نان دوباره سهمیه‌بندی می‌شود؟
در پی مشکلات فنی و بلوکه شدن وجوه فروش نان یارانه‌ای در سیستم بانکی، بسیاری از نانوایی‌ها با بحران نقدینگی مواجه شده‌اند؛ بحرانی که می‌تواند زمینه‌ساز بازگشت محدودیت‌ها و سهمیه‌بندی دوباره در فروش نان یارانه‌ای شود و دسترسی خانوارها به این کالای اساسی را با چالش روبرو کند.
به گزارش عصراقتصاد، در روزهای اخیر برخی از نانوایی‌های سنتی با نصب اعلامیه‌هایی مدعی شدند که هر کارت بانکی فقط مجاز به خرید تعداد مشخصی نان در روز است. این موضوع نگرانی شهروندان را نسبت به کاهش دسترسی به کالای اساسی نان افزایش داد.
با این حال، پیگیری‌ها از وزارت اقتصاد، اتحادیه نانوایان و دیگر مقامات نشان می‌دهد که هیچ گونه دستورالعمل یا ابلاغیه رسمی در زمینه محدودیت خرید نان صادر نشده است.
مجری طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان وزارت اقتصاد، اعلام کرد که اعمال محدودیت خرید نان تخلف برخی نانوایان است و سیاست رسمی کشور نیست. او تاکید کرد: «هیچ محدودیتی در تعداد خرید نان وجود ندارد و اقدام برخی نانوایی‌ها در ایجاد محدودیت صرفاً تخلف صنفی به‌شمار می‌رود.»
همین موضوع را فاطمه نظری، عضو اتحادیه نانوایان سنتی تهران نیز تکرار کرد و افزود: «اتحادیه‌ها ابلاغیه‌ای درباره محدودیت خرید انواع نان نداشتند و چنین محدودیتی را تکذیب می‌کنیم.»
گزارش‌ها حاکی از آن است که طرح هوشمندسازی توزیع آرد و نان نقش مهمی در جلوگیری از تخلفات و شفاف‌سازی فروش ایفا کرده است.
براساس الگوریتم‌های این سامانه، اگر خریدهای صوری یا تکراری از طریق کارت‌های بانکی شناسایی شود، به جای محدود کردن خرید مردم، صرفاً مبلغ معادل تراکنش‌های مشکوک از یارانه نانوایی کسر می‌شود. در نتیجه، سیاست فعلی کشور برای اطمینان از دسترسی آزاد به نان بدون ایجاد محدودیت برای عموم مردم است؛ اما سخت‌گیری نسبت به نانوایانی که از طریق کارت‌های بانکی سوءاستفاده می‌کنند افزایش یافته است.
بازگشت محدودیت فروش نان یارانه‌ای و کاهش سهمیه آرد
با فروکش کردن بحران جنگ دوازده‌روزه، مقررات تخصیص آرد و فروش نان یارانه‌ای به دوران پیش بازگشت. محمدجواد کرمی، رئیس کارگروه آرد و نان اتاق اصناف ایران و تهران، تصریح کرد که راه‌اندازی مجدد سامانه «نانینو» باعث شد محدودیت‌های گذشته مانند سهمیه خرید و عرضه نان یارانه‌ای دوباره اعمال شود. سهمیه آرد نانوایی‌های دولتی نیز کاهش یافته و تصمیم‌های جدید تا اجرایی شدن افزایش قیمت نان به قوت خود باقی است.
کرمی درباره تعویق اصلاح قیمت نان گفت: پیش از شروع جنگ، افزایش قیمت نان در کارگروه‌های استانی تصویب شده بود، اما به دلیل شرایط خاص اخیر، اجرای این تصمیم به تعویق افتاد و اکنون هرگونه اعلام نرخ جدید منوط به جمع‌بندی جلسه‌های قریب‌الوقوع است. به گفته او، این تاخیر باعث بی‌نظمی‌هایی در بازار نان شده که از جمله می‌توان به تفاوت نرخ نان در واحدهای مختلف و فروش نان با قیمت‌های غیررسمی اشاره کرد.
از سوی دیگر، اگر قیمت نان همانند سایر کالاها به صورت سالانه و متناسب با نرخ تورم اصلاح شود، بسیاری از چالش‌های بازار و اختلافات ناشی از چندگانگی قیمت برطرف خواهد شد.
بلوکه شدن وجه فروش نان
یکی از جدی‌ترین مشکلات نانوایان در هفته‌های اخیر، عدم دسترسی به وجه حاصل از فروش نان یارانه‌ای بوده است. طبق گفته کرمی، تمامی دستگاه‌های کارتخوان اختصاصی نان (نانینو) به بانک سپه متصل است، اما به دنبال مشکلات فنی و حملات سایبری اخیر به این بانک، وجوه فروش نان بسیاری از نانوایی‌ها بلوکه شده یا امکان برداشت وجود ندارد. در شرایطی که کل زنجیره گندم تا نان وابسته به بانک سپه شده، کوچک‌ترین اختلال در این زنجیره به بحران نقدینگی نانوایان و تهدید معیشت آنها انجامیده است.
کرمی تاکید می‌کند اگر تداوم این وضعیت باعث شود نانوایان برای خرید آرد یا پرداخت دستمزد کارکنان با مشکل مواجه شوند، احتمالا برخی واحدها مجبور به کاهش تولید یا حتی تعطیلی شوند. پیشنهاد کارشناسان، پایان دادن به انحصار یک بانک در زنجیره فروش آرد و نان و فراهم‌کردن امکان تعامل با چند بانک برای نانوایی‌هاست.
مرکز ثقل سیاست‌گذاری دولت در ماه‌های اخیر، بر شفاف‌سازی، جلوگیری از تخلف و تداوم عرضه نان یارانه‌ای ثابت بوده است. اما ناهماهنگی، تاخیر در قیمت‌گذاری، محدودیت‌های پنهان از سوی برخی اعضای صنف و ضعف زیرساخت‌های بانکی همچنان چالش‌های اصلی حوزه نان باقی مانده است.
