ساخت پالایشگاه‌های فراسرزمینی و جذب اعتماد خارجی‌ها
مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران عملکرد این مجموعه در سه سال فعالیت دولت سیزدهم را تشریح کرد.
جلیل سالاری، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران، با حضور در برنامه صف اول پنجشنبه (۲۸ تیر)، عملکرد صنعت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی را تشریح کرد.
یکی از مهم‌ترین موضوع‌هایی که شاید مطرح شود این است که طی سه سال گذشته در حوزه پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی چه اقدام‌هایی انجام شد، چه راهبردهایی تدبیر کردید و اکنون وضعیت در این حوزه چگونه است؟
زمانی که ما وارد مجموعه شدیم، با شیوع ویروس کرونا روبه‌رو بودیم، مصرف سوخت کشور بسیار پایین بود، و از سوی دیگر دولت گذشته نیز تعهداتی ایجاد کرده بود؛ شاید نزدیک ۱۱ میلیون بشکه بنزین تعهد ایجاد شده بود. مبالغ بخشی از تعهدها را هم گرفته و در خزانه هزینه شده بود.
برای صادرات؟
برای صادرات، یعنی تعهد شده بود با قیمت ثابتی بدون اینکه محموله تحویل شود، بخشی از محموله هم صادر شده بود، اما منابع آن وصول نشده بود؛ هنوز هم این مشکل است؛ نزدیک ۳۸۵ میلیون دلار منابع وصول نشده بود و به اشخاص واسطه صادر شده بود، این افراد مراجعه می‌کردند و نزدیک ۲۴ تا ۲۵ شرکت بودند، اینها را باید تعیین‌تکلیف و رفع تعهد می‌کردیم. قیمت‌ها هم خیلی نازل بود شاید بشکه‌ای ۸ تا ۲۸ دلار صادر شده بود، اما باید بشکه‌ای ۵۵ تا ۶۰ دلار این تعهدها را می‌دادیم، چون این مبالغ را دریافت کرده بودند. مبالغ هم به حساب‌های شرکت نبود، اینها به خزانه واریز و مصرف شده بود.
شرایط به‌گونه‌ای بود که بخشی هم از مخازن مصرف شده بود. ما هم با ایام زمستان روبه‌رو بودیم. بی‌شک باید بخش ذخیره‌سازی را یک مقدار توسعه می‌دادیم. از آن سو با خرابکاری علیه سامانه سوخت روبه‌رو شدیم. در ابتدای ورود به مجموعه، مشکل هک سامانه سوخت بود، چون به پشتیبانی سامانه توجه نشده بود. قشر زیادی از مردم مشکل کارت سوخت داشتند که نزدیک به یک تا یک و نیم میلیون نفر را شامل می‌شد.
به‌صورت رسمی معمولاً کارت کنار گذاشته شده بود؟
یک‌سری افراد تقاضا داشتند که عملاً متقاضی بودند صدور کارتشان انجام نشده بود. وقتی به خزانه مراجعه کردیم، دیدیم نزدیک ۹ هزار و ۲۰۰ کارت بیشتر موجودی نداریم و از آن طرف یک‌میلیون و ۲۰۰هزار نفر متقاضی هستند.
ما نزدیک ۱۵ میلیون کارت را در سه نوبت تأمین کردیم. یکی از پرسش‌ها و درخواست‌های مردم، اعلام زمان تحویل کارت بود. با اقدام‌هایی که انجام شد، زمان را کوتاه کردیم. حتی یک سامانه درخواست را گذاشتیم تا به مراجعه به پلیس ۱۰+ نیاز نباشد، که زمان یک‌ماهه شد. اکنون نیز در بازه یک هفته کارت سوخت را به مردم تحویل می‌دهیم. همسو با این موضوع، یکی از تکالیف در مجموعه، بحث تمرکز حساب‌ها و شفاف‌سازی بود. ما نزدیک ۸۰۰ حساب یک‌طرفه و دوطرفه داشتیم. اینها از سال ۱۳۹۷ تکلیف شده بود، ولی کسی اقدام نکرده بود. این حساب‌ها را حساب واحد خزانه و همه را متمرکز کردیم.
یعنی اکنون یک واحد حساب خزانه داریم؟
بله، در واحد خزانه است؛ مستقیم بانک مرکزی است. ما حسابی غیر از حساب خزانه دیگر نداریم، یعنی همه حساب‌ها و فروش‌ها را شامل می‌شد. ما ۳۷ تا ۳۸ منطقه و ۲۳۲ ناحیه داریم، اینها فروش را در همه مناطق انجام می‌شد، نیاز بود حساب متمرکز شود؛ یک چالشی حوزه نرم‌افزاری مجموعه بانک مرکزی داشت، با هماهنگی‌هایی که انجام شد، همکاران ما در بخش آی‌تی کمک کردند این حساب‌ها در یک بازه زمانی شش‌ماهه که از سال ۱۳۹۷ مانده بود، متمرکز کردند و شفاف‌سازی در این بخش انجام شد. یکی از موضوع‌های دیگر در بخش و حوزه تأمین کالا مشکل داشتیم. اکثر کارت‌خوان‌ها دچار مشکل بودند و خرابی کارت‌خوان‌ها بالا بود.
شرکت‌های پشتیبان فعال و کارت‌خوان‌ها عملاً با توجه به شرکت‌های دانش‌بنیان بومی شدند، اکنون یک سامانه جی‌تی‌اس هم گذاشتیم که مرتب پایش می‌شود. خرابی‌ها از ۴۵درصد به زیر ۵درصد آمد. این اقدام‌ها که در این بخش در آن زمان انجام شد. همچنین تلاش کردیم که مشکل خاموشی را حل کنیم، در آن زمستان ۱۸ میلیارد سوخت برای نیروگاه‌ها دادیم، رشد مصارف یکدفعه صعودی شد؛ روزانه ۷۵ میلیون لیتر مصرف سوخت بود که این عدد به ۹۴ میلیون لیتر و سال بعد به ۱۰۵ میلیون لیتر و حتی به ۱۱۸ میلیون لیتر رسید، یعنی افزایش تصاعدی با همان زیرساخت‌های پیشین، یک اتفاقاتی هم افتاده بود که هرگونه توسعه را ممنوع کرده بودند، یعنی در بخش ایجاد ذخیره، مخازن و غیره. ما آن مصوبه‌ها را اصلاح کردیم، عملاً طرح‌های توسعه را در مجموعه‌ها شکل دادیم.
اکنون ظرفیتی برای صادرات سوخت مایع نداریم؟
بی‌شک با این شرایط و این روندی که در مصرف کشور است؛ لجستیک مجموعه هم جواب نمی‌دهد زیرا باید از جنوب کشور حجم زیادی سوخت را به مرکز کشور منتقل کنیم، زیرا قطب تولید به‌طور عمده در جنوب است، قطب‌های مصرف ما از مرکز به شمال تهران را ببینید؛ روزانه حدود ۲۰ تا ۲۱ میلیون لیتر تنها مصرف بنزین تهران است اما مگر ناوگان تهران چه تعداد است؟ این نشان می‌دهد که ما در حوزه مدیریت مصرف؛ بدمصرفی داریم و درست عمل نمی‌کنیم. در همین تهران، همین ترافیک‌ها را ببینید. حجم مصرف قابل توجه است و در این ایام هم یک مقدار رشد مصرف اضافه شد.
ما باید از چند مرکز سوخت را به تهران بیاوریم و ذخیره کنیم که بتوانیم روزانه این ۳۴۰ تا ۳۵۰ جایگاه را تأمین کنیم. آن هم فصط در بخش حمل و نقل. حالا بخش‌های سنگین، صنعت، نیروگاهی و … در کنار این قضیه است. به همین دلیل نیاز است که به حوزه مدیریت مصرف، توجه ویژه‌ای شود.
باید خودروی فرسوده را از مدار خارج کنیم که بتوانیم بخشی از این سوخت کشور را ببریم در چرخه و در زنجیره تولید، در تأمین خوراک صنایع و پتروشیمی‌ها تا برای کشور ارزش افزوده ایجاد شود.
یکی از موضوع‌های مهمی که حتی بازتاب جهانی داشت، کمکی بود که جمهوری اسلامی ایران به ونزوئلا کمک فنی کرد تا پالایشگاه‌های خود را سرپا کنند، چون آمریکایی‌ها تحریم سنگین کرده بودند و دولت ونزوئلا در حال سقوط بود. ما از لحاظ تجهیزات فنی و بحث خودکفایی در چه مرحله‌ای قرار داریم؟
همین اتفاقی که در ونزوئلا افتاد؛ نخستین بار بود که شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران رفت در حوزه فراسرزمینی، باوجود اینکه شرکت‌های پالایشی ما واگذار شده بود به بخش خصوصی، اما محوریت و مدیریت را انجام دادیم و از ظرفیت همین شرکت‌ها و نیروهای متخصص استفاده شد، آن یک پالایشگاهی بود که هم زبان اسپانیولی بود، هم تجهیزات؛ استانداردهای آمریکای لاتین بود. تجهیزات به‌طور عمده پایه آمریکایی داشت و باید تجهیز ایرانی را میقبولاندیم به آن شرکت‌ها که بسیار سخت بود پس دفاتری را در داخل ایران شکل دادیم، کارشناسان اینجا حضور پیدا کردند، شرکت‌های تأمین‌کننده تجهیزات، سازندگان داخل آوردیم، از نزدیک توانمندی‌های ایران را دیدند و باور کردند و نمونه‌های آن را از نزدیک آزمودند.
این بود که خیلی از موارد آن هم مهندس معکوس شد، یعنی شرکت‌های فناور ما به آنجا رفتند و آن قطعات را از نزدیک حتی فاقد نقشه بودند، نقشه آن را تعیین کردند و براساس آن ساخت انجام شد و نتیجه آن هم این بود که حدود یک میلیون و ۷۰۰ هزار قلم کالا را منتقل کردیم، در شرایط خاص، می‌دانید یک فاصله‌ای سه چهار ماهه روی دریا، بخواهد این تجهیز برود آنجا، منتقل شود اما بحمدالله هم لطف خدا بود، حمایتی که رئیس جمهوری شهید داشتند بر این قضیه و توجهی که در حوزه دیپلماسی بود، گام نخست انجام شد و این کار محقق شد. ما حتی کاتالیست را به ونزوئلا منتقل کردیم، یعنی زمانی که بنزین صادر شده بود، ما کاتالیست را آنجا بردیم و تبدیل به بنزین شد و توانستیم بنزین را تولید کنیم.
برنامه‌ای برای رفع ناترازی سوخت وجود دارد؟
بله، هم در قانونی بودجه سنواتی ۱۴۰۳ پیش‌بینی شده و آمده و هم در برنامه هفتم توسعه به این موضوع توجه ویژه‌ای شده است. ازجمله موضوعی که ما در این حوزه ساماندهی کردیم، بحث گاز مایع را بود. استحضار دارید زمانی کل گاز مایع در داخل کشور مصرف می‌شد، مقدار کمی به صورت زمینی هم صادر می‌شد.
این اختیار به شرکت‌های پالایشی داده شد با سامانه‌ای که ایجاد کردیم برای مصرف‌کنندگانی که به شبکه گاز طبیعی متصل نبودند، تنها گاز طبیعی که همان کیلویی ۲۳۰ تومان داریم توزیع می‌کنیم، مازاد بر این نزدیک به هزار و ۵۰۰ تن صرفه‌جویی اتفاق افتاد و صادرات گاز مایع در عرصه دریایی شکل گرفت و ما توانستیم صادرات دریایی را محقق کنیم که یک اتفاقی بود که اکنون شرکت‌های پالایشی به صورت زمینی و دریایی وارد حوزه صادرات گاز مایع در بازارهای منطقه، شده‌اند.
سامانه سپهتن به کجا رسید، چرا کامل عملیاتی نمی‌شود؟
سامانه سپهتن دستگاه‌های متولی داشت و اجرا زمانبر شده بود و دیدیم اجرا نمی‌شود. ما به عنوان متولی سوخت کشور دغدغه داشتیم بنابراین رأساً خودمان وارد عمل شدیم و بستر آن سامانه برخط را به موازات سپهتن آماده کردیم.
در مبدأ و مقصد باید پیمایش انجام شود. این کار واقعاً بزرگی بوده است، برای آن هم از ظرفیت‌های دانش‌بنیانی در داخل کشور و همکاران خود من در بخش آی تی استفاده و این کار را عملیاتی کردیم. روی بخشی از ناوگان خودمان که حوزه جابه‌جایی سوخت را انجام می‌دادند، انجام دادیم و جواب گرفتیم. الان هم خیلی از مجموعه‌ها که کارت می‌زنند، تنها به آنها هشدار می‌دهد که شما در مسیر نیستید و سوخت‌گیری شما در مسیر انجام نمی‌شود، فعلاً هشدار می‌دهد، پس از آن هشدار امکان سوخت‌گیری را فراهم نمی‌کنیم.
از ماه آینده برنامه‌ریزی شده است که به تدریج انجام شود زیرا ۱۳ کلاس خودرو داریم، خودروهایی با توناژ متفاوت که ان‌شاالله بتوانیم همه اینها را تا پایان ماه عملیاتی کنیم.
