشنایی با ماشین‌آلاتی مستعمل وارداتی نداشتند.
با این حال خوشبختانه طی چندماه اخیر، برنامه‌هایی در حال تدارک است که شاید تحولی در این سیستم ایجاد و به ماشینآلات توجه ویژه‌ای شود در نتیجه با تدوین این شیوه نامه که اگرچه کامل نیست؛ اما یک گام به جلو بوده، حداقل اتفاقی که می‌افتد، کاهش عمر ماشین‌های موجود در معادن است.
قرار بود، معدن در برنامه‌های دولت جایگزین نفت شود؛ ولی متاسفانه به دلیل وجود مشکلاتی در واردات ماشینآلات که رکن اصلی در استخراج است، به آن اهدافی که مدنظر ما بود، نرسیدیم و با وضع موجود ماشینآلات نه تنها به آن شرایط ایده‌آل نمی‌رسیم بلکه هر چند سال، این ماشین‌ها عمرشان بالاتر می‌رود و بسیاری از آن‌ها زمین گیرتر می‌شوند و متاسفانه اوضاع بدتر خواهد شد.
هنوز به چرایی اینکه بسیاری از دوستانی که در معادن فعال هستند، اصرار دارند تا ماشین‌های مستعمل ۱۰ سال به بالا وارد کشور شو،٬ واقف نیستیم. اگر میخواهیم عمر ماشینآلات کمتر از ۱۸ سال باشد، بی شک باید ماشین‌آلاتی وارد کشور شوند که یا نو هستند یا حداقل تا ۳ سال کارکرد داشته باشند که بتوانیم کارایی ماشینآلات را افزایش دهیم.
واردات ماشینآلات نو نیازمند برنامه‌ریزی منسجمی است و باید تمهیداتی برای آن دسته از فعالانی که توانایی خرید ماشینآلات سنگین ندارند، اندیشیده شود که معتقدم با تامین مالی از طریق نمایندگی‌ها یا از طریق بانک‌ها می‌توان ماشین‌های نو را وارد بازار کرد و این موضوع و تصمیم عقلانی‌تر است تا اینکه ماشینآلات مستهلک با عمر ۵ سال را وارد کشور کنیم.
۳۷ هزار ماشینآلات مستهلک فعال در کشور، سالانه حدود ۱۱۰ هزار میلیارد تومان، سوخت بیشتر مصرف می‌کنند. اگر ماشینآلات جدید جایگزین شود، در سوخت و هزینه‌های دولت نیز صرفه‌جویی خواهد شد. اگر ماشینآلات نوسازی شود، نزدیک به ۱۱۰ هزار میلیارد تومان صرفه‌جویی و کاهش هزینه از تفاوت مصرف سوخت خواهیم داشت؛ اما متاسفانه مسائل این چنینی در حوزه ماشینآلات دیده نمی‌شود که اگر آگاهانه می‌اندیشیدیم به جای قطع یارانه روغن، گندم و ماکارانی مردم، باید در ابتدا یارانه سوخت معادن که کالاهایشان بر اساس قیمت‌های جهانی صادر می‌شود را قطع می‌کردیم.
معمولا تصمیمات در حوزه ماشینآلات و صنعت کشور ناآگاهانه انجام می شود. در صورتی که ناوگان ماشینآلات نوسازی شود؛ برای تامین سوخت این تعداد ماشین، حداقل از لجستیک، عبور و مرور و تامین ۱۷۷ هزار تانکر سوخت در سال جلوگیری می‌شود که متاسفانه این نوع برنامه‌ریزی‌ها دیده نشده است و نمی‌شود و تصمیم‌هایی که گرفته می‌شود خلق‌الساعه و ضرب‌الاعجلی و مسکن است.
تنها چیزی که فعالان حوزه ماشینآلات سنگین از دولت سیزدهم می‌خواهند؛ بحث تولید داخل براساس یک روش خاص است. اگر قرار بر تولید داخلی ماشینآلات باشد باید از سیاست‌های درستی پیروی کنیم تا نتیجه‌بخش باشد؛ چراکه کاربران ماشینآلات سنگین؛ معادن و پروژه‌ها هستند نه مردم عادی؛ لذا تولید این نوع ماشینآلات باید بر اساس توانایی هایی که در داخل وجود دارد و در یک حد معین انجام شود.
پس از تولید ماشینآلات داخلی باید با توجه به نیاز پروژه‌های معادن یا عمرانی مجوز واردات ارائه شود در صورتی که حتی وارد کردن ماشینآلات نو در مقابل ماشینآلات داخلی می‌تواند رقابت ایجاد کرده و نرخ را کاهش داده و به نفع تولید‌کننده باشد که در این صورت تولید با کیفیت تر بوده و مصرف‌کنندگان از کیفیت بهتری برخوردار خواهند شد.
