بابک نبی
تحول در صنعت فولاد یکی از مهم‌ترین نیازهای دنیای امروز برای مقابله با تغییرات اقلیمی است. فولاد به‌عنوان یکی از پرمصرف‌ترین مواد اولیه در جهان، سهم چشمگیری در تولید گازهای گلخانه‌ای دارد.
به طوری که این صنعت، به‌تنهایی ۷ تا ۹ درصد از کل دی‌اکسید کربن جهانی را تولید می‌کند. با این حال، تکنولوژی‌های نوین در حال تغییر این وضعیت هستند و مفهوم «فولاد سبز» به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین راهکارها برای کاهش اثرات زیست‌محیطی تولید این ماده معرفی شده است.
این فناوری‌ها عمدتاً به سمت کاهش یا حذف استفاده از سوخت‌های فسیلی و جایگزینی آن با انرژی‌های تجدیدپذیر مانند هیدروژن سبز حرکت می‌کنند. با وجود این نوآوری‌ها، گذار به تولید فولاد سبز نیازمند منابع مالی عظیمی است که برای شرکت‌های فعال در این صنعت چالش‌برانگیز است.
اینجاست که نقش بانک‌ها و مؤسسات مالی برجسته می‌شود. بانک‌ها می‌توانند از طریق تأمین مالی مناسب، تسهیل‌گر اصلی توسعه فولاد سبز باشند. اما سوال اینجاست که چگونه؟
بانک‌ها با مسئولیت‌های زیست محیطی خود در قبال تغییرات اقلیمی و با تأمین مالی پایدار، می‌توانند با ایجاد ابزارهای مالی جدید، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های مرتبط با انرژی‌های تجدیدپذیر و حمایت از نوآوری‌های زیست‌محیطی برای تحقق آینده‌ای پاک‌تر و پایدارتر کمک کنند
صنعت فولاد در حال حاضر سهم عمده‌ای در انتشار گازهای گلخانه‌ای دارد، به‌طوری‌که تولید هر تن فولاد به‌طور متوسط بیش از ۱.۸ تن دی‌اکسید کربن آزاد می‌کند. این میزان در بسیاری از کشورهای تولیدکننده، حتی بیشتر از میانگین جهانی است. برای مقابله با این چالش، صنعت فولاد باید به سمت تولید فولاد سبز حرکت کند؛ فرایندی که از منابع انرژی تجدیدپذیر مانند هیدروژن سبز برای کاهش مصرف کربن استفاده می‌کند.
فولاد سبز، به دلیل کاهش انتشار کربن، نقش مهمی در دستیابی به اهداف توافقنامه پاریس و همچنین سیاست‌های بین‌المللی برای کاهش اثرات تغییرات اقلیمی دارد. با این حال، چنین تغییراتی نیاز به سرمایه‌گذاری‌های هنگفت دارد. اینجاست که بانک‌ها و مؤسسات مالی می‌توانند از طریق اولویت قرار دادن تأمین مالی پروژه‌های زیربنایی، تسهیلات ویژه برای صنایع پاک و حمایت از نوآوری‌ها، به تسریع این تحول کمک کنند.
توسعه تکنولوژی‌های فولاد سبز به سرمایه‌گذاری گسترده نیاز دارد. به‌عنوان مثال، سرمایه‌گذاری اولیه برای ایجاد تاسیسات تولید فولاد سبز برآورد شده که به ازای هر تن فولاد تولیدی می‌تواند بین ۲۰ تا ۳۰ درصد بیشتر از روش‌های سنتی باشد.
این تفاوت هزینه به دلیل نیاز به زیرساخت‌های جدید و فناوری‌های پیشرفته‌ای مانند استفاده از هیدروژن سبز به جای زغال سنگ است. در عین حال، این فناوری‌های نوین هنوز در مراحل اولیه توسعه هستند و نیاز به سرمایه‌گذاری بیشتر برای بهینه‌سازی دارند.
نقش بانک ها چیست؟
با توجه به این هزینه‌ها، بسیاری از تولیدکنندگان فولاد ممکن است برای جذب منابع مالی لازم با چالش‌هایی مواجه شوند. اما بانک‌ها با ایجاد تسهیلات مالی خاص و ارائه خطوط اعتباری پایدار می‌توانند نقش مؤثری در کاهش این هزینه‌ها ایفا کنند. علاوه بر این، با توجه به رشد تقاضا برای فولاد سبز در بازارهای بین‌المللی، بانک‌ها می‌توانند به عنوان یک نیروی محرک برای انتقال صنعت فولاد به سمت استفاده از فناوری‌های پایدار عمل کنند.
یکی از استراتژی‌های کلیدی که بانک‌ها می‌توانند به کار بگیرند، ایجاد و ارائه ابزارهای مالی سبز است. این ابزارها شامل انتشار اوراق قرضه سبز، ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری سبز و حتی اعطای وام‌های پایدار به شرکت‌های فولادی است
تجربه کاشت فولاد سبز با همت بانک ها
یکی از استراتژی‌های کلیدی که بانک‌ها می‌توانند به کار بگیرند، ایجاد و ارائه ابزارهای مالی سبز است. این ابزارها شامل انتشار اوراق قرضه سبز، ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری سبز و حتی اعطای وام‌های پایدار به شرکت‌های فولادی است که در مسیر کاهش آلاینده‌ها حرکت می‌کنند. اوراق قرضه سبز به‌طور خاص برای تأمین مالی پروژه‌هایی طراحی شده‌اند که اهداف زیست‌محیطی را دنبال می‌کنند.
انتشار این اوراق می‌تواند منابع مالی لازم برای پروژه‌های فولاد سبز را فراهم کند و در عین حال، به بانک‌ها اجازه دهد تا نقش بیشتری در توسعه پایدار ایفا کنند. علاوه بر این، صندوق‌های سرمایه‌گذاری سبز می‌توانند به بانک‌ها این امکان را دهند تا منابع مالی را به‌طور مستقیم به پروژه‌های فولاد سبز تخصیص دهند. این صندوق‌ها با جذب سرمایه‌گذاری‌های خصوصی و دولتی می‌توانند به عنوان یک پل ارتباطی بین نیازهای مالی شرکت‌ها و منابع موجود عمل کنند.
بسیاری از بانک‌ها در سطح جهانی در حال حاضر به سمت تأمین مالی پایدار حرکت کرده‌اند. به‌عنوان مثال، بانک توسعه آسیا با ارائه تسهیلات وام سبز به شرکت‌های فولادی در کشورهای جنوب شرق آسیا کمک کرده است تا آن‌ها بتوانند پروژه‌های زیست‌محیطی خود را سریع‌تر اجرایی کنند.
این بانک با ارائه خطوط اعتباری پایدار و کاهش نرخ بهره برای پروژه‌های سبز، نقش مهمی در تشویق شرکت‌ها به سرمایه‌گذاری در تکنولوژی‌های پایدار ایفا کرده است. علاوه بر این، بانک‌های بزرگ اروپایی نیز در این زمینه فعالیت‌های چشمگیری داشته‌اند. بر اساس آمار منتشر شده در سال ۲۰۲۳، بانک‌های اروپایی بیش از ۶۰ میلیارد یورو سرمایه‌گذاری در پروژه‌های زیست‌محیطی کرده‌اند که بخش قابل توجهی از این سرمایه‌گذاری‌ها به سمت توسعه صنعت فولاد سبز رفته است.
بانک‌ها نه‌تنها تأمین مالی را برای پروژه‌های فولاد سبز تسهیل می‌کنند، بلکه به عنوان یک بازیگر کلیدی در شکل‌دهی به سیاست‌های صنعتی و زیست‌محیطی نیز عمل می‌کنند
قوانینی که به مشوق سرمایه گذاری سبز هستند
پیشرفت تکنولوژی و قوانین بین‌المللی نیز نقش بانک‌ها را در توسعه صنعت فولاد سبز پررنگ‌تر کرده است. به‌عنوان مثال، توافقنامه پاریس و هدف کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای تا سال ۲۰۵۰، بانک‌ها را وادار کرده تا سرمایه‌گذاری در پروژه‌های سبز را افزایش دهند.
در این راستا، برخی از بانک‌ها حتی قدم فراتر نهاده‌اند و از تأمین مالی پروژه‌های مرتبط با انرژی‌های فسیلی فاصله گرفته‌اند. بانک‌های اروپایی به‌ویژه، نقش فعالی در این زمینه ایفا کرده‌اند. به‌طور کلی، بانک‌ها نه‌تنها تأمین مالی را برای پروژه‌های فولاد سبز تسهیل می‌کنند، بلکه به عنوان یک بازیگر کلیدی در شکل‌دهی به سیاست‌های صنعتی و زیست‌محیطی نیز عمل می‌کنند.
نمونه موفقیت آمیز تامین مالی برای فولاد سبز
یکی از بهترین نمونه‌های موفقیت بانک‌ها در تأمین مالی پروژه‌های فولاد سبز در سوئد است. شرکت هیبریت Hybrit که یکی از پیشگامان تولید فولاد بدون کربن است، توانسته است با حمایت مالی از بانک‌های سوئدی، اولین کارخانه فولاد سبز جهان را افتتاح کند.
این پروژه که حدود ۲ میلیارد یورو هزینه داشته است، اکنون به عنوان یک الگوی موفق در توسعه پایدار فولاد شناخته می‌شود و می‌تواند الهام‌بخش دیگر کشورها باشد. علاوه بر این، این پروژه به دولت سوئد و بانک‌های آن کشور کمک کرده است تا در صدر نوآوری‌های زیست‌محیطی قرار گیرند و راه را برای توسعه فولاد سبز در سطح جهانی باز کنند.
در آسیا نیز شرکت‌های فولادی ژاپن و کره جنوبی با همکاری بانک‌های محلی و بین‌المللی توانسته‌اند پروژه‌های مشابهی را راه‌اندازی کنند. بانک‌های این منطقه با ارائه خطوط اعتباری مناسب و حتی کاهش نرخ بهره، به تشویق تولیدکنندگان فولاد به حرکت به سمت تکنولوژی‌های پاک پرداخته‌اند.
برای مثال، در کره جنوبی بانک‌های محلی با ارائه تسهیلات ویژه به شرکت‌های فولادی کمک کرده‌اند تا تکنولوژی‌های جدید کاهش کربن را پیاده‌سازی کنند. این اقدامات بانک‌ها نه تنها به کاهش آلایندگی کمک کرده، بلکه باعث افزایش رقابت‌پذیری شرکت‌های فولادی در بازارهای بین‌المللی شده است.
برای اینکه تولید فولاد سبز به واقعیت تبدیل شود، نیاز است تا سرمایه‌گذاری‌های بیشتری در زیرساخت‌های مرتبط با انرژی‌های تجدیدپذیر به ویژه پروژه‌های زیربنایی مرتبط با هیدروژن سبز صورت گیرد
با وجود فرصت‌های فراوانی که برای توسعه فولاد سبز وجود دارد، چالش‌هایی نیز در این مسیر قرار دارد که نیازمند همکاری بیشتر بانک‌ها با صنعت و دولت‌ها است. یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها، نبود زیرساخت‌های کافی برای تولید هیدروژن سبز و دیگر منابع انرژی تجدیدپذیر است. برای اینکه تولید فولاد سبز به واقعیت تبدیل شود، نیاز است تا سرمایه‌گذاری‌های بیشتری در زیرساخت‌های مرتبط با انرژی‌های تجدیدپذیر صورت گیرد. بانک‌ها می‌توانند با همکاری با دولت‌ها و مؤسسات بین‌المللی، به سرمایه‌گذاری در این بخش نیز کمک کنند. برای مثال، بانک سرمایه‌گذاری اروپا EIB پروژه‌های زیربنایی مرتبط با هیدروژن سبز را تأمین مالی کرده و همکاری نزدیکی با شرکت‌های فولادی برای توسعه این تکنولوژی‌ها دارد.
در آینده نزدیک، نقش بانک‌ها در تسهیل گذاری به سمت فولاد سبز بیشتر از همیشه خواهد شد. از یک سو، قوانین سخت‌گیرانه‌تر زیست‌محیطی بانک‌ها را مجبور می‌کند تا به سمت تأمین مالی پروژه‌های پاک‌تر حرکت کنند و از سوی دیگر، افزایش تقاضا برای فولاد سبز از سوی بازارهای بین‌المللی باعث می‌شود تا تولیدکنندگان فولاد مجبور به نوسازی زیرساخت‌های خود شوند.
اینجاست که بانک‌ها با ارائه راهکارهای مالی خلاقانه می‌توانند نقش محوری در تسریع این تغییرات ایفا کنند. در نهایت، بانک‌ها با مسئولیت‌های زیست‌محیطی خود در قبال تغییرات اقلیمی و با تأمین مالی پایدار، می‌توانند به توسعه صنعت فولاد سبز کمک کنند.
ایجاد ابزارهای مالی جدید، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های مرتبط با انرژی‌های تجدیدپذیر و حمایت از نوآوری‌های زیست‌محیطی، همگی اقداماتی هستند که بانک‌ها می‌توانند برای تحقق آینده‌ای پاک‌تر و پایدارتر انجام دهند.
