زنان صنفی؛ صدایی که چندان شنیده نمی‌شود

شیوا مستوفی

با صرف هزینه‌های بسیار و پذیرش شرایط سخت کار در آرایشگاه‌های زنان، تخصص خود را به دست آورده بودند. هر کدامشان کاری می‌کردند: یکی ابرو بر می‌داشت و دیگری موها را کوتاه می‌کرد، براشینگ، طراحی ناخن، نظافت، بافت مو، رنگ مو و … نیز هر کدامشان دنیایی دارد. رقابتشان با هم، برای گرفتن کار بیشتر آن قدر بود که حتی گاهی مشتریان را هم کلافه می‌کرد.

اگرچه مجبور بودند ساعت‌ها ایستاده کار کنند و دچار در پا، کمر و گردن شوند، از کار خود راضی بودند چراکه با اینکه به زحمت پول جمع می‌شد، بعد از مدتی می‌‌توانستند برای خودشان آرایشگاهی تاسیس کنند و بعد اوضاع فرق می‌کرد. آن‌ها دیگر کارآفرین و کارفرما شده بودند؛ کارآفرینانی که با کمترین حمایت‌های مالی و حتی فرهنگی و خانوادگی کار می‌کردند. وای به روزی که نیاز به سیم‌کشی برق بود، لوله آب می‌گرفت یا به هر دلیل دیگری لازم بود تا یک مرد، وارد آن محیط زنانه شود. مجبور می‌شدند برای یک کار ساده، یک روز کار را تعطیل کنند.

مدتی بود که هزینه‌های مواد لازم و ابزار آلاتشان به شدت گران شده بود. کمرشان خم شد اما دم نزدند تا غرور کارفرمایی‌شان نشکند؛ اما با رسیدن همه‌گیری ویروس کرونا، درست در شب عید نوروز چراغ‌های آرایشگاه‌های زنانه خاموش شد. آرایشگاه‌های مردانه هم تعطیل شده بودند و بعد از گذراندن ایام قرنطینه مشخص شد که بسیاری از آقایان برای این که در سر کار، ظاهری مرتب داشته باشند با هماهنگی آرایشگران مردانه و به طور مخفیانه به واحد صنفی مراجعه کرده و صفایی به موهایشان داده بودند و البته بعضی‌های دیگر هم که مردانی قانون‌مدار بودند یا کچل کرده بودند و یا با ظاهری ژولیده بر سر کار می‌آمدند.

هیچ کس توضیح نداد که چرا پس از آن، حساب آرایشگران زنانه و مردانه از هم جدا شد. اما در این باره می توان چند مورد را محتمل دانست. به هر حال، امید به هنرنمایی زنان در خانه و پیرایش خودشان بیشتر از امید به مردان به رسیدگی به خود بود و شاید هم تنوع خدمات آرایشگاه‌های زنانه زمان حضور در این اماکن را بیشتر می‌کرد و شیوع بیماری را هم افزایش می‌داد و البته احتمالا جلوگیری از مراجعه زنان به آرایشگاه‌ها تدبیری از سوی دولت برای کاهش میهمانی‌ها و دید و بازدیدها هم بوده است.

 در حالی که پس از ۱۰ ماه از گذشت ایام کرونایی و محدودیت‌های ایجادشده برای صنف آرایشگران زنانه می‌گذرد، روسای اتاق‌های اصناف شهرستان‌ها که به عنوان نمایندگان اصناف با دولت و ستادهای ملی و استانی کرونا در ارتباط هستند و عموما از جامعه مردان برگزیده می‌شوند، توجهی کمتبر به مشکلات ایجادشده برای این زنان از خود نشان داده‌اند و بیشتر به مشکلات صنوف تالارداران و فعالان پوشاک، نانوایان، توزیع‌کنندگان محصولات پروتئینی، میوه و سبزیجات و در مراحل بعد به مشکلات عمومی اصناف پرداخته‌اند و این در حالی است که آرایشگران زنانه دارای مجوز به عنوان صنفی‎ترین شغل زنانه در وضع بسیار سخت مالی به سر می‌برند و موازی ایشان، آرایشگران غیر مجاز و خانگی به فعالیت‌های خود آزادانه ادامه می‌دهد و هیچ کس هم نمی‌تواند جلو آنان را بگیرد. به تازگی یکی از روسای اتاق‌های اصناف شهرستان‌ها، فعالیت آرایشگاه‌ها در منازل را یادآور شده اظهار کرده است که برخورد با آنها، خارج از وظیفه اتاق اصناف است.

سید محمود موسوی، رئیس اتاق اصناف زنجان، در گفت‌وگو با خبرگزاری موج ، با اشاره به اینکه آرایشگاه‌های زنانه در زمره  گروه‌ شغلی ۳ قرار دارند، اظهار کرده که آنها اجازه فعالیت در شهرهایی با وضعیت نارنجی را ندارند.

رئیس اتاق اصناف زنجان با تاکید بر اینکه آرایشگا‌های زنانه خانگی به محدودیت‌ فعالیت توجهی ندارد و فعالیت خانگی دارند، ابراز کرده است: «با وجود شیوع کرونا گاهی تردد ماشین‌های عروس در سطح شهر دیده می‌شود و برخورد با فعالیت آرایشگاه‌ها در منازل خارج از وظیفه اتاق اصناف است.» این اظهارات یادآور آن است که برخورد با آرایشگاه‌های خانگی را نمی‌توان به سادگی انجام داد.

این تلنگری است برای آنان که خارج از چارچوب اصناف به آموزش زنان سرپرست‌خانوار برای فعالیت در حوزه‌های صنفی می‌پردازند که نتیجه آن پرورش زنانی هنرمند، نیازمند اما ناآگاه و بدون تعهد به موازین قانونی است. شاید اگر این زنان بدون مجوز در خانه‌های خود کار صنفی نمی‌کردند، حالا وضع کارآفرینان زن که با مشقت بسیار واحدی صنفی راه انداخته‌اند، بهتر بود؛ مثلا با تعیین وقت قبلی برای مشتریان یا ارائه خدمات در منزل مشتری می‌توانستند چک‌های خود را پاس کنند؛کاری که همین امروز در حال انجام است، اما بدون قانون. بعضی‌های دیگر هم که متعهد به قانون هستند، چک‌هایشان برگشت خورده است و این احتمال، بازخوانی پرونده‌های زندان زنان را ضروری می‌سازد.

وقتی از چک‌های برگشتی سخنی به میان می‌آید کمتر کسی به چک‌های برگشتی زنان صنفی توجه می‌کند و به نظر می‌رسد هیچ کس سخنگوی زنان صنفی نیست.

اگرچه در تهران، مدیریت اتحادیه‌های آرایشگاه‌های زنانه و مردانه جدا است، هم‌صنفی بودن این دو در برخی از شهرستان‌ها و مدیریت آن به دست مردان می‌تواند امیدبخش باشد که تریبونی به آن‌ها سپرده شود؛ چنانکه به تازگی اطلاعاتی در خصوص وضعیت زنان آرایشگر در یکی از شهرستان‌ها منتشر شده است.

نماینده اتاق اصناف ایران در شهرستان دیواندره استان کردستان در مصاحبه‌ای به وضعیت خانوادگی آرایشگران زنانه توجه کرده و گفته است: بیش از ۴۰ روز است که فعالیت آرایشگاه‌های مردانه و زنانه به دستور ستاد ملی کرونا متوقف شده است و این در حالی است که بیش از ۲۰ درصد آرایشگران زنانه سرپرست خانوار هستند و درآمد دیگری ندارند.

هادی فلاحی در گفت‌وگو با خبرنگار پایگاه اطلاع‌رسانی اتاق اصناف ایران افزود: بیش از ۲۰ درصد آرایشگاه‌های زنانه، زنان سرپرست خانوار هستند که این افراد منبع درآمد دیگری برای گذراندن زندگی ندارند و در حال حاضر نیز بیش از ۴۰ روز هست که صنوف آرایشگر مردانه و زنانه تعطیل هستند و این چندمین دوره تعطیلی واحدهای آرایشگری در سال جاری است.

وی تصریح کرد: بیشتر این واحدها اجاره‌ای هستند و با تعطیلی و نداشتن درآمد توان پرداخت اجاره مغازه‌های خود و هزینه زندگی را ندارند و بیش از ۱۰۰ نفر از اعضای این صنف نسبت به تعطیلی واحدهای خود به اتحادیه و اتاق اصناف دیواندره گلایه کرند و خواستار بازگشایی واحدهای صنفی با رعایت موارد و پروتکل های بهداشتی شدند.

رئیس اتحادیه صنف آرایشگاه‌های مردانه و زنانه شهرستان دیواندره بیان کرد: اعضای این صنف اکثرا قشر ضعیفی هستند و خواستار حمایت این صنف از سوی مسئولان هستیم و می‌خواهیم اجازه فعالیت صنوف را با رعایت پروتکل‌های بهداشتی را بدهند و همچنین تسهیلات مناسبی برای این افراد نظر بگیرند.

فلاحی اظهار کرد: برخی از این واحدها به دلیل تعطیلی‌های مکرر در این مدت و نداشتن درآمد برای پرداخت اجاره، مغازه خود تخلیه کرده و بیکار شده و درآمدی نیز ندارند و لازم است تا در این باره چاره‌ای اندیشیده شود.

وی بیان کرد: در این روزهای کرونایی مشاغل دیگری مانند داروخانه‌ها، مطب‌های دندان پزشکی، بانک‌ها و دفاتر اسناد و … نیز مراکز پرخطر محسوب می‌شوند اما تمامی فشار تعطیلی برای اصناف است و باید در این وضع اقتصادی فکر درآمد این واحدها و خانوارهایشان نیز باشیم و بدانیم واحدی که دوماه تعطیل است چطور می تواند هزینه های زندگیش را تامین کند.

فلاحی تاکید کرد: ما باید با رعایت اصول و پروتکل‌های بهداشتی با بیماری مقابله کنیم و نه با ایجاد تعطیلی‌های طولانی کاری کنیم که برخی از ترس بهداشت و تعزیرات به صورت غیرمجاز فعالیت کنند در صورتی که اگر آرایشگاه‌ها باز باشند نظارت بیشتری از سوی اتحادیه اتاق اصناف و تعزیرات برای رعایت پروتکل های بهدشتی انجام می‌شود.