رقص مرگ در میخانه های خانگی!

وحید حاج سعیدی

ابرهای سیاه پائیزی آسمان را پوشانده اند. نعش کش وارد قبرستان می شود و به دنبال آن شیون های سوزناک مادر و ضجه های غمبار پدر سکوت هموارۀ قبرستان را می شکنند.

دوستان و همکلاسی ها بهت زده فراخنای قبر را می نگرند و باورشان نیست، اندام عضلانی و نیروی جوانی دوست شان، این چنین مقهور قدرت جرعه ای تلخ شده باشند. بارش باران پائیزی آغاز می شود و به غمبارگی قبرستان می افزاید.

این روزهای پائیزی جولان میهمان ناخوانده در میخانه های خانگی بدون کوچکترین ترحمی به میزبان و مهمان، افزایش آمار فوت و نابینایی دائم میگساران را به همراه داشته و زنگ خطر جدی عوارض مصرف مشروبات دست ساز و خانگی را در اکثر استان های کشور به صدا درآورده است.

در واقع سرخوشی لحظه ای، سرگرمی و تفریح، جلب توجه، احساس قدرت، همرنگ شدن با جماعت و پُر کردن لاتی با نوشیدن جرعه ای از مشروبات دست ساز به بهای از دست رفتن بینایی و حتی جان آدمی تمام می شود!

عوارض غیرقابل بازگشت مسمومیت با متانول که در مشروب های دست ساز، به وفور یافت می شود، در کمتر از چند ساعت به اعضای اصلی بدن نظیر کبد، کلیه، سیستم بینایی آسیب جدی میرساند و باعث کوری دائم و مرگ می شوند.

اغلب مسمومیت‌های الکلی در ایران ناشی از مصرف الکل‌های دست‌ساز است و به این دلیل که در روند تولید این مشروبات هیچ نظارت و کنترلی روی فرآورده وجود ندارد، تشکیل ترکیبات سمی در الکل ناگزیر است.

سوگمندانه با افزایش قیمت دلار و عدم امکان خرید مشروبات پلمپ شده و اصل، عده‌ای از سودجویان به تهیه مشروبات الکلی دست‌ساز و بسته‌بندی آنها در شیشه‌های خارجی اقدام کرده‌ و به‌عنوان مشروبات الکلی خارجی به فروش می‌رسانند و باعث تشدید بحران مصرف مشروبات غیراستاندارد و خطرناک شده اند.

در ضمن برخی نیز از الکل سفید که در داروخانه ها توزیع می شود، به عنوان مشروب الکلی استفاده می کنند. با آنکه وزارت بهداشت ‌کارخانه‌ داران را ملزم کرده که یک ماده تلخ‌ کننده (دتاتونیوم بنزوات) به الکل سفید اضافه کنند بلکه جلوی مصرف خوراکی آن گرفته شود اما گزارش های رسمی نشان می دهد که مصرف خوراکی الکل سفید که از داروخانه ها تهیه می شود، همچنان رو به افزایش است.

علل گرایش به مصرف مشروبات الکلی

کارشناسان دلایل گسترده ای را در جهت افزایش گرایش به مصرف الکل بیان می کنند اما یکی از مهم‌ترین دلایل گرایش جوانان به مشروبات الکلی را کمبود و گرانی تفریح و سرگرمی مختص جوانان می دانند. ظاهراً این دوستان خبر ندارند که مواد مخدر و مشروبات الکلی پای ثابت بساط جوانان دارای تمکن مالی نیز هست و این داستان ربطی به کمبود و گرانی تفریح و سرگرمی ندارد و اگر تفریحات مدنظر این کارشناسان رایگان هم شود، به نظر نمی رسد، در میزان مصرف الکل – این محبوب کشنده – در کشور تغییر چندانی حاصل شود!

دلیل این محبوبیت نیز احساس سرخوشی و آرامشی کاذب است که فرد فارغ از تبعات و اثرات کشنده آن بدان پناه می برد. البته برخی نیز به منظور خوددرمانی یا مقابله با اضطراب اجتماعی و سایر عوامل استرس‌زای زندگی به مصرف نوشیدنی‌های الکلی روی می آورند و جالب اینکه ۲۵ درصد دانشجویان مصرف الکل را بدون اشکال می دانند!

در کشورهای اروپایی استفاده مشروبات الکلی برای جوانان زیر ۱۸ سال ممنوع است و برای مصرف‌کنندگان زیر ۱۸ سال مجازات سنگینی در نظر گرفته شده است. این در حالی است که کسانی که به این جوانان مشروب می‌فروشند نیز با مجازات های سخت مواجه هستند.

در ایران به دلیل ممنوعیت خرید و فروش مشروبات الکلی، عملاً نمی توان نظارتی بر نحوه فروش، سلامت کالا و غربال خریداران نوشیدنی های الکلی داشت.

اما با وجود اعلام دلایل متعدد در افزایش گرایش نوجوانان و جوانان به مصرف نوشیدنی های الکلی در سال های اخیر، بدون هر گونه تعارف، تابو شکنی و سیاه نمایی باید اذعان کرد، “شکسته شدن قبح مصرف الکل در جامعه، کمرنگ شدن باورهای مذهبی و در دسترس بودن این نوشیدنی مرگبار”، سه عامل مهم بالا رفتن سرانه مصرف مشروبات الکلی در کشور محسوب می شوند.

بر همین اساس میانگین سنی مصرف‌کنندگان اصلی الکل در کشور به ۱۳ تا ۳۵ سال رسیده است. این گروه می‌توانند با سفارش تلفنی مشروبات الکلی محبوب خود را در مدت کوتاهی، در مقابل منزل خود تحویل بگیرند!

یادمان نرود وقتی در مقابل تالار عروسی در شهر کوچک و مذهبی و در مقابل چشم انظار، میزبان با دبه ۲۰ لیتری بطری های خالی نوشابه را از مشروب دست ساز پر می کند و پدر در تالار فقط کمی آن سوتر از میز فرزندش، جرعه ها را به سلامتی دوستان و اطرافیان بالا می رود، یعنی کار عمیقاً از خرک در رفته است!

مقابله با پدیده الکلیسم

آنطور که پلیس می‌گوید سالانه حداقل بین ۶۰ تا ۸۰ میلیون لیتر انواع مشروبات الکلی به صورت قاچاق از طریق مرزها وارد کشور می‌شود ولی به دلیل تولید زیرزمینی و مخفیانه مشروبات دست ساز، آماری از میزان تولید این دست مشروبات وجود ندارد.

در چنین شرایطی که آمار دقیقی از میزان واردات، میزان تولید زیرزمینی، تعداد فروشندگان و مصرف کنندگان، تعداد معتادان به الکل و حتی میزان سرانه مصرف وجود ندارد، بالتبع مقابله با این پدیده به این راحتی نخواهد بود.

تا همین چند سال و به شهادت پا به سن گذاشته های این مقوله، میزان مصرف مشروبات در ماه های محرم و صفر و رمضان به کمترین مقدار خود می رسید و میگساران در عمل به حرمت این ماه ها و احترام به شعائر سایر شهروندان از نوشیدن الکل خودداری می کردند. اما با کمرنگ شدن باورهای مذهبی در نزد جوانان، هیچ حرمتی برای دین و شعائر مذهبی از سوی قاطبه میگساران نیستیم. در چنین شرایطی تنها گزینه روی میز آموزش است و باز هم باید به طناب قابل اطمینان ولی پر هزینه آموزش روی بیاوریم و بر مقوله پیشگیری تمرکز کنیم.

سخن پایانی

بی تردید مقابله با مصرف نوشیدنی ای که در خفا تولید یا وارد کشور می شود و دور از چشم دیگران در مکان های خصوصی و بعضاَ عمومی به صورت غیر قانونی سرو و مصرف می شود، به سادگی مقابله با گرانفروشی لبنیات و گوشت و حبوبات یا حتی پدیده پیچیده ای مثل حجاب نیست که عیان باشد و میزان مصرف یا افراد مصرف کننده شناسایی و کنترل شوند. در این شرایط هم افزایی نهادهای مختلف و برنامه ریزی های گسترده فرهنگی، آموزشی، مذهبی و اقتصادی اولین و ابتدایی ترین گام در فرهنگ سازی، پیشگیری و مقابله با تسری این پدیده شوم محسوب می شوند.

به نظر می رسد گاه آن فرا رسیده تا مسئولان امر در مواجهه با این بلای خطرناک دور عبارت هایی نظیر سیاه نمایی، شکسته شدن قبح مصرف الکل، درگیر شدن ذهن مسئولان، مرز نگرانی، مرز هشدار، به صدا در آمدن زنگ خطر جدی، عدم نگرانی از آمار اعتیاد به الکل، عدم نیاز به تاسیس کمپ های ترک الکل و … را قلم بگیرند و به جای رویکرد لاپوشانی، رویه معقول و منطقی دیگری را اتخاذ کنند! شاید فردا هم دیر باشد…