ظرفیت بالای صنعت غذایی کشور؛ نیازمند توجه بیشتر مسئوولان به این صنعت

میلاد جانه

عصراقتصاد-وضعیت ایران در حوزه صنایع غذایی به گونه ای است که در بازار بزرگ این صنعت و تجارت بین المللی آن جایگاه خوبی ندارد در حالی که بیشترین مزیت نسبی کشور برای واردشدن به عرصه تجارت بین المللی مربوط به صنایع غذایی است.

صنعت غذایی کشور در شرایط سخت تحریم بیش از هر زمان دیگری به توجه بیشتر مسئوولان و تصمیم گیران در این حوزه نیازمند است؛ زیرا نقش کلیدی و مهمی که در جلوگیری از واردات و خروج ارز از کشور و همچنین صادرات به کشورهای همسایه که بازارهای هدف خوبی برای کشورمان محسوب می شوند، دارد.

طبق آمار، گردش مالی صنعت غذایی ۲۰ میلیارد دلار در سال است و سهم صادرات در این بخش سالانه به بیش از ۵ میلیارد دلار می‌رسد. بیشترین اشتغالزایی کشور مربوط به این صنعت است که  این آمارها اهمیت این صنعت برای کشور را نشان می دهد.

چندی پیش معاون امور صنایع وزارت صمت ضمن اشاره به وجود ۸۷۰۰ واحد تولیدی فعال در صنعت غذا گفته بود که این صنعت با محصولاتی به ارزش ۲۵۰ هزار میلیارد تومان که ۱۰ درصد از ارزش تولید کل صنایع کشور است و صادرات ۲ میلیون تن محصول فرآوری‌شده ارزشی معادل حدود سه میلیارد دلار در سنوات مختلف دارد.

وی همچنین از لزوم تشکیل شرکت‌های مدیریت زنجیره با هدف حداکثر‌سازی زنجیره ارزش توسط شرکت‌های پیشران صنایع غذایی که از مرحله کشت و مواد اولیه تا رسیدن به دست مشتری کار را انجام دهند خبر داده بود.

عدم سرمایه‌گذاری خارجی مناسب در صنعت غذایی متناسب با مزیت‌های رقابتی

در ایران سالیانه بیش از ۱۰۰ میلیون تن مواد غذایی تولید و بیش از ۷۰ کشور دنیا مقصد صادراتی تولیدات صنایع غذایی کشور بوده‌اند و سهم صنایع غذایی از کل صنعت ایران نزدیک به ۱۶ درصد است. تنوع محصولات زراعی و نیروی کار جوان، تنوع اقلیمی،  یکی از مهمترین مزیت‌های رقابتی صنعت غذایی در کشور است، وجود بازارهای بزرگ منطقه، همانند کشور عراق که از بزرگ‌‌ترین واردکنندگان غذا در دنیاست؛ نیز بر جذابیت سرمایه‌گذاری در این صنعت، افزوده است.

با وجود این، سرمایه‌گذاری خارجی در صنعت غذایی متناسب با مزیت‌های رقابتی آن رشد نکرده است که یکی از عوامل آنرا می‌توان عدم امنیت سرمایه گذاری در ایران دانست. برخی از کارشناسان و فعالان صنعت غذایی کشور معتقد هستند که این صنعت، متولی ندارد و سازمان استاندارد و سازمان غذا و دارو تنها وظیفه نظارتی در این صنعت را برعهده دارند.

تامین مواد اولیه مورد نیاز صنایع غذایی در کنار تامین کالاهای اساسی ضروری است

صنایع غذایی را می توان به دو بخش تقسیم کرد: بخش اول صنایعی که مواد اولیه خود را در داخل تامین و بخش دوم آنهایی که به مواد اولیه خارج از کشور وابسته هستند.

قسمت مهم از مواد اولیه مورد نیاز صنایع غذایی محصولاتی شامل: ذرت، سویا و گندم را شامل می شود و به گفته تولیدکنندگان صنایع غذایی، قسمت مهمی از نیازهای این صنعت به واردات وابستگی دارد و همین مواد اولیه بیش از ۷۰ درصد در قیمت تمام شده برخی اقلام مانند مرغ و تخم مرغ تاثیرگذار هستند.

تولیدکننده باید با ارز ۴۲۰۰ تومانی رقابت کند

دبیر فدراسیون تشکل های صنایع غذایی کشور در همین باره اظهار کرد: ارز ۴۲۰۰ تومانی به ضرر تولیدکننده است و اخیرا می بینم همان افرادی که با ارز ۴۲۰۰ تومانی به عرش رسیدند و به کشور ضرر زدند هم اکنون آنها هم مخالف ارز ۴۲۰۰ تومانی شدند و ما به آنها می گوییم اگر این ارزها واقعا سودی برای شما نداشتند باید زودتر اعلام می کردید.

محسن نقاشی گفت: محصولی را که می توانیم تولید کنیم باید خودمان تولید کنیم برای مثال با وجود اینکه که ترکیه مجبور است به خاطر تجارت جهانی واردات را آزاد کند اما کاری کرده است که در قانون، عوارض واردات محصولاتی که در کشورشان وجود دارد بالا  و کسی بنیه یا جرئت وارد کردن محصولات را دیگر نداشته باشد در حالی که در کشور ما تولیدکننده باید با ارز ۴۲۰۰ تومنی رقابت کند، تولیدکننده هزینه های بسیاری دارد در حالی که واردکننده، با ارز دولتی وارد می‌کند و با قیمت ارز آزاد، به فروش می رساند.

محسن نقاشی درباره اهمیت توجه به تولید و حمایت از تولیدکننده افزود: من همیشه گفتم و باز هم تکرار می کنم تا مردم یادشان بیاید که در سی چهل سال گذشته ما پنیر وارداتی به عنوان پنیر گچی داشتیم، در بحث شکلات فقط آبنیات چوبی و تافی بود اما اکنون بالاترین صادرات بعد خشکبار را دارا هستیم، صنایع غذایی توانسته است بعد نفت بیشترین صادرات و اشتغالزایی داشته باشد و اگر دولت ها گوشه چشمی به صنایع غذایی داشتند مطمئنا صنایع غذایی رشد بیشتری پیدا می کرد. ما در کشورمان، محصولات کشاورزی وزین و اعلایی داریم، با آب، خاک و آفتابی که هست، می توانیم در زمینه کشاورزی حرف اول را بزنیم ولی متاسفانه منابع مان هدر می رود.

تشخیص اصالت و کیفیت مواد غذایی از اهداف مهم در بخش صنعت غذایی کشور

صنعت غذایی با امنیت غذایی ارتباطی تنگاتگ دارد. ارتقای این صنعت به منظور ایجاد امنیت غذایی پایدار و افزایش صادرات اهمیت زیادی دارد.

معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری نیز چندی پیش با اشاره به این موضوع که توجه به امنیت غذا از اهداف اصلی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری است، خاطر نشان کرد: یکی از مهمترین مباحث شناسایی و تشخیص اصالت و کیفیت مواد غذایی است.

سورنا ستاری گفت: قبل از راه‌اندازی مرکز تحقیقات سلامت غذای دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و گسترش آزمایشگاه‌ها، قابلیت تشخیص کمتر از ۳۰ سم وجود داشت، اما اکنون بیش از ۴۳۰ نوع سم قابل شناسایی هستند.

معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری، کاهش نوآوری ها و کیفیت در حوزه غذا را ناشی از حمایت های بیش از حد در حوزه واردات دانست و افزود: نتیجه این امر افزایش سموم در مواد غذایی و به خطر افتادن سلامت مردم است. تایید امنیت غذا باید به صورت جدی دنبال شود.

دکتر ستاری با اشاره به حجم ۳.۵ میلیارد دلاری واردات در صنعت مرغ، تصریح کرد: این اقدام سالانه، واردات حجم بالایی از کنجاله و ذرت را به کشور تحمیل می کند که نیاز به بازنگری جدی دارد.