ضرورت حمایت هدفمند از لوازم خانگی

لیلا ابوالفتحی

حمایت از صنعت لوازم خانگی بدون در نظر گرفتن شرط زمانی و کیفی، تعیین میزان تولید و رقابت‌پذیری آن امکان‌پذیر نیست و در صورت نبود چنین دیدگاه و برنامه‌ای سرنوشت صنعت خودرو گریبان این صنعت را خواهد گرفت.

صنعت لوازم خانگی با پیشینه دیرینه در کشور جایگاه خاصی در اشتغال‌زایی و ارزآوری داشته و در این روند حرکتی، این صنعت فرازونشیب‌های زیادی داشته است.

در سال‌های گذشته به دلیل کیفیت پایین محصولات داخلی، خدمات پس از فروش ضعیف و طراحی قدیمی و به روز نبودن آنها بیشتر مصرف‌کنندگان تمایل به خرید لوازم خانگی خارجی داشتند که با ورود محصولات کره‌ای و آلمانی و ایجاد نمایندگی‌های مجاز، این بازار به سوی برندهای مطرح خارجی تمایل پیدا کرد.

چند سال پیش به دلیل تشدیدی تحریم‌ها شرکت‌های کره‌ای بازار ایران را ترک کردند و طبق مصوبه اولیه شورای هماهنگی سران سه‌قوه در سال ۱۳۹۷ واردات لوازم خانگی ممنوع و با تمدید این مصوبه، ممنوعیت واردات لوازم خانگی تا پایان سال ۱۴۰۰ نیز مصوب شد.

هدف از این ممنوعیت حمایت از تولید داخل بود اما با تمام این حمایت‌ها که تاکنون هم ادامه دارد چالش‌های زیادی در پی داشته است.

قیمت بالای لوازم خانگی داخلی و حتی بالاتر بودن قیمت آن نسبت به برندهای مطرح دنیا و تامین نکردن بازار از جمله مشکلاتی بود که مصرف‌کننده در این سال‌ها با آن روبه‌رو بوده است.

به گفته فعالان این حوزه، اکنون بازار لوازم خانگی دچار رکود است و دلیل این رکود نیز قیمت‌های بالای لوازم خانگی است و ناتوانی مردم در خرید است. حتی مردم به جای خرید لوازم خانگی نو بیشتر اقدام به تعمیر لوازم خانگی قبلی و همچنین خرید اجناس دست دوم می‌کنند.

چند روزی است که زمزمه واردات دوباره لوازم خانگی برندهای ال‌جی و سامسونگ به گوش می‌رسد و این موجب واکنش دست‌اندکاران این عرصه شد. تولیدکنندگان معتقدند که واردات در این زمان که صنعت لوازم خانگی در حال ثبات است ضربه سنگینی به آن محسوب می‌شود اما مخالفان ممنوعیت واردات معتقدند که در این صنعت انحصار به وجود آمده است و این حق مصرف‌کننده است که حق انتخاب داشته باشد و کالای باکیفیت را با قیمت منطقی تهیه کند.

این ممنوعیت واردات در ایران منحصر به لوازم خانگی نیست و در گذشته هم به بهانه حمایت از تولید داخلی در سال ۸۹ با ممنوعیت در واردات خودرو نمود تازه‌ای پیدا کرد. رهبری در آن سال به این موضوع ورود کرد اما با گذشت تقریبا ۱۰سال از این ممنوعیت و مهلت به تولیدکنندگان خودرو که بتوانند این صنعت را بهبود دهند و به پای برندهای خارجی برسانند و سلیقه و خواست مصرف‌کننده را تامین کنند به جایی نرسیده است و اکنون که واردات خودرو در مجلس مطرح شده است رهبری سکوت کرده‌اند و این نشان می‌دهد که صنعت خودروسازی نتوانسته به اهداف مورد نظر دست یابد و جای دفاع ندارد.

این حمایت از صنعت لوازم خانگی هم بدون در نظر گرفتن مولفه‌هایی چون شرط زمانی، کیفی، میزان تولید و رقابت‌پذیر کردن آن سرنوشت صنعت خودرو را دوباره تکرار می‌کند.

حمایت از لوازم خانگی مطلق نیست

روز گذشته محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در بخش خبری ۲۱ شبکه یک سیما گفت: حمایت از صنعت لوازم خانگی حمایت مطلق نیست بلکه مشروط به حضور در بازار‌های خارجی و مشارکت با تولیدکنندگان خارجی جهت به دست آوردن بازار‌های منطقه‌ای است.

او افزود: با توجه به تصمیم‌هایی که در حوزه حمایت از تولید در سال‌های اخیر انجام شده است به‌ویژه مصوبه‌ای که در سال ۹۷ درباره عدم واردات حدود ۱۴۳۰ قلم کالای وارداتی که امکان ساخت در داخل کشور داشت، ما این ظرفیت را در حوزه لوازم خانگی در کشور شاهد بودیم که هم بتواند ظرفیت تولید را افزایش دهد و هم عمق ساخت داخل را به‌شکلی ارتقاء ببخشد. بر اساس گزارش‌ها، حدود ۲۵درصد توانستند ظرفیت ساخت را در داخل کشور افزایش دهند.

رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی درباره حق انتخاب برای کیفیت، تنوع و قیمت لوازم خانگی در بازار هم گفت: در بعضی از اقلام این‌چنین است ولی در بعضی اقلام نیازمند این هستیم که کیفیت ارتقای بیشتری داشته باشد و در رقابت با همکاری‌های مشترک سرمایه‌گذاری بتوانیم این ظرفیت را افزایش دهیم، اما در بعضی از اقلام این اتفاق رقم خورده است.

پورابراهیمی تصریح کرد: در بخش قطعات کوچک لوازم خانگی به‌نظر می‌رسد نیازمند یک ساختار جدید و در بخش قطعات بزرگ لوازم خانگی هم نیازمند افزایش کیفیت هستیم.

او اضافه کرد: البته نگرانی از ایجاد رقابتی نبودن هم در بعضی از زمینه‌ها وجود دارد که با سیاست‌های وزارت صمت و حمایت‌های مجلس؛ این دغدغه برطرف می‌شود.

پورابراهیمی در پاسخ به سؤالی مبنی بر این‌که تولیدکنندگان داخلی با تهدیداتی مواجه هستند، آیا در شورای‌عالی هماهنگی اقتصادی برای این تهدیدات تدابیری شده است هم گفت: مصوبه‌ای که در سال ۹۷ انجام شد به‌قوت خود برای حمایت باقی است و اگر این ظرفیت‌های جدید که در کشور به جلو می‌رود نیازمندی ما را کاهش دهد بنابراین میزان واردات را باید کاهش دهیم و عملاً تولید داخل را جایگزین واردات کشور می‌کنیم.

او اضافه کرد: شاهد روند رو به رشد در تولید لوازم خانگی هستیم، ولی الآن این میزان تولید پاسخگوی کل نیاز جامعه نیست و پیشنهاد ما به دولت این است که متناسب با شرکت‌های تولیدی در کشور که توانستند ظرفیت بازار‌های خارجی را بگیرند و از کیفیت بالایی برخوردارند و در حوزه رقابتی می‌توانند ورود کنند سیاست‌های حمایتی اتفاق بیفتد و شرکت‌هایی هم که به هر دلیل می‌خواهند هزینه‌های مازاد خود را به مردم تحمیل کنند و در فضای رقابتی نیستند برای آن‌ها هم یک تصمیم گرفته شود.

حمایت مطلق به صلاح نیست

رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس خاطرنشان کرد: حمایت مطلق از فعالیت در صنعت لوازم خانگی به‌صلاح کشور نیست، اما مشروط به حضور در بازار‌های خارجی و مشارکت با تولیدکنندگان خارجی برای به دست آوردن بازار‌های منطقه‌ای است.

پورابراهیمی درباره تمدید مصوبه شورای‌عالی هماهنگی اقتصادی برای ممنوعیت واردات لوازم خانگی هم افزود: هنوز تصمیمی اتخاذ نشده است و تا پایان سال مصوبات گذشته وجود دارد و برای آینده وضع بازار بررسی می‌شود و تصمیم‌گیری برای آینده اتخاذ خواهد شد.

او خاطرنشان کرد: در قیمت‌گذاری محصولات لوازم خانگی نگاه مجلس این است که دولت و وزارت صمت در حوزه قیمت‌گذاری ورود جدی داشته باشند و تولیدکنندگان باید بهای تمام‌شده را کاهش دهند و این قیمت‌هایی که در بازار می‌باشد قطعاً باید کاهش پیدا کند.

حمایت از تولید در کشورهایی که در حوزه لوازم خانگی دارای برند جهانی هستند نشان داده است که حمایت از تولید دارای جنبه‌های مختلفی است که یکی از آن‎ها حمایت‌‌های تسهیلاتی، مالیاتی و بیمه‌ای است. حسن ارائه این‌گونه خدمات و تسهیلات این است که هزینه تولید کاهش می‌یابد و مصرف‌کننده تاوان افزایش قیمت و بی‌کیفیتی محصول را نمی‌دهد.

رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی هم معتقد است که که باید در این صنعت یک استراتژی خاص اجرا شود. اکبر پازوکی می‌گوید: صنعت لوازم خانگی در ایران کمتر از صنعت نفت نیست اما متاسفانه این صنعت در ۴۰سال گذشته متولی نداشته است و هیچ‌گاه نقشه راهبردی برای صنعت لوازم خانگی و خودکفایی آن در کشور وجود نداشته است.

او با تاکید بر اینکه دولت باید به تولیدکنندگان لوازم خانگی کمک کند، اظهار کرد: دولت باید هزینه‌های سربار تولید مانند مالیات، مالیات بر ارزش افزوده، هزینه‌های بیمه تامین اجتماعی را کاهش دهد.

رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و فروشندگان لوازم خانگی اظهار کرد: نباید تولیدکننده را به حال خود رها کرد زیرا اگر زنجیره بین تامین مواد اولیه، تولید، توزیع و خدمات پس از فروش در چرخه لوازم خانگی دچار اختلال شود در درجه اول مصرف‌کننده متضرر می‌شود.

دیروز هم در خبرها به نقل از رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت (صمت) آمده بود که سه نوع تسهیلات، شامل جهش تولید، طرح تام و رونق تولید از طریق سامانه بهین‌یاب ارائه می‌شود.