مرز باریک میان تامین معیشت و از خودگذشتگی

پرستار فرشته‌ای است زمینی که اهمیت حضورش را در دوران شیوع ویروس بی‌رحم کرونا دریافتیم. متاسفانه در روزهایی که مرگ چنان تندبادی به زندگی‌ها می‌وزید، شاهد از دست رفتن تعداد زیادی از مدافعان سلامت از جمله پرستاران نیز بودیم؛ در حالی که برخی از آنها حتی مدت‌ها بود که خانواده‌شان را ندیده بودند.

در حال ‌حاضر ۳۵۰ هزار پرستار در کشور در حال فعالیت هستند. از این تعداد پرستار که در مراکز شبانه‌روزی نیز فعالیت می‌کنند ۷۳ درصد زن و ۲۷ درصد مرد هستند؛ با این حال همچنان با استاندارد جهانی تعداد پرستاران فاصله بسیاری داریم، زیرا مدت‌هاست که این قشر زحمتکش از میزان حقوق دریافتی‌شان گله‌مند هستند.

چندی پیش یوسف رحیمی، عضو شورای‌عالی نظام پرستاری کشور با اشاره به اینکه به‌ازای هر تخت بیمارستانی کمتر از یک پرستار داریم، گفت: ما براساس استانداردهای بومی‌سازی‌شده خودمان، باید ۱.۸ پرستار به ازای هر تخت بیمارستانی داشته باشیم که این عدد نیز مناسب نیست، زیرا استاندارد نیروی انسانی در دنیا، به‌طور میانگین، ۴ پرستار به ازای هر تخت است. عدد فعلی این شاخص در ایران اصلا پاسخگوی نیاز واقعی نیست و آسیب تعداد کم پرستار به ازای تخت را مردم می‌بینند؛ این در حالی است که حقوق پرستاری که به‌تازگی مشغول کار شده حدود ۷ تا ۸ میلیون تومان است.

صمت در این گزارش به‌مناسبت روز پرستار با ایمان اخباراتی، مدیرعامل بیمارستان پاستورنو و نازنین اخباراتی، قائم‌مقام این بیمارستان گفت‌وگویی اختصاصی انجام داده و به بررسی برخی از مشکلات مربوط به پرستاران پرداخته است. بخش نخست این گفت‌وگو با ایمان اخباراتی است و در بخش دوم نازنین اخباراتی به چند سوال صمت پاسخ داده است.

به‌عنوان مدیرعامل یک بیمارستان به‌نظر شما ویژگی‌های یک پرستار خوب چیست؟

در ابتدا بابت درک اهمیت روز پرستار از شما سپاسگزارم و این روز را که مصادف با ولادت حضرت زینب (س) است، به همه پرستاران به‌ویژه همکاران عزیز ما در بیمارستان پاستور نو تبریک عرض می‌کنم. من روز پرستار را به‌نوعی روز مادر می‌‌بینم، چراکه شأن پرستار چون شأن مادری است که از فرزند بیمار خود مراقبتی در آمیخته با دانش و تجربه می‌کند. بی‌شک پرستار خوب و شایسته ویژگی‌های زیادی دارد که اصلی‌ترین آنها داشتن علم و تجربه کافی است که می‌تواند در کنار پزشک به ارائه خدمات درست پزشکی و درمانی بپردازد.

اما در میان ویژگی‌های لازم مسئولیت‌پذیری، حسن خلق و رعایت مسائل اخلاقی ویژگی‌های بسیار مهمی هستند که نقش بسزایی در پیشرفت و تعالی یک پرستار ایفا می‌کنند. همچنین صبر و تحمل سختی‌های هنگام خدمت نیز از اهمیت بسیاری برخوردار است، زیرا همه بیماران در شرایط جسمی و روحی مناسبی نیستند و اخلاق خوب در کنار مسیر درست درمان به بهبود سریع‌تر حال بیمار کمک خواهد کرد.

در سال‌های اخیر به‌ویژه یک سال گذشته شاهد مهاجرت تعداد زیادی از پرستاران بوده‌ایم. از نظر شما مشکل اصلی پرستاران در جامعه چیست؟

متاسفانه بسیاری از پرستاران باتجربه و ماهر کشور به‌دلایل مشکلات اقتصادی در سال‌های اخیر از کشور مهاجرت کرده و جذب کشورهای جنوب خلیج‌فارس، اروپا و حتی کانادا شدند. این مسئله زنگ خطری برای کمبود نیروی انسانی در حوزه پرستاری است.

این در حالی است که باتوجه به نبودن کدهایی برای سنجش عملکرد پرستاران توسط مسئولان ، شایسته‌سالاری و تفاوت بین کیفیت خدمات، زحمات پرستاران آن‌طور که باید دیده نمی‌شود. از سوی دیگر درآمد نیروهای پرستاری کم است و قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری باید به‌درستی اجرا شود تا دریافتی پرستاران اصلاح شود. در واقع خدمات پرستاران نیز باید مانند پزشکان قیمت‌ مشخصی داشته باشد تا پرستاران از خدمات خود منتفع شوند.

بسیاری از پرستاران به‌دلیل مشکلات مالی قادر به رفع‌ نیازهایی چون مسکن و معیشت نیستند، نظر شما در این باره چیست؟

یکی از مهم‌ترین مشکلات پرستاران، مشکلات اقتصادی است که نیازمند اقدامی مهم ازسوی مسئولان حوزه درمانی کشور به‌دلیل اهمیت فعالیت این قشر زحمتکش است.

به‌نظر شما برای ارتقای کیفیت خدمات پرستاری چه شرایطی لازم است؟

در اینجا لازم است یادی از هرم مازلو کنیم. هرم مازلو ۵ سطح از نیازهای انسانی را نشان می‌دهد که به فرد اجازه می‌دهد احساس رضایت درونی کند. مفاهیم هرم مازلو، اغلب در محل کار، به‌عنوان ابزاری برای تعیین چگونگی ایجاد انگیزه بیشتر و موثرتر در کارکنان و همچنین اطمینان از برآورده‌شدن نیازهای آنان استفاده می‌شود. بر این اساس ارائه خدمات درمانی مناسب توسط پرستاران، نیازمند تامین نیازهای اولیه آنها شامل خوراک، پوشاک و مسکن است. در واقع پرستاران باید در آرامش ذهنی، جسمی و روانی باشند.

همچنین فراهم بودن محیط مناسب برای ارائه خدمات در بخش‌های مختلف بیمارستانی و کاهش بروکراسی‌های اداری دست‌وپاگیر در جهت حفظ آرامش، بهبود حقوق، کارانه و مسائل مالی پرستاران در این مسئله تاثیرگذار است.

بارها شاهد رفتارهای نامناسب همراهان بیمار با پرستاران بوده‌ایم؛ نقش رسانه‌ها و افراد سرشناس را در فرهنگ‌سازی احترام به پرستاران چطور می‌بینید؟

متاسفانه برخی از همراهان بیماران رفتار مناسبی با پرستاران، قشر زحمتکشی که در دوران کرونا به شایستگی به وظیفه خود عمل کردند، ندارند. بهتر است افراد تاثیرگذار جامعه به‌ویژه صداوسیما، سلبریتی‌ها و… به فرهنگ‌سازی در این زمینه بپردازند.

توصیه‌ای به افراد تازه‌نفس در مسیر پرستاری، به‌عنوان شغلی پرمسئولیت دارید؟

در اینجا هم باید به ویژگی‌های یک پرستار خوب بازگردیم. باید افراد با خود فکر کنند که آیا از این ویژگی‌ها برخوردارند؟ در ادامه علم کافی، صبوری، مسئولیت‌پذیری و شرکت در دوره‌های علمی تخصصی برای بروزرسانی اطلاعات لازم است.

همچنین پرستاران باید حسن خلق با بیمار را سرلوحه کار خود قرار دهند، زیرا در معرض عوامل زیان‌آور محیط کار هستند و این شغل سختی‌های بسیاری به همراه دارد؛ تا جایی که ممکن است، برخی به‌دلیل سختی‌های موجود در کار دچار « burn out یا خروج از شغل» و فرسودگی شغلی شوند.

در بخش دوم این گفت‌وگو نازنین اخباراتی، قائم‌مقام بیمارستان پارستورنو ضمن تبریک روز پرستار به همکاران خود در بیمارستان پاستور نو و همه پرستاران کشور بر توجه به حقوق و مزایا این قشر زحمتکش تاکید کرد.

بسیاری از پرستاران به‌دلیل مشکلات اقتصادی مهاجرت می‌کنند و اکنون با کمبود پرستار در کشور مواجهیم، نظر شما در این باره چیست؟

انگیزه مهاجرت از کجا می‌آید؟ چرا یک فرد تحصیلکرده ناگهان از زادگاه و وابستگی‌های خود می‌گذرد؟ درست وقتی که فرد احساس می‌کند ظلمی اقتصادی یا اجتماعی به او شده و نمی‌تواند به سطحی از رفاه در جامعه خود برسد و موانع زیادی در مسیر شغلی و رفاهی خود می‌بیند به مهاجرت می‌اندیشد.

در نتیجه نیرویی که سال‌های سال برای تحصیل او هزینه‌های مختلفی پرداخت شده، به‌راحتی به کشورهای دیگر اروپایی، امریکا و کانادا می‌رود. متاسفانه به دلیل نداشتن تعرفه مشخص و دستمزد پایین شاهد مهاجرت پرستاران هستیم.

این در حالی است که اغلب پرستارانی که مهاجرت می‌کنند یا در حال تدارک برنامه‌های مهاجرت هستند، جزو نیروهای باسابقه و حرفه‌ای محسوب می‌شوند و جبران کمبود نیروی ماهر و باتجربه نیز به راحتی ممکن نیست. در واقع اعتقاد پرستارانی که مهاجرت می‌کنند این است که اقتصاد درمان برای آنها نمی‌صرفد.

یعنی نیروی تحصیلکرده ما به‌دلیل مشکلات اقتصادی از کشور مهاجرت می‌کند تا بتواند زندگی خود را تامین کند و به سطح مناسبی که دوست دارد، برسد و این‌گونه است که با یک رویکرد نادرست و اشتباه، نیروهای توانمند و باسواد زیادی را از دست می‌دهیم.در بیمارستان پاستور نو به‌مناسبت روز پرستار که مصادف با میلاد حضرت زینب (س) است، تقدیر و تشکری از پرستاران نمونه این بیمارستان صورت گرفت.

منبع: صمت